Część 1

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

TEMAT: Agresja w nas i wokół nas- zajęcia z zakresu profilaktyki przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole.

Czas: 90 min.

Cele:

• Stworzenie definicji pojęć: złość, agresja, przemoc,

• Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze złością,

• Zapoznanie uczestników z etapami powstawania agresji,

• Kształtowanie umiejętności zastępowania zachowań agresywnych (negatywnego rozładowywania złości), pozytywnymi.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Część	Temat	Opis czynności
Wprowadzenie	Kogo, tak jak mnie złości….- zabawa integracyjna	Młodzież siedzi w kręgu, ochotnik staje w środku (jego krzesło odstawione jest poza krąg). Uczeń wypowiada zdanie rozpoczynające się od słowa "Kogo, tak jak mnie złości…". Uczestnik podaje przykład tego, co wzbudza w nim złość. Wszystkie osoby, w których ta sama rzecz wywołuje złość, wstają i natychmiast zamieniają się miejscami. Ten, dla którego brakuje miejsca prowadzi zabawę dalej.
		Agresja w moim życiu- praca w grupach /scenki/	Każdy uczestnik przywołuje w pamięci sytuację, w której zachował się agresywnie lub ktoś zachował się agresywnie w stosunku do niego. Sytuacja ma być zaczerpnięta z życia. Następnie uczestnicy w grupach dzielą się swoimi doświadczeniami na ten temat. Grupa po wysłuchaniu wszystkich historii, wybiera jedną, którą następnie przedstawia w formie scenki /scenki nie są od razu komentowane i omawiane przez grupę i prowadzącego/
	Zajęcia główne	Agresja, złość, przemoc- praca w grupach	Uczniowie pozostają w swoich grupach. Każda grupa otrzymuje polecenie przygotowania definicji jednego pojęcia: złość, agresja, przemoc. Jako pomoc mogą wykorzystać przygotowane przez prowadzącego pytania pomocnicze / udzielenie dobrej odpowiedzi może pomóc w stworzeniu definicji pojęć/ Następnie przedstawiciel prezentuje wyniki pracy grupowej.
		Mini wykład- "Złość i agresja to nie to samo"	Podsumowanie zadania. Prowadzący weryfikuje wiedzę uczestników na temat znaczenia poszczególnych pojęć: złość, agresja, przemoc oraz wskazuje na istotne różnice występujące między nimi.
		Jak powstaje agresja?- "burza mózgów" Dyskusja na temat zachowania Łukasza Etapy powstawania agresji	Uczestnicy wspólnie tworzą historyjkę, w której główna bohaterka, nastolatka, bardzo chce wyjść na imprezę. Komunikuje to swoim rodzicom na chwilę przed planowanym wyjściem i spotyka się z odmową ze strony rodziców, ponieważ nie wywiązała się wcześniej z powierzonych jej obowiązków (posprzątanie swojego pokoju). Historia kończy się agresywnym zachowaniem dziewczyny i wyjściem na imprezę bez zgody rodziców. /scenariusz jest zmienny i zależy od stopnia kreatywności grupy/. Opowiadanie zostaje zapisane na arkuszu papieru i podzielone przez nauczyciela na 4 części. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Nauczyciel czyta uczniom pierwszą część opowiadania. Uczniowie w grupach zastanawiają się nad pytaniem: co przeżywa bohaterka opowiadania? Grupy przedstawiają swoje odpowiedzi. Nauczyciel odczytuje uczniom drugą część opowiadania i prosi o przedyskutowanie w grupach: co przeżywa bohaterka opowiadania i jak się zmieniły jego odczucia i dlaczego? /przedstawiciele grup prezentują rezultaty pracy klasie/ Nauczyciel czyta kolejne części i zadaje klasie te same pytania. Grupy porównują swoje odpowiedzi. Uczestnicy dyskutują na temat przyczyn i skutków zachowania nastolatki. Zastanawiają się, jak mogłyby potoczyć się wydarzenia, gdyby nie zachowała się agresywnie? Co i w którym momencie można było zrobić, aby nie doszło do sytuacji agresywnej. Nauczyciel wspólnie z uczniami wyodrębnia etapy powstawania agresji. pojawienie się sprzeczności interesów, narastanie emocji, pojawienie się bariery i wzrost emocji negatywnych, rozładowanie agresji.
		Jak Ty radzisz sobie agresją?	Rundka- uczestnicy odpowiadają na zadane pytanie.
Zakończenie zajęć	Agresja w moim życiu- praca w grupach /scenki/	Uczniowie ponownie wracają pamięcią do sytuacji agresywnych, z którymi spotkali się we własnym życiu. Ich zadaniem jest jednak tym razem przedstawienie sytuacji agresywnych, zaprezentowanych w scenkach, w taki sposób, aby zakończenie było pozytywne, a rozładowanie złości nie wiązało się z agresją. Omówienie scenek. Uczestnicy odpowiadają na pytania, jak się czuli w roli ofiary i napastnika. Czy trudno było im zmienić scenkę, eliminując zachowania agresywne?
	Rundka	Uczestnicy dzielą się z prowadzącym wrażeniami z zajęć, mówią, co im się podobało, co najbardziej zainteresowało, jakie mają uwagi, itd.

Materiały pomocnicze:

Załącznik nr 1

AGRESJA

1. Czy agresja jest zachowaniem świadomym?

2. Ile osób bierze udział w agresji?

3. Czy agresja jest działaniem celowym?

4. Czy agresja może szkodzić?

5. Czy agresja podlega ocenie moralnej?

6. Czy agresja podlega ocenie prawnej?

7. Czy agresja może skończyć się sama?

8. Czy agresja w sposób pozytywny rozładowuje złość?

PRZEMOC

1. Czy przemoc jest procesem długotrwałym?

2. Czy przemoc jest zachowaniem świadomym?

3. Ile osób bierze udział w zjawisku przemocy?

4. Czy siły między sprawca a ofiarą są równe?

5. Czy przemoc podlega ocenie moralnej?

6. Czy przemoc podlega karze?

7. Czy przemoc kończy się sama?

8. Czy przemoc pozostawia uraz psychiczny?

ZŁOŚĆ

1. Czy złość się uzewnętrznia?

2. Ile osób bierze udział w złości?

3. Czy mamy wpływ na to, że się złościmy?

4. Czy złość szkodzi?

5. Czy złość jest emocją?

6. Czy złość produkuje energie?

7. Czy rozładowując złość szkodzisz innym?

KOMUNIKACJA BEZ PRZEMOCY-

PROFILAKTYKA I ZAPOBIEGANIE AGRESJI SŁOWNEJ

Część 2

Cykl zajęć: 4 godziny lekcyjne (180 minut):

1. Komunikacja bez przemocy- skuteczne słuchanie (warsztaty): 90 minut,

2. Przemoc i agresja- czy możemy bez niej żyć?- debata: 90 minut.

I SCENARIUSZ ZAJĘĆ

TEMAT: Komunikacja bez przemocy- skuteczne słuchanie.

Cel główny : ograniczenie zjawiska agresji słownej w szkole.

Cele szczegółowe:

• przekazanie młodzieży wiedzy oraz umiejętności w zakresie poprawnej komunikacji interpersonalnej,

• zapoznanie uczestników z zasadami komunikacji otwartej,

• kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania,

• rozwijanie umiejętności rozpoznawania i ograniczania ilości barier utrudniających komunikację międzyludzką.

Czas: 90 minut (2 godziny lekcyjne)

Formy, metody i techniki:

• praca grupowa i indywidualna,

• dyskusja,

• ankieta,

• test,

• "burza mózgów",

• mini wykład,

• pokaz multimedialny,

• ćwiczenia i zabawy tematyczne.

Środki dydaktyczne:

• projektor multimedialny

• laptop

• pudlo i szablon z kwadratami

• przybory papiernicze: duże arkusze papieru, markery, taśma klejąca.

Przebieg zajęć :

1. "Agresja słowna"- dyskusja, odpowiedź, czym ona jest dla młodzieży?

2. Podnieś to pudełko- ćwiczenie wstępne
   
   Trzech ochotników siedzi na krzesełkach, przed mini stoi pudełko. jeden z uczniów zwraca się do każdego z nich z nakazem podniesienia pudełka. Do jednego mówi w sposób agresywny- krzyczy, do drugiego mówi w sposób lekceważący, a do trzeciego grzecznie. Uczniowie po zakończeniu ćwiczenia dzielą się z klasą odczuciami.

3. Kwadraty- ćwiczenie komunikacji jednostronnej /jeden z uczniów opisuje rysunek, który widzi. Pozostali uczniowie muszą go narysować na kartkach, nie zadając pytań i nie prosząc o powtórzenie. Ćwiczenie pozwala sprawdzić umiejętności słuchania i mówienia /w przypadku ucznia, który opisywał rysunek/.

4. Co nam przeszkadza, a co pomaga w komunikowaniu się, jak wygląda pełna komunikacja?- praca w grupach. Uczniowie zapisują na arkuszach papieru, to co pomaga i przeszkadza w komunikacji. Odnoszą to na grunt szkolny.

5. Rola słuchania w komunikowaniu się- mini wykład

6. Czym jest aktywne słuchanie- "burza mózgów"

7. Trudności komunikacyjne w relacjach rodzinnych, koleżeńskich, szkolnych (bariery komunikacyjne)- dyskusja

8. Bariery komunikacyjne- omówienie

9. Podsumowanie i usystematyzowanie zdobytej wiedzy i umiejętności- pokaz multimedialny

10. Co Twoim zdaniem możemy zrobić, aby poprawić komunikację interpersonalną w naszej szkole?- rundka.

11. Agresji i przemocy w mojej szkole mówię NIE!- chętne osoby podpisują deklaracje, w której zobowiązują się reagować na wszelkie przejawy agresji i przemocy w swojej szkole oraz promować postawę asertywną własną postawą.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ II

TEMAT: Przemoc i agresja- czy możemy bez niej żyć?- debata

Czas: 2 godziny lekcyjne.

Cel główny : utrwalenie wiedzy i umiejętności w zakresie poprawnej i skutecznej komunikacji interpersonalnej (komunikacji pozbawionej agresji)

Cele szczegółowe:

• kształtowanie umiejętności wypowiadania się na forum,

• kształtowanie umiejętności logicznego myślenia i argumentowania,

• podnoszenie poczucia własnej wartości,

• kształtowanie umiejętności rozumienia i akceptacji odmiennych poglądów.

Formy, metody i techniki:

• dyskusja

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie- omówienie zasad prowadzenia debaty,

2. Podział grupy na 3 grupy: osoby, których zdaniem można ograniczyć lub nawet zlikwidować zjawisko agresji i przemocy w szkole, osoby które uważają, że nie można tego zrobić, osoby niezdecydowane, oraz eksperci. uczniowie zajmują stanowiska, zmieniają miejce w klasie /klasa jest przemeblowana w taki sposób, aby przeprowadzić debatę/. Niektórzy /losowo wybrani uczniowie/ losują role ekspertów. Eksperci: psycholodzy, pedagodzy, władze szkoły, władze uczniowskie, władze miasta i inni.

3. Debata- uczniowie próbują dojść do porozumienia w kwestii: Przemoc i agresja- czy możemy bez niej żyć? Nauczyciel prowadzi debatę, interweniuje w sytuacjach trudnych, udziela głosu uczestnikom.

4. Podsumowanie debaty- wyciągnięcie wniosków.

5. Ewaluacja cyklu zajęć (rundka): chętne osoby dzielą się uwagami na temat przebiegu zajęć.

Materiały pomocnicze: Pokaz multimedialny: KOMUNIKACJA

Zajęcia realizowane cyklicznie, w zależności od możliwości szkoły /np. na godzinach wychowawczych lub w ramach realizacji programu profilaktycznego szkoly/.

---