23. podaj grupy przyczyn wygaśnięcia umowy międzynarodowej
Nieważność umów
przyczyny nieważności:
niedopełnienie warunków umowy powoduje, iż umowa jest nieważna;
błąd (error) - powoduje nieważność gdy dotyczy faktu lub sytuacji, która istniała w czasie zawierania umowy i stanowiła podstawę wyrażenia zgody państwa na związanie się ta umową;
zastosowanie przymusu - groźba użycia siły wobec przedstawiciela państwa w celu podpisania przez niego umowy pozbawia wszelkich skutków prawnych tą zgodę; stosowanie przymusu w stosunku do państwa w celu wyrażenia zgody na zawarcie umowy - unieważnienie traktatu;
podstęp
wykorzystanie przymusowej sytuacji
pogwałcenie przy zawieraniu umowy zasadniczych przepisów prawa wewnętrznego;
Konwencja wiedeńska zawiera sposoby postępowania, jakie należy stosować w związku z nieważnością umowy, jej wygaśnięciem, wycofaniem się z niej lub zawieszeniem stosowania. Strona powołująca się na jakąkolwiek przyczynę nieważności powinna poinformować o tym pozostałym stronom umowy oraz podać uzasadnienie.
24. zatwierdzenie umów międzynarodowych w Polsce
Ratyfikacja według prawa polskiego - art. 133 Konstytucji RP z 1997 r. stanowi: „Prezydent RP jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych ratyfikuje i wypowiada umowy m., o czym zawiadamia Sejm i Senat[...]. Prezydent RP przed ratyfikowaniem umowy m. może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z Konstytucją [...].”Ustawa z 14 kwietnia 2000 r. o umowach m. określa zasady oraz tryb zawierania, ratyfikacji, zatwierdzania, ogłaszania, wykonywania, wypowiadania i zmian zakresu obowiązywania umów m.
Ratyfikacja umowy międzynarodowej:
tzw. duża ratyfikacja wymagająca wcześniejszej zgody wyrażonej w formie ustawy, artykuł 89 konstytucji, jeżeli uowa dotyczy: pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych; wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w konstytucji; członkostwa RP w organizacji międzynarodowej; znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym; spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
Ratyfikacja przewidziana trybem art. 90 Konstytucji RP - RP może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organow międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach
Tzw. mała ratyfikacja, dokonywana na podstawie art. 89 ust 2 konstytucji RP - pozostałe umowy międzynarodowe
25 skutek prawny powstania nowej normy ius Mogens sprzecznej z obowiązującą umową międzynarodową.
26. podpisanie umowy międzynarodowej i jej znaczenie.
W drodze wymiany not lub w toku rokowań między zainteresowanymi państwami. Dla zawarcia umowy wielostronnej - konferencje. Przy większej liczbie uczestników konferencji tekst ustala się w drodze głosowania. Wymagana jest zgoda 2/3 państw obecnych, chyba że tą samą większością uchwalą inną zasadę.
Uzgodniony tekst jest przedstawiany do podpisu. Parafowanie przez pełnomocnika oznacza potwierdzenie, że uzgadnianie tekstu zostało zakończone i jest autentyczny, nie można w nim poczynić zmiany (ne varietur). W prawie międzynarodowym po złożeniu podpisów nabierają charakteru prawnego tylko te umowy, które nie wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia.
27. na czym polega różnica między sprzeciwem zwykłym a kwalifikowanym? Tabela 24
sprzeciw zwykły - powoduje, że postanowienia, do których odnosi się zastrzeżenie nie wejdą w życie między państwami składającymi zastrzeżenie a państwem składającym do niego sprzeciw
sprzeciw kwalifikowany - powoduje, że traktat w ogóle nie wejdzie w życie między państwem zgłaszającym zastrzeżenie a państwem zgładzającym do niego sprzeciw.
28. na czym polega tryb prosty zawarcia umowy międzynarodowej?
tryb prosty → 1 oświadczenie - zgoda na związanie Polski umową → przyjęcie fikcji prawnej, że zgoda na podpisanie wystawiona przed negocjacjami jest tożsama z uchwała RM o zatwierdzeniu;
gdy ustawa upoważnia do tego trybu;
gdy u.m. ma charakter wykonawczy do innej u.m. i nie wypełnia przesłanek z art. 89 ust. 1 i art. 90;
gdy u.m. zmienia u.m. i nie wypełnia przesłanek z art. 89 ust. 1 i 90;
są inne szczególne okoliczności i nie wypełnia przesłanek z art. 89 ust. 1 i 90;
29. na czym polega tryb złożony zawarcia umowy międzynarodowej?
tryb złożony → 2 oświadczenia woli - jedno to zgoda na podpisanie, drugie to zgoda na związanie Polski umową udzielana uchwałą RM (tak umowy wielostronne);
30. co to jest zastrzeżenie do umowy międzynarodowej?
praktyka, że państwa przy podpisywaniu ratyfikacji lub przystąpienia do umowy zgłaszają zastrzeżenia (rezerwacje); uznanie przez MTS w 1951 r., iż „zastrzeżenia są dopuszczalne pod warunkiem, zgodności zastrzeżenia z przedmiotem i celem konwencji”;
zastrzeżenia, na które umowa zezwalanie, nie wymagają przyjęcia przez pozostałe strony; gdy umowa jest aktem konstytucyjnym organizacji m., zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez właściwy organ tej org.
Przyjęcie zastrzeżeń może być wyraźne lub milczące. Zgłoszenie sprzeciwu wobec zastrzeżeń przed jedno państwo nie stanowi przeszkody dla wejścia w życie umowy m. między państwem sprzeciwiającym się a państwem zgłaszającym zastrzeżenia (niestosowanie postanowień, co do których zostały zgłoszone zastrzeżenia)
31. kto dokonuje autentycznej wykładni umów międzynarodowych?
interpretacja autentyczna - dokonana przez strony zawierające umowę; interpretacja sądowa - dokonana przez sądy międzynarodowe (zwłaszcza MTS); interpretacja doktrynalna - przeprowadzona przez poszczególnych prawników; interpretacja urzędowa - dokonana przez jedno z umawiających się państw
32. co to jest klauzula o zróżnicowanym przyjęciu?
33. jakie znasz wady oświadczenia woli powodujące nieważność umowy międzynarodowej?
istotny błąd - co do okoliczności lub faktów niezawiniony ( nie można się powoływać na błąd, gdy strona przyczyniła się do powstania błędu lub błąd mogła zauważyć?
Podstęp/ oszustwo - świadome wprowadzenia w błąd
Przekupstwo - czyny obliczone na wywarcie istotnego wpływu na gotowość przedstawiciela do zawarcia umowy.
34. z jakich elementów może składać się wstęp do umowy międzynarodowej?
Preambuła to uroczysty wstęp do umowy międzynarodowej mogą sięw niej znajdować następujące elementy:
intytulacja - wyszczególnienie państw kontraktujących, bądź organów występujących w ich imieniu
arenga - wskazanie motywów, dla których umowa została zawarta
narracja - wskazanie okoliczności bądź czynności, które towarzyszyły podpisaniu umowy
komparycja - wskazanie pełnomocników wyznaczonych do podpisania umowy
stwierdzenie uzgodnienia tekstu umowy
35. ratyfikacja umów międzynarodowych w Polsce. Tabela 22
Ratyfikacja umowy międzynarodowej:
tzw. duża ratyfikacja wymagająca wcześniejszej zgody wyrażonej w formie ustawy, artykuł 89 konstytucji, jeżeli uowa dotyczy: pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych; wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w konstytucji; członkostwa RP w organizacji międzynarodowej; znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym; spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
Ratyfikacja przewidziana trybem art. 90 Konstytucji RP - RP może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organow międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach
Tzw. mała ratyfikacja, dokonywana na podstawie art. 89 ust 2 konstytucji RP - pozostałe umowy międzynarodowe
36. dopuszczalność zgłaszania zastrzeżeń.
Zastrzeżenia
praktyka, że państwa przy podpisywaniu ratyfikacji lub przystąpienia do umowy zgłaszają zastrzeżenia (rezerwacje); uznanie przez MTS w 1951 r., iż „zastrzeżenia są dopuszczalne pod warunkiem, zgodności zastrzeżenia z przedmiotem i celem konwencji”;
zastrzeżenia, na które umowa zezwalanie, nie wymagają przyjęcia przez pozostałe strony; gdy umowa jest aktem konstytucyjnym organizacji m., zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez właściwy organ tej org.
Przyjęcie zastrzeżeń może być wyraźne lub milczące. Zgłoszenie sprzeciwu wobec zastrzeżeń przed jedno państwo nie stanowi przeszkody dla wejścia w życie umowy m. między państwem sprzeciwiającym się a państwem zgłaszającym zastrzeżenia (niestosowanie postanowień, co do których zostały zgłoszone zastrzeżenia)
37. jakie znasz wady oświadczenia woli powodujące nieważność umowy międzynarodowej? Tablica 31
może być nieważność bezwzględna - powołać może każda ze stron, umowa nie może być konwalidowana;
przymus wobec przedstawiciela państwa
przymus wobec państwa (użycie siły, groźba użycia siły)
uprzednia sprzeczność z normą ius Mogens
nieważność względna - powołać się może tylko państwo pokrzywdzone, umowa może być konwalidowana
przyczyny związane z naruszeniem prawa krajowego (naruszenie prawa wewnętrznego w zakresie kompetencji traktatowej, przekroczenie pełnomocnictw)
wady oświadczenia woli (istotny błąd, podstęp/ oszustwo, przekupstwo)
38. co oznacza termin umowa otwarta?
39. co to jest opino Iris vel necessitatis?
Przeświadczenie podmiotów prawa międzynarodowego, że określona praktyka tworzy prawo lub jest konieczna, wymagana przez prawo.
Przejawy opino Iris:
zawieranie traktatów potwierdzających obowiązywanie norm zwyczajowych
podejmowanie uchwał potwierdzających obowiązywanie norm zwyczajowych
oficjalne oświadczenia o istnieniu konkretnych norm zwyczajowych
milczące uznanie konkretnej polityki
40. skutki prawne zgłoszenia sprzeciwu zwykłego do zastrzeżenia. Tabela 26
sprzeciw wobec zastrzeżenia - minimalny/ zwykły - traktat wchodzi w życie, lecz we wzajemnych stosunkach pomiędzy państwem zgłaszającym zastrzeżenie a państwem zgłaszającym sprzeciw nie stosuje się postanowień, do których odnosi się zastrzeżenie.
41. na czym polega istota konsulatu honorowego?
42. jakie znasz immunitety przysługujące przedstawicielowi dyplomatycznemu? Tabela 55.
Przywileje i immunitety dyplomatyczne:
rzeczowe (dotyczące misji): prawo użwania flagi i godła, nietykalność pomieszczeń, archiwów, dokumentacji, korespondencji urzędowej, zwolnienie od podatków i opłat, swoboda porozumiewania się
osobowe (dotyczące przedstawicieli dyplomatycznych): prawo używania flagi i godła; nietykalność osobista rezydencji prywatnych, mienia, dokumentów, korespondencji; immunitet jurysdykcyjny; zwolnienie od opłat, podatków, ubezpieczeń społecznych; zwolnienie od rewizji.
(nietykalność osobista, immunitet jurysdykcyjny, zwolnienie z opłat i podatków, przejazd przez państwo trzecie, immunitet mają także osoby pracujące w biurze, rodzina)
43. podaj pięć przykładów funkcji misji konsularnej.
Funkcje konsularne wg Konwencji wiedeńskiej art. 5:
a) ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli;
b) popieranie rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych
c) zapoznanie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia handlowego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego oraz składanie sprawozdań swemu rządowi
d) wystawianie paszportów i wiz
e) udzielanie pomocy własnym obywatelom
f) pełnienie czynności notariusza i urzędnika stanu cywilnego pod warunkiem zgodności z przepisami miejscowymi
g) ochrona interesów spadkowych własnych obywateli, ochrona interesów nieletnich osób i osób pozbawionych pełnej zdolności do czynności prawnych
h) reprezentowanie współobywateli przed sądem oraz innymi władzami państwa przyjmującego
i) wykonywanie nadzoru i kontroli nad statkami i samolotami
j) udzielanie pomocy statkom i samolotom
oraz wszelkie czynności powierzone przez państwo wysyłające nie zakazane przez ustawodawstwo państwa przyjmującego
44. co to są listy komisyjne?
listy komisyjne, wystawiane przez głowę państwa, premiera czy ministra spraw zagranicznych stosownie do przepisów wewnętrznych. W listach wymienia się nazwisko szefa, jego klasę, okręg konsularny i siedzibę placówki. Przekazywany jest w drodze dyplomatycznej lub w inny stosowany sposób rządowi państwa przyjmującego. W przypadku zgody państwo przyjmujące udziela szefowi placówki exequatur - dopuszczenie szefa placówki do pełnienia funkcji konsularnych. Udzielane w formie osobnego dokumentu lub słowa exequatur na listach komisyjnych. Przy odmowie nie ma obowiązku podania przyczyn. Listy takie otrzymują szefowie pacówek dyplomatycznych.