SKALA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH GUNZBURGA PAC

(Progress Assessment Chart)

Powstanie metody - lata 60-te

Polskie wydanie metody - 1988

Opis metody:

• Jest narzędziem specjalnie opracowanym dla dzieci, młodzieży i dorosłych w upośledzeniem umysłowym.

• W skład narzędzia wchodzą trzy inwentarze:

1. PPAC - dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim

2. PAC-1 - dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym i umiarkowanym

3. PAC-2 - dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

• PAC jako całość, czyli PPAC, PAC-1 i PAC-2 to zbiór zadań (umiejętności społecznych) uporządkowanych wg. wzrastającego stopnia trudności. Zadania rozpoczynają się w PPAC jako najłatwiejsze , następnie stopień ich trudności wzrasta i zadania najtrudniejsze w PPAC stykają się z najłatwiejszymi w PAC-1, gdzie obowiązuje ta sama zasada wzrastającego stopnia trudności. Zatem zadania najtrudniejsze w PAC-1 spotykają się z najłatwiejszymi w PAC-2. W związku z tym Gunzburg nie ogranicza możliwości stosowania określonego inwentarza PAC do osób w ściśle określonym wieku i inteligencji. Jeżeli ktoś opanuje zadania inwentarza łatwiejszego, wówczas w pracy z nim należy przejść na trudniejszy.

Zastosowanie PAC:

• Może być wykorzystany jako program rehabilitacji społecznej osób w różnym wieku i o różnej inteligencji

Kryterium doboru odpowiedniego inwentarza stanowi aktualny stan umiejętności społecznych osoby rehabilitowanej.

PAC pozwala określić poziom umiejętności społecznych indywidualnie dla każdej osoby badanej. Uzyskane przez badanego wyniki porównujemy ze średnią typową dla wieku i poziomu inteligencji.

Wyniki zapisujemy w formie diagramu kołowego, którego pole jest podzielone na małe pola oznaczone numerami zadań w taki sposób, że pola najbliższe środka odnoszą się do zadań najłatwiejszych, a znajdujące się najdalej od środka do zadań najtrudniejszych.

Jeżeli badany prawidłowo wykonuje dane zadanie, to w diagramie zakratkowujemy pole odpowiadające temu zadaniu, jeżeli wykonuje zadanie, ale słabo, to zakreskowujemy. Jeżeli nie wykonuje danego zadania, to odpowiadające mu pole pozostawiamy białe.

Zdarza się, że ktoś nie wykonuje zadań łatwiejszych, a wykonuje trudniejsze. Powinny one stanowić program pracy na najbliższy okres, ponieważ istnieje tu prawdopodobieństwo, że badany takiego zadania nie wykonuje tylko dlatego, że nie miał okazji opanować danej umiejętności.

W następnej kolejności zwracamy uwagę na te zadania, które badany wykonuje słabo, aby doprowadzić do takiego stanu, że będzie można je zaliczyć bez zastrzeżeń.

W dalszej kolejności pracujemy nad zadaniami, które są najbliżej tych, które badany wykonuje poprawnie.

Jeżeli badany opanuje wszystkie zadania inwentarza łatwiejszego, przechodzimy do trudniejszego i znowu mamy obszerny program pracy rehabilitacyjnej.

PAC jest to zatem narzędzie służące do zindywidualizowanej diagnozy i zindywidualizowanego programu rehabilitacji.

• PAC jako narzędzie zachodzącego postępu

Zaleca się, aby aktualny poziom umiejętności społecznych badanego sprawdzać co 6 miesięcy. Stwarza to możliwość stawiania wielu pytań:

- Dlaczego w niektórych dziedzinach widać wyraźny postęp? Czy jest to efekt spontanicznego uczenia się, czy wytężonej pracy? Jakie metody pracy okazały się skuteczne?

- Dlaczego w niektórych częściach PAC nie ma postępu, mimo wytężonej pracy i pomysłowości osoby prowadzącej rehabilitację? Czy nie jest to wynik np. dodatkowych defektów i dlatego dalsza praca jest bezcelowa? (wtedy pole takiego zadania przekreślamy x-em)

- Dlaczego zamiast postępu w niektórych częściach PAC pojawia się regres?

• PAC jako narzędzie kontroli pracy rehabilitacyjnej

• PAC jako narzędzie badań naukowych

Treść społecznych umiejętności zawartych w PAC:

Zadania uporządkowane są w czterech działach oznaczonych cyframi rzymskimi. Działy dzielą się z kolei na części oznaczone cyframi arabskimi z nawiasem. Poszczególne części zawierają zadania oznaczone cyframi arabskimi z kropką.

PPAC:

I OBSŁUGIWANIE SIEBIE

1. Jedzenie

2. Poruszanie się

3. Toaleta i mycie

4. Ubieranie się

II KOMUNIKOWANIE SIĘ

1) Od

2. Do

III USPOŁECZNIENIE

Dział ten nie posiada w PPAC wyodrębnionych części. Obejmuje 21 zadań.

IV ZAJĘCIA

1. Sprawność manualna - ruchy palców

2. Zręczność - kontrola motoryki

PAC-1:

I OBSŁUGIWANIE SIEBIE

1. Zachowanie się przy stole

2. Sprawność motoryczna

3. Toaleta i mycie

4. Ubieranie się

II KOMUNIKOWANIE SIĘ

1. Język

2. Ujmowanie różnic

3. Liczby i wielkości

4. Posługiwanie się ołówkiem i papierem

III USPOŁECZNIENIE

1. Udział w zabawie

2. Czynności domowe

IV ZAJĘCIA

1. Sprawność manualna - ruchy palców

2. Zręczność - kontrola motoryki

PAC-2

Każdy z 4 działów zawiera 5 równych części po 6 zadań w każdej (łącznie 120 zadań).

I OBSŁUGIWANIE SIEBIE

1. Zachowanie się przy stole

2. Czystość i higiena osobista

3. Dbanie o ubiór

4. Poruszanie się

5. Zdrowie

II KOMUNIKOWANIE SIĘ

1. Język

2. Pieniądze

3. Czas i pomiar

4. Pisanie

5. Czytanie

III USPOŁECZNIENIE

1. Zakupy

2. Formy grzecznościowe

3. Czynności domowe

4. Sprawy finansowe

5. Zaradność społeczna

IV ZAJĘCIA

1. Sprawność manualna

2. Zajęcia w czasie wolnym

Części od 3a do 5b przeznaczone są dla osób pracujących zawodowo i poprzedzone ogólnym podtytułem „praca zarobkowa”. Oceniamy je na skali 3-stopniowej.

3a) Pilność

3b) Jakość i dokładność

4a) Szybkość i wydajność

4b) Solidność

5a) Punktualność

5b) Dbałość o narzędzia i materiały

Oceny dokonujemy w zasadzie na podstawie obserwacji. Zaobserwowanie określonych umiejętności badanego nie sprawia większych trudności przy stosowaniu PPAC i PAC-1, gdzie zadania są prostsze i bardziej dostępne obserwacji. PAC-2 obejmuje zadania, które są wykonywane w szerszym środowisku (np. samodzielne udanie się do jakiejś miejscowości) i dlatego, jeżeli badający nie przebywa z badanym przez dłuższy czas obserwacja jest niemożliwa. Stąd czasami zachodzi konieczność oparcia się na wypowiedziach osób, które dobrze znają badanego. Informacje te powinny być uzupełnione wywiadem z osobą badaną. Wywiad ten powinien być jednak traktowany jako postępowanie pomocnicze. Na podstawie wywiadu z badanym oceniamy tylko te zadania, które są oznaczone literą P.

SKALA OSOBOWEJ OCENY PAS GUNZBURGA

(Personal Assessment Scale)

• Służy do oceny na ile osoba upośledzona umysłowo może być akceptowana przez otwartą społeczność ze względu na swoje cechy osobowościowe w szerokim znaczeniu (temperamentalne, charakterologiczne, wyrażające stosunek do innych, samoprzystosowanie).

• Składa się z 13 skal 5 - stopniowych, takich jak:

1. Niezależność

2. Przystosowanie

3. Temperament

4. Zachowania seksualne

5. Komunikatywność

6. Prawdomówność

7. Uczciwość (sprawiedliwość)

8. Odpowiedzialność

9. Postawy wobec rówieśników

10. Relacje społeczne

11. Współdziałanie

12. Dominacja

13. Postawa wobec zajęć

Skale podzielono na 4 grupy:

1. Cechy wyrażające trudności w samoprzystosowaniu (skale II, III, IV, XII)

2. Cechy wyrażające samodzielność w działaniu (skale I, XIII)

3. Cechy wyrażające stosunek do innych (skale V, VIII, IX, X, XI)

4. Cechy wyrażające powinność (skale VI, VII).

---