Pytanie 9. Scharakteryzuj wskaźniki płynności.

Płynność finansowa to nic innego jak zdolność do terminowego regulowania zobowiązań bieżących z zasobów finansowych lub środków obrotowych, które można w miarę szybko zamienić na środki pieniężne.

W ocenie płynności finansowej wykorzystuje się najczęściej następujące mierniki:

- wskaźnik bieżącej płynności,

- wskaźnik płynności szybki,

- wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących środkami pieniężnymi.

Oceniając sytuację finansową przedsiębiorstwa należy porównać poziom tych wskaźników z normami ustalonymi przez menadżerów. Zbyt niski poziom wybranego wskaźnika może świadczyć o zagrożeniu płynności finansowej przedsiębiorstwa. Z kolei wysoki wskaźnik płynności finansowej może oznaczać nadmierne gromadzenie gotówki, co może mieć wpływ na obniżenie rentowności.

Wskaźnik bieżącej płynności (wskaźnik kapitału pracującego) obliczany jest jako stosunek aktywów bieżących do zobowiązań bieżących:

Wskaźnik bieżącej płynności =	aktywa bieżące
		zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten informuje o ewentualnej zdolności do szybkiej spłaty krótkoterminowych zobowiązań przy pomocy upłynnienia środków obrotowych. Pokazuje, w jakim stopniu bieżące aktywa są zdolne pokryć bieżące zobowiązania. Optymalny wskaźnik powinien wahać się w granicach 1,5-2,0, wówczas przedsiębiorstwo posiada realne zabezpieczenie spłaty zobowiązań.

Odchylenia od powyższych wartości mogą wynikać ze specyfiki branży, przyjętej przez firmę strategii finansowej bądź ze zmieniających się warunków rynkowych. Wskaźnik niższy od 1,0 informuje o braku możliwości pokrycia zobowiązań środkami obrotowymi, co może oznaczać niezdolność do terminowego regulowania długów i jest wyraźnym zagrożeniem bezpieczeństwa finansowego firmy. Z drugiej strony, gdy wskaźnik jest zbyt wysoki występuje nadpłynność w firmie, co świadczy o nieefektywnym działaniu, a powodem tego mogą być różne okoliczności, np. wysoki stan środków pieniężnych nigdzie nie zainwestowanych, występowanie trudno zbywalnych zapasów lub należności trudne do ściągnięcia.

Wskaźnik płynności szybki (bieżący szybki) to stosunek aktywów płynnych do bieżących zobowiązań, czyli obliczany jest jak wskaźnik bieżącej płynności, ale po uprzednim skorygowaniu aktywów bieżących o zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne:

Wskaźnik płynności szybki =	aktywa bieżące - (zapasy + rozliczenia międzyokresowe czynne)
		zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten obrazuje bezzwłoczną zdolność firmy do spłacenia długów. Zarówno zapasy jak i rozliczenia międzyokresowe czynne zostają wyeliminowane, jako że nie mogą być szybko na gotówkę zamienione. Optymalny dla firmy jest wskaźnik, powyżej 1,0, co wskazuje na możliwość pokrycia przez przedsiębiorstwo wymagalnych zobowiązań.

Dla pełnego obrazu płynności finansowej użyteczne jest, jeśli obliczymy obydwa powyższe wskaźniki, wówczas z ewentualnych rozbieżności między nimi można określić poziom zapasów. Reasumując, jeśli wskaźnik bieżącej płynności jest wysoki a wskaźnik płynności szybki jest niski to oznacza, że firma utrzymuje zbyt wysoki poziom zapasów, w których zamrożone są środki obrotowe.

Wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących środkami pieniężnymi to stosunek środków pieniężnych i krótkoterminowych papierów wartościowych do zobowiązań bieżących:

Wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących =	środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe
		zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten wyjaśnia, jaką kwotę wymagalnych zobowiązań spłacić może firma z bezpośrednio dostępnych środków pieniężnych. Wartość wskaźnika sygnalizuje sprawność płatniczą firmy, ale nie stanowi podstawy do oceny tejże firmy.

Pytanie 10. Scharakteryzuj wskaźniki rentowności.

Przez rentowność należy rozumieć osiągane przy prowadzeniu działalności gospodarczej nadwyżki przychodów nad ponoszonymi jednocześnie kosztami. Nadwyżka ta stanowi zysk przedsiębiorstwa. Jego maksymalizacja jest jednym z głównych celów istnienia firmy.

Jednakowy poziom zysku, wypracowanego w różnych okresach lub przez różne firmy, może oznaczać różny poziom rentowności (zyskowności). Dla możliwości porównania rentowności w czasie bądź przestrzeni ustala się wskaźniki rentowności:

- sprzedaży (obrotu),

- majątku,

- kapitału własnego.

Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS - return on sales) to stosunek procentowy zysku netto do wartości sprzedaży netto:

Wskaźnik rentowności sprzedaży =	zysk netto	*100%
			sprzedaż netto

Ustalony wskaźnik informuje o udziale zysku w wartości sprzedaży, czyli o tym, jaki procent zysku daje dana wartość sprzedaży. Im niższy wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla uzyskania żądanego poziomu zysku. Im wyższa wartość wskaźnika, tym efektywniejsza jest sprzedaż. Wskaźnik ten informuje, ile zysku przynosi każda złotówka sprzedaży. Porównanie ze średnią w branży pozwala ocenić pozycję firmy w branży, przede wszystkim pod względem efektywności marketingu.

Wskaźnik rentowności majątku (ROA - return on total assets) pokazuje, jak efektywnie wykorzystane są aktywa firmy. Jest definiowany jako relacja zysku netto do przeciętnego stanu aktywów ogółem:

Wskaźnik rentowności majątku =	zysk netto	*100%
			przeciętny stan aktywów

Informuje on o wartości zysku, przypadającego na jednostkę zaangażowanego majątku, w przypadku korzystnej relacji może skłonić przedsiębiorcę do upłynnienia zbytecznych środków trwałych i likwidacji zapasów zbędnych i nadmiernych. Wskaźnik ten stanowić może obiekt zainteresowania np. banków, które udzielając firmie kredytów mogą ocenić zdolność majątku przedsiębiorstwa do dostarczania dochodu.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE - return on equity) nazywany także stopą zwrotu z kapitału własnego, to inaczej iloraz zysku do przeciętnego stanu zaangażowanych kapitałów:

Wskaźnik rentowności kapitału własnego =	zysk netto	*100%
			przeciętny stan kapitału własnego

Wskaźnik ten wyraża efekty działalności podmiotu gospodarczego w przeliczeniu na jednostkę kapitału zaangażowanego przez jego właścicieli. Jest on wyrazem efektywności nie całości kapitału ulokowanego w majątku trwałym i obrotowym, a jedynie jego części z pominięciem kapitału obcego (zobowiązań bieżących i długoterminowych). Im wskaźnik ten jest wyższy, tym korzystniejsza jest ocena działalności firmy, gdyż wyższa jest efektywność kapitału własnego. Daje to możliwość osiągnięcia wyższych dywidend a także środków na dalszy rozwój przedsiębiorstwa. Z kolei niska wartość wskaźnika nie będzie zachęcać do dalszego inwestowania w daną dziedzinę działalności.

Pytanie 11. Scharakteryzuj wskaźniki zadłużenia.

Dla opisania stopnia zasilania podmiotu ze źródeł zewnętrznych ważne jest wyliczenie wskaźników wspomagania finansowego (struktury finansowej, zadłużenia). Wskaźniki te można wykorzystać do oceny sytuacji finansowej firmy w dłuższym okresie czasu a analiza tychże wskaźników w sposób wyraźny pokaże, kto dostarczył środki finansowe (kredytodawcy czy właściciele).

Można wyodrębnić następujące wskaźniki:

- ogólnego zadłużenia,

- udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku firmy,

- relacji zobowiązań do kapitału własnego,

- relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań,

- zadłużenia długoterminowego (długu, ryzyka),

- pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami długoterminowymi,

- opłacenia odsetek od zaciągniętych zobowiązań z uzyskanych efektów finansowych,

- pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową.

Wskaźnik ogólnego zadłużenia obliczany jest jako stosunek ogółu zobowiązań przedsiębiorstwa do całości jego majątku:

Wskaźnik ogólnego zadłużenia =	zobowiązania ogółem
		wartość majątku ogółem

Przy obliczaniu tego wskaźnika uwzględnia się całość zobowiązań firmy, zarówno bieżących jak i długoterminowych. Korzystniejsze dla sytuacji firmy jest uzyskanie jak najniższego poziomu tego wskaźnika. Ze względu na to, że mniejszy jest wówczas udział kapitału obcego w finansowaniu przedsiębiorstwa. Opłacanie odsetek od zaciągniętych długów dodatkowo zwiększa zobowiązania. Jednocześnie wzrost zobowiązań w relacji do majątku jest uzasadniony, jeżeli oprocentowanie kredytów i pożyczek jest niższe niż stopa rentowności majątku osiąganego przez przedsiębiorstwo.

Wskaźnikiem udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku podmiotu nazywamy relację kapitału własnego do całości majątku:

Wskaźnik udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku podmiotu	=	kapitał własny
				wartość majątku ogółem

Wartość tego wskaźnika nie przekracza 1,0. Dodatkowo korzystniej dla firmy, gdy jest on zbliżony do 1,0, co świadczy o wyższym stopniu niezależności finansowej.

Można tutaj przytoczyć tzw. złotą regułę bilansową, która stanowi, iż majątek trwały przedsiębiorstwa powinien być w zasadzie w całości sfinansowany z kapitałów własnych, a bezwzględnie z kapitału stałego (kapitał własny + zobowiązania długoterminowe).

Wskaźnik relacji zobowiązań do kapitału własnego obliczamy stosując poniższy wzór:

Wskaźnik relacji zobowiązań do kapitału własnego =	zobowiązania ogółem
		kapitał własny

Wartość tego wskaźnika obrazuje udział kapitału obcego w kapitale własnym, czyli możliwość pokrycia długów z własnych źródeł. Im niższa wartość wskaźnika, tym lepiej można ocenić przedsiębiorstwo, gdyż ma ono większe zaangażowanie kapitałów własnych w działalność.

Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań oblicza się wg poniższego wzoru:

Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań	=	zobowiązania długoterminowe
				zobowiązania ogółem

Charakter zobowiązań długoterminowych określany jest jako mniej pilny niż zobowiązań krótkoterminowych.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego przedstawia relację zobowiązań długoterminowych do całości kapitału własnego:

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego =	zobowiązania długoterminowe
		kapitał własny

Zawarte we wskaźniku zobowiązania długoterminowe dotyczą długów spłacanych w okresie dłuższym niż rok od daty sporządzenia bilansu. Z reguły są to zobowiązania z tytułu kredytów inwestycyjnych, wyemitowanych przez firmę obligacji długoterminowych bądź długoterminowe pożyczki gwarantowane lub hipoteczne. Dla przedsiębiorcy sytuacja jest korzystna, jeśli ten wskaźnik w jego firmie mieści się w przedziale 0,5 - 1,0. W sytuacji, gdy zobowiązania długoterminowe przewyższają znacznie kapitał własny można mówić o poważnym zadłużeniu.

Wskaźnik pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami długoterminowymi obrazuje, ile razy wartość środków trwałych netto, będących w posiadaniu firmy przekracza zaciągnięte pożyczki i kredyty długoterminowe. Gdy wskaźnik ten oscyluje wokół 1,0, świadczy to o wyraźnym zagrożeniu finansowym dla przedsiębiorstwa. Wyznacza go następujący wzór:

Wskaźnik pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami długoterminowymi	=	majątek trwały netto
				zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik opłacenia odsetek od zaciągniętych zobowiązań z uzyskanych efektów finansowych oznacza, czy firma jest zdolna do opłacenia odsetek od kredytów i pożyczek z wygospodarowanego zysku zwiększonego o odsetki:

Wskaźnik opłacenia odsetek od zaciągniętych zobowiązań z uzyskanych efektów finansowych	=	zysk netto + odsetki
				odsetki

Gdy wskaźnik przyjmuje wartość 1,0, zachodzi wówczas w firmie sytuacja, że cały wypracowany zysk trzeba przeznaczyć na spłatę odsetek. Dlatego korzystniejsze jest dla firmy, gdy wskaźnik jest wyższy od 1,0.

Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową obrazuje możliwość pokrycia przeciętnego stanu całości zobowiązań, występujących w ciągu badanego okresu przez osiąganą nadwyżkę finansową. Jako nadwyżkę finansową przyjmuje się sumę zysku netto i rocznej amortyzacji, skąd poniższy wzór:

Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową	=	zysk netto + amortyzacja roczna
				przeciętny stan zobowiązań

Znając wartość wskaźnika można określić ogólny stopień spłacenia zobowiązań z osiągniętej nadwyżki finansowej.

Pytanie 15. Sprawozdania finansowe i ich charakterystyka.

Elementy sprawozdań finansowych.

Według Ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu,

• rachunku zysków i strat,

• informacji dodatkowej, obejmującej:

• wprowadzenie do sprawozdania oraz

• dodatkowe informacje i objaśnienia,

• zestawienia zmian w kapitale własnym (w jednostkach zobowiązanych),

• rachunku przepływów pieniężnych (w jednostkach zobowiązanych),

• sprawozdania z działalności jednostki (w spółkach kapitałowych, towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielniach, przedsiębiorstwach państwowych).

Bilans jest podstawowym sprawozdaniem finansowym jednostek gospodarczych. Dostarcza on informacji o sytuacji majątkowej i finansowej firmy. Jest sporządzany na podstawie zweryfikowanych danych, które wynikają z ewidencji księgowej. Można go zdefiniować jako usystematyzowane, syntetyczne, sporządzone na określony moment (dzień bilansowy) zestawienie wartości składników majątkowych - aktywów jednostki gospodarczej oraz źródeł ich finansowania - pasywów w wysokości ich stanów na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego.

Rachunek zysków i strat jest integralną częścią sprawozdania finansowego firmy, sporządzanego na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Stanowi on zestawienie wartościowe wszystkich elementów kształtujących wynik finansowy (przychody oraz koszty ich uzyskania) za rok bieżący i poprzedni. Rachunek zysków i strat rejestruje tworzenie się wyniku finansowego jednostki gospodarczej. Zawiera on wielkości strumieniowe, systematyzując wszystkie przychody i odpowiadające im koszty w grupy i pozwalając na ustalenie wyników cząstkowych z poszczególnych rodzajów działalności. Umożliwia on zatem ustalenie struktury wyniku finansowego.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości przedsiębiorstwo ma możliwość wyboru formy rachunku. Może być sporządzony według dwóch wariantów:

• porównawczego,

• kalkulacyjnego.

W obu wariantach rachunek ten przedstawia się w układzie pionowym. Chodzi tu o umieszczanie i odejmowanie od przychodów netto ze sprzedaży kosztów ich uzyskania a także umieszczanie pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, przychodów i kosztów finansowych oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

Informacja dodatkowa jest częścią składową sprawozdania finansowego, sporządzoną na podstawie bilansu i rachunku zysków i strat, jako ich uzupełnienie. Zgodnie z art. 48 ustawy o rachunkowości powinna zawierać istotne dane i objaśnienia, konieczne do tego, aby sprawozdanie finansowe rzetelnie i jasno odzwierciedlało sytuację majątkową i finansową, a także wynik finansowy oraz rentowność podmiotu. Informacja dodatkowa może być sporządzana w formie opisowej, uzupełnionej danymi liczbowymi. Powinna obejmować w szczególności:

1. wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zawierające opis przyjętych zasad rachunkowości tzn. metod wyceny i sporządzania sprawozdania finansowego

2. dodatkowe informacje i objaśnienia, dotyczące:

• pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym, a także rachunku przepływów pieniężnych za okresy sprawozdawcze, których dotyczy sprawozdanie,

• proponowany podział zysku lub pokrycia straty,

• podstawowe informacje odnoszące się do pracowników i organów przedsiębiorstwa,

• inne informacje ważne dla zrozumienia sprawozdania.

Zestawienie zmian w kapitale własnym jest sporządzane w celu ustalenia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz dostarczenia informacji o zmianach poszczególnych składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Sporządzane jest przez jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega corocznemu badaniu i ogłaszaniu (art. 64 ust.1 ustawy o rachunkowości). W odniesieniu do bilansu objaśnia zmiany w „Kapitale własnym”, z kolei w odniesieniu do rachunku zysków i strat jest uzupełnieniem przychodów i kosztów ujętych w wyniku finansowym o przychody i koszty kapitałowe. Zestawienie to obejmuje:

1. kapitał (fundusz) podstawowy na początek i koniec okresu,

2. należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek i koniec okresu,

3. udziały (akcje) własne na początek okresu,

4. kapitał (fundusz) zapasowy na początek okresu i jego zmiany,

5. kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek i koniec okresu,

6. pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek i koniec okresu,

7. korekty zysku z lat ubiegłych na początek i koniec okresu,

8. wynik netto, ujmujący zysk netto, stratę netto i odpisy z zysku.

Zmiany, jakie wystąpiły w poszczególnych składnikach kapitału, dostarczają informacji umożliwiających przeprowadzenie analizy struktury i dynamiki zmian wartości księgowej aktywów netto.

Podmioty, których nie dotyczy obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym, przedstawiają informacje o poszczególnych pozycjach kapitału (funduszu) własnego w informacji dodatkowej.

Rachunek przepływów pieniężnych jest analitycznym rozwinięciem zaprezentowanych w bilansie informacji o zmianie stanu środków pieniężnych dokonanej w okresie sprawozdawczym. Celem jego sporządzenia jest uzyskanie podstawy oceny możliwości podmiotu do generowania środków pieniężnych a także potrzeb w zakresie ich wykorzystania.

W rachunku przepływów pieniężnych wyodrębnia się przepływy z poszczególnych rodzajów działalności jednostki gospodarczej tzn. działalności operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej.

Sprawozdanie z działalności jednostki jest sporządzane przez kierowników spółek kapitałowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych. Sprawozdanie to powinno obejmować, obok informacji charakteryzujących rzeczową stronę działalności, opisowo i liczbowo informacje dotyczące stanu majątkowego i sytuacji finansowej, w tym ocenę osiąganych efektów, a także wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń, w szczególności zaś informacje o:

• zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,

• przewidywanym rozwoju jednostki,

• ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,

• aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,

• nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności celu ich nabycia, liczbie i wartości nominalnej, ze wskazaniem, jaką część kapitału zakładowego reprezentują, cenie nabycia oraz cenie sprzedaży tych udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia,

• posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach),

• instrumentach finansowych,

• stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w przypadku jednostek, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Celem sprawozdania jest przedstawienie przebiegu działalności podmiotów tak, aby właściwie ocenić ich aktualną i przyszłą sytuację finansową i gospodarczą. Sprawozdanie z działalności, zamiennie nazywane sprawozdaniem zarządu, jest w rzeczywistości formą rozliczenia się zarządu z jego dotychczasowych działań.

5

---