Barbara Gürtler
Reforma oświaty z 1961
20-21 stycznia 1961 na VII plenum KC PZPR powzięta została uchwała w sprawie reformy szkolnictwa. („Uchwała VII Plenum KC PZPR w sprawie reformy szkolnictwa podstawowego i średniego”)
Ustawa zlikwidowała 11-latkę, wprowadzając na jej miejsce 8-letnią obowiązkową szkołę podstawową i 4-letnie liceum. W rezultacie przyjętych zmian ustrojowych cała młodzież miała się uczyć co najmniej 10 lat: 8 lat szkoły podstawowej i przynajmniej 2 lata w szkołach przyzakładowych, międzyzakładowych i szkołach przysposobienia rolniczego lub dłużej w liceach ogólokształcących.
Główne założenia reformy mające przezwyciężyć niedomagania dotychczasowego systemu edukacji sformułowano w kilku punktach
Rozszerzenie nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Rozszerzono m.in. kurs matematyki, wzbogacono tematykę zajęć praktyczno-technicznych, fizyki, chemii, biologii, geografii. Przedmioty te objęły większą liczbę godzin - ok. 46-49% ogólnej liczby godzin (przedmioty humanistyczne obejmowały ok. 34-38%, w wychowanie fizyczne 10% godzin).
Wprowadzenie do szkół zajęć praktyczno-technicznych w celu przystosowania młodzieży do pracy produkcyjnej. Zakładano także przewagę szkół zawodowych nad ogólnokształcącymi - docelowo na 1 ucznia liceum ogólnokształcącgo przypadało 3,5 -4 uczniów szkół zawodowych.
Przeznaczenie więcej czasu na naukę podstaw teoretycznych nauczanego zawodu, praktyki zawodowe i podstawy ekonomii.
Ściślejsze powiązanie szkolnictwa zawodowego z zakładami przemysłowymi - utworzenie przyzakładowych szkół. Docelowo 45% szkół zawodowych ma być szkołami przyzakładowymi. Miało to poprawić jakość kształcenia i spowodować by od razu po ukończeniu szkoły byli zdolni do pracy.
Rozwijanie i upowszechnianie szkół przysposobienia rolniczego.
Uwspółcześnienie programu historii, literatury i nauki o języku.
Rozwinięcie sieci szkół i zwiększenie dostępności do edukacji. Ustawa ustalała także zasady sieci szkolnej, m.in. że droga do szkoły nie powinna być dłuższa niż 3 km dla uczniów klas I-IV, dla uczniów V-VIII 4 km.
Wdrażanie reformy rozpoczęto od roku szkolnego 1962/1963. Wprowadzone zostały od tego roku nowe plany i programy nauczania dla klas I — III. W następnych latach nowe treści miały być sukcesywnie wprowadzane do klas następnych. Klasa VIII została wprowadzona do szkół podstawowych od 1 września 1966 roku.
Do realizacji nakreślonych celów wprowadzono do szkoły szereg nowych przedmiotów: wychowanie obywatelskie, zajęcia praktyczno-techniczne, wychowanie muzyczne, wychowanie plastyczne. Założenia reformy i jej realizacja wymagały należytego wyposażenia szkół w pracownie przedmiotowe, gabinety, bibliotekę itp. co oczywiście podniosło koszty.
Zmiany spowodowały także konieczność dokształcania nauczycieli i przygotowania ich do pracy w nowym systemie. Doskonalenie nauczycieli organizowały ośrodki metodyczne, a także Związek Nauczycielstwa Polskiego. Powołanie od 1968 roku Wyższych Szkół Nauczycielskich, a od 1973 roku zastąpienie ich Wyższymi Szkołami Pedagogicznymi oraz likwidacja liceów pedagogicznych w 1970 roku miało na celu podniesienie poziomu i jakości wykształcenia nauczycieli.