Literatura: Maria Król-Fijewska: „Stanowczo, Łagodnie, Bez lęku.”
Matthew McKay, Martha Davis, Patrick Fanning: „Sztuka skutecznego porozumiewania się.”
Komunikacja: wysyłanie jakiegoś przekazu ze świadomym zamiarem wywołania odpowiedzi.
nadawca- wysyła komunikat
odbiorca-reaguje na komunikat, interpretuje znaczenie odebranych sygnałów. Interpretacja zależy od tego jak odbiorca zrozumie treść komunikatu i intencje nadawcy. Każdy jest zarówno nadawcą jak i odbiorcą
Komunikatem może być:
sygnał werbalny
sygnał niewerbalny
zachowanie
Komunikacja - jedno i dwustronna
Komunikacja jednostronna
jest szybsza
mniej dokładna
poziom pewności odbiorców niższy
Nadawca nie jest w stanie stwierdzić jak odbiorca rozumie przekazane informacje
Komunikacja dwustronna
Nadawca uzyskuje informację zwrotną od odbiorcy jak i na temat efektu jaki wywołał jego komunikat
Informacja zwrotna:
nadawca „widzi” jak odbiorca interpretuje jego komunikat
odpowiedź odbiorcy pozwala nadawcy tak zmodyfikować swoje komunikaty, aby dokładniej porozumieć się z nim
O skutecznej komunikacji mówimy gdy
informacja nadawcy dokładnie oddaje jego intencję
interpretacja odbiorcy zbiega się z zamiarami nadawcy
Aktywne słuchanie - podstawowy warunek osiągania porozumienia.
Parafrazowanie - „opowiedzenie” własnymi słowami tego, co zostało zrozumiane z wypowiedzi nadawcy
Odzwierciedlanie - próba nazwania tego co w danej chwili odczuwa rozmówca lub tego co odczuwał w chwili o której opowiadał
Klaryfikacja - próba wydobycia z wypowiedzi nadawcy, tego co najważniejsze.
Komunikacja niewerbalna
Ok. 70% informacji przekazywanych jest przez różnego rodzaju komunikaty niewerbalne: wygląd, sposób ubierania się, częstość kontaktu wzrokowego, ruchy rąk postawę ciała, odległość w przestrzeni, dotyk, ton głosu, rytm wypowiedzi, tempo.
Jeśli chcemy się skutecznie porozumiewać z innymi wmusimy zwracać uwagę na komunikaty niewerbalne, które do nas docierają, i które sami wysyłamy .
Język zachowań niewerbalnych podkreśla, albo zaprzecza temu co mówimy.
W sytuacji gdy za pomocą kanału werbalnego i niewerbalnego podawane są sprzeczne komunikaty wywołuje to u odbiorcy niepokój i podejrzliwość.
Rodzaje komunikacji niewerbalnej
Gesty (emblematy - gesty wyrażające specyficzne znaczenia)
Mimika
Postawa ciała
Parajęzyk
Proksemika (posługiwanie się przestrzenią)
prajęzyk:
Wysokość dźwięku
Rezonans (faktura i barwa głosu)
Artykulacja (sposób wymawiania słów)
Tempo (prędkość mówienia)
Siła głosu (akcentowanie)
Proksemika:
Strefa intymna: 0-45 cm
Strefa osobista: 45-120 cm
Strefa społeczna: 1,2 - 3,6 m
Strefa publiczna: 3,6 - 6 m.
Podstawowe style komunikacji
Styl pasywny
Styl agresywny
Styl asertywny
Styl pasywny
Brak bezpośredniej ekspresji uczuć, myśli, życzeń;
Tendencja do podporządkowywania swoich potrzeb, potrzebom innych;
Jeśli komunikują coś bezpośrednio - pomniejszają znaczenie swojej wypowiedzi: Nie powinienem tego mówić ale…; nie jestem ekspertem ale …
Trudności w poproszeniu kogoś o coś;
Poproszone o zrobienie czegoś co jest im „nie na rękę” - spełniają prośbę lub znajdują wymówkę - zamiast otwarcie odmówić;
Cichy, słaby i niepewny głos;
Trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego: patrzy w dół, ucieka wzrokiem;
Przyjmowanie niedbałej postawy (opieranie się o coś);
Oczekiwanie, że inni domyślą co chce powiedzieć („mamrotanie pod nosem”, tłumienie emocji, marszczenie czoła);
Korzyści wynikające
z zachowania pasywnego
nie musimy brać odpowiedzialności za swoje potrzeby i uczucia;
Zawsze znajdzie się ktoś kto podejmie za nas decyzję i otoczy opieką;
Często stosowane aby uniknąć konfliktu;
Wady zachowań pasywnych
Utrata niezależności;
Stłumienie swoich uczuć i potrzeb;
Brak umiejętności wprowadzenia zmian w swoim życiu;
Popadanie w konflikty - manipulowanie otoczeniem (frustracja, złość)
Styl agresywny
Osoba posługująca się tym stylem potrafi dobrze wyrazić to co czuje, myśli i czego chce, ale robi to kosztem praw i uczuć innych ludzi;
Tendencja do poniżania innych - robi sarkastyczne i rzekomo zabawne uwagi;
Jeśli coś idzie nie po jej myśli - atakuje;
Wzbudza w innych żal i poczucie winy
Wypowiedzi zaczyna od „Ty…”, a kończy atakiem lub negatywną etykietką;
Używa uogólnień (zawsze, nigdy,…);
Wyniosły styl bycia + wypowiedzi sugerujące jej wyższość, nieomylność;
Manifestuje siłę;
Zawsze chcą mieć rację - nie słyszą co inni mają do powiedzenia nawet gdy pytają ich o zdanie;
Ukrywanie wyrazu oczu (przymrużone powieki, obojętny wzrok);
Charakterystyczna postawa: rozstawione stopy, dłonie na biodrach, zaciśnięte szczęki;
Sztywne gesty i ruchy ciała;
Czasami używa palca aby coś pokazać lub zaciska dłonie w pięść.
Celem agresywnego zachowania jest uzyskanie przewagi i dominacja nad innymi;
W ostatecznym rozrachunku otoczenie staje się wobec takiej osoby zniechęcone, rozżalone jej postępowaniem;
Czuje się ona sfrustrowana i osamotniona;
Nie może wyrazić swoich subtelnych uczuć czy niepewności;
Styl asertywny
Polega na jasnym formułowaniu wypowiedzi dotyczących swoich uczuć, myśli, życzeń,
Osoba asertywna dba o poszanowanie swoich praw i szanuje prawa innych,
Słucha uważnie i daje innym odczuć, że ich wysłuchała,
Jest otwarta na negocjacje;
Gotowa na ustępstwa - ale nie kosztem swoich praw i godności,
Potrafi otwarcie formułować prośby i otwarcie odmówić;
Skutecznie radzi sobie z krytyką - bez konieczności uciekania się do agresywnego lub pasywnego nastawienia;
Głos osoby asertywnej jest zrelaksowany i stanowczy;
Bezpośredni kontakt wzrokowy jest dla takiej osoby przyjemny,
Oczy komunikują uczciwość i otwartość;
Postawa wyprostowania i harmonijna;
Asertywność
Przyjazna stanowczość w wyrażaniu poglądów, uczuć, myśli, życzeń oraz dbaniu o przestrzeganie należnych nam praw - bez naruszania praw innych osób;
Jest to umiejętność, którą można nabyć - nie jest cechą osobowości;
Jest zachowaniem społecznym, którego można się nauczyć;
Prawa asertywności
- Prawo domagania się tego, czego chcemy.
- Prawo do własnego zdania, uczuć, emocji i do ich wyrażania.
- Prawo do wypowiadania opinii, które nie mają logicznej podstawy i których nie musimy uzasadniać.
- Prawo do podejmowania własnych decyzji i radzenia sobie z ich skutkami.
- Prawo dokonywania wyboru w kwestii zaangażowania się w cudze problemy.
- Prawo do wiedzy i niezrozumienia.
- Prawo do popełniania błędów.
- Prawo do odnoszenia sukcesów.
- Prawo do zmiany zdania.
- Prawo do prywatności.
- Prawo do samotności i niezależności.
- Prawo do własnej przemiany i bycia asertywnym.
Warunki asertywności
- Dawanie innym takich samych praw jak sobie.
- Zwięzłość i precyzja wypowiedzi.
- Komunikaty typu „Ja”.
- Przyjazna i zdecydowana mowa ciała.
- Spójność mowy ciała ze słowami.
- Naturalność, brak pozy.
- Uprzejma forma wypowiedzi.
Podstawowe techniki asertywne
Technika „zdarta płyta”- (wykorzystywana np. gdy asertywnie odmawiamy).
Jest to umiejętność asertywnego i spokojnego powtarzania raz po raz czego chcesz lub potrzebujesz aż wreszcie druga osoba negocjuje lub zgadza się negocjować.
Zaletą stosowania zdartej płyty jest to że gdy raz przygotujesz tekst możesz się odprężyć. O nic więcej nie musisz się martwić, obojętnie jak agresywnie czy manipulancko zachowuje się druga osoba.
Jest to technika swoistej samoobrony i nie jest przeznaczona do podsycania przyjaźni czy innych głębokich związków
Potwierdzenie negatywne
Jest to spokojne zgodzenie się z autentyczną krytyką twoich negatywnych cech np.
To biurko jest w totalnym bałaganie!
Możesz na to odpowiedzieć
Tak to prawda nie za bardzo potrafię utrzymać porządek.
Może się wydawać że w ten sposób sami się podporządkowujemy i otwieramy możliwość dalszej krytyki. Jednak z badań psychologicznych wynika, że jeśli jesteśmy szczerze gotowi zaakceptować swoje słabe strony i niedoskonałości ludzie mają mniejszą chęć aby nas podporządkowywać.
Mgła/Zamglenie
Daje możliwość poradzenia sobie z krytyką manipulacyjną. Osoba która atakuje chce aby osoba krytykowana poczuła się urażona i wytrącona z równowagi. W tym co mówi jest jakaś część prawdy, ale mocno przesadzona i wyolbrzymiona.
Technika mgły polega na spokojnym przyznaniu, że w tym co jest mówione może być pewna prawda.