Cdn EPQ-R

INTERPRETACJA WYNIKÓW

1. Wyniki interpretujemy na skali stenowej.

SKALA	1- 4 sten	5 - 6 sten	7- 10 sten
Ekstrawersja	Introwertyk	Ambiwertyk	Ekstrawertyk
Neurotyczność	Zrównoważony emocjonalnie	Umiarkowanie zrównoważony emocjonalnie	Neurotyk
Psychotyzm	Norma	-	Osoba psychotyczna, niekonwencjonalna
Skala kłamstwa	Osoba, której nie zależy szczególnie na aprobacie społecznej, szczera i słabo socjalizowana	-	Osoba nieszczera, bardzo podatna na aprobatę społeczną i silnie socjalizowana.

OSOBOWOŚĆ A CHOROBY PSYCHICZNE

NEUROTYCZNI EKSTRAWERTYCY

WYSOKA N + EKSTRAWERSJA = HISTERIA (zaburzenia o silnej i teatralnej manifestacji złego samopoczucia oraz licznych dolegliwości fizycznych)

NEUROTYCZNI INTROWERTYCY

WYSOKA N + INTROWERSJA = DYSTYMIA/ PSYCHASTENIA (przejawiające się obniżoną aktywnością, zahamowaniem, niską samooceną, trudnościami decyzyjnymi i lękiem)

OSOBOWOŚĆ A PREDYSPOZYCJE DO CHORÓB SOMATYCZNYCH

NEUROTYCZNOŚĆ + EKSTRAWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU A (niecierpliwość, ciągłą gotowość do reagowania, agresywność oraz skłonność do gniewu). Nakłada się na to presja kulturowa, wymuszająca agresywne dążenie do osiągnięć, rywalizację, perfekcję i wyścig z czasem: zrobić jak najwięcej, jak najlepiej, w jak najkrótszym czasie i dokonać więcej od innych. Nieustanne funkcjonowanie w stresie łączy się z podwyższonym ryzykiem choroby wieńcowej i zawału serca.

NEUROTYCZNOŚĆ + INTROWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU C (obniżone poczucie własnej wartości i brak wiary w siebie, bierność, skłonność do przeżywania stanów obniżonego nastroju i pesymistyczne nastawienie wobec przyszłości). Utrzymywanie się stanów bezradności i beznadziejności łączy się z obniżeniem aktywności układu immunologicznego, co predysponuje do wystąpienia choroby nowotworowej.

ZRÓWNOWAŻENIE EMOCJONALNE + AMBIWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU B (zdolność do skutecznego funkcjonowania w różnych kontekstach społecznych i sytuacjach np. pracy indywidualnej, wymagającej skupienia, jak i we współpracy, w warunkach zmiany i wielu bodźców). Z uwagi na adaptacyjność zachowania, osobowość typu B nie predysponuje do określonych chorób i zaburzeń.

OSOBOWOŚĆ A SPOSOBY REAGOWANIA NA STRES

TYP 1: PODMINOWANIE - (N i niskie E) osoby tego typu sądzą, że obiekt ważny dla nich emocjonalnie jest warunkiem ich pomyślności i szczęścia. Brak obiektu bądź jego utrata jest przeżywane jako traumatyczne zdarzenie. Przyczyną wielkiego stresu może być niepowodzenie w zbliżaniu się do cenionego człowieka, brak sukcesów w atrakcyjnej pracy. Reagują wówczas poczuciem beznadziejności i bezradnością.

TYP 2: NADMIERNE POBUDZENIE - (N i wysokie E) spostrzega ważne obiekty jako przyczyny swoich stresów i nieszczęść. Ludzie tego typu mają tendencję do pozostawania w ciągłym kontakcie z zaburzającymi ich funkcjonowanie osobami i sytuacjami. Typ ten reaguje złością, agresją i silnym pobudzeniem.

TYP 3: AMBIWALENCJA - osoby tego typu reagują naprzemiennie korzystając bądź z typu 1 bądź typu 2. Raz spostrzegają obiekt jako główną przyczynę swoich nieszczęść, innym razem - uważają go za niezbędny warunek swego szczęścia. Oscylują więc między beznadziejnością a bezradnością oraz gniewem i pobudzeniem. To chroni je do pewnego stopnia przed chorobami, ponieważ ich reakcje na stres podlegają ciągłym zmianom i nie utrwalają się w postaci niekorzystnego wzorca zachowania.

TYP 4: AUTONOMIA OSOBISTA - (niskie N i przeciętny E) istotnym warunkiem szczęścia i pomyślności jest dla nich własna autonomia, a także autonomia osób, z którymi pragną być w kontakcie. Są w stanie realistycznie ocenić zachowania tych osób, dzięki czemu potrafią radzić sobie z niekorzystnymi sytuacjami. Potrafią unikać stresu, co pozwala im zachować zdrowie

PRZEZNACZENIE EPQ - R

PROGNOZOWANIE ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

• Skala N umożliwia odróżnienie neurotyków od nieneurotyków

• Skala N w połączeniu ze skalą P pozwala na odróżnienie zaburzeń nerwicowych i psychoz, gdyż pacjenci z nerwicą w porównaniu z psychotykami uzyskują wyższe wyniki w skali N i niższe w P

• Skale N i E pozwalają na różnicowanie zaburzeń nerwicowych - rodzaj nerwicy (psychastenia, histeria, formy pośrednie) zależą od wymiaru ekstra - introwersji.

• Wysokie wyniki jednocześnie w skalach E, N i P oraz niskie w K mogą służyć do diagnozowania predyspozycji przestępczych.

• Skala P pozwala odróżniać osoby normalne od psychotyków

PROGNOZOWANIE CHORÓB SOMATYCZNYCH

• Wysokie wyniki w skalach N i E mogą służyć diagnozowaniu skłonności do choroby wieńcowej, zawału, nadciśnienia, cukrzycy itp.

• Wysokie wyniki w skali N i niskie w skali E mogą służyć diagnozowaniu chorób nowotworowych.

• Niskie wyniki w skali N i przeciętne w skali E pozwalają na diagnozowanie zdrowia fizycznego i psychicznego. Istnieją przesłanki aby sądzić że warunkiem zdrowia psychicznego są dodatkowo niskie wyniki w skali P

PROGNOZOWANIE POWODZENIA W NAUCE SZKOLNEJ I STUDIACH

Najlepsze osiągnięcia mają na ogół neurotyczni introwertycy (introwertycy są powolniejsi, ale bardziej wytrwali i dokładni niż ekstrawertycy), najgorsze zrównoważeni ekstrawertycy.

PORADNICTWO ZAWODOWE

• INTROWERTYCY - ponieważ są bardziej dokładni i wytrwali niż ekstrawertycy powinni sobie lepiej radzić przy takich urządzeniach jak automaty, radar, komputery oraz w takich instytucjach jak ośrodki obliczeniowe, księgowość, banki

• EKSTRAWERTYCY - mogą być bardziej przydatni wszędzie tam, gdzie konieczne są łatwe liczne kontakty z innymi ludźmi.

• OSOBY Z WYSOKIMI WYNIKAMI W SKALI P, z uwagi na tendencje psychotyczne i socjalne, nie powinny być nauczycielami, duchownymi, politykami, psychologami. Z drugiej strony osoby te charakteryzują się niekonwencjonalnym stylem życia i myśleniem dywergencyjnym, co sprzyja osiąganiu sukcesów artystycznych i - prawdopodobnie - naukowych.

PORADNICTWO MAŁŻEŃSKIE I RODZINNE

• EPQ - R umożliwia prognozowanie szczęścia w małżeństwie bądź szukania przyczyn niepowodzeń. Małżeństwa nieszczęśliwe charakteryzuje wyraźnie wyższy poziom neurotyzmu, niż małżeństwa szczęśliwe. Wynika to prawdopodobnie z wiążącej się z neurotyzmem nadmiernej wrażliwości, zmiany nastrojów, niecierpliwości i skłonności do martwienia się, które utrudniają rozwiązywanie codziennych problemów.

• Małżeństwa nieszczęśliwe mają wyższe wyniki w skali P

• W małżeństwach nieszczęśliwych tylko mężowie (nie żony) są bardziej neurotyczni

• Małżonkowie z małżeństw szczęśliwych są do siebie podobni pod względem osobowości (we wszystkich czterech wymiarach).

CHARAKTERYSTYKA WYMIARÓW OSOBOWOŚCI

• EKSTRAWERSJA - INTROWERSJA:

ekstrawertycy - są towarzyscy, posiadają wielu przyjaciół, odczuwają potrzebę prowadzenia rozmów z innymi ludźmi, potrzebują podniet zewnętrznych, działają pod wpływem sytuacji, w której aktualnie się znajdują. Są to osoby impulsywne działające bez zastanowienia, lubiące zajmować się działalnością praktyczną. Lubią zmiany i nie przejmują się zwykle z powodu doznawanych niepowodzeń. Są optymistycznie nastawieni do przyszłości. Lubią być w ruchu. Łatwo wpadają w gniew, są agresywni. Życie uczuciowe poddają kontroli intelektualnej i obowiązujących w danym środowisku zasad współżycia. Osoby te w postępowaniu kierują się przede wszystkim zasadą przyjemności.

Introwertycy - wolą raczej czytać książki niż przebywać w towarzystwie, są powściągliwi, mają niewielu przyjaciół, a w ich doborze są bardzo wymagający. W działaniu nie są impulsywni, możnaby o nich powiedzieć, że kierują się maksymą „Sto razy pomyśl, a raz zrób”. Sprawy dnia codziennego traktują bardzo poważnie i lubią wieść uporządkowany tryb życia. Uczucia poddają bardzo dokładnej kontroli. Z przyjętych zobowiązań wywiązują się bardzo sumiennie i zwykle posiadają opinię ludzi, na których można polegać. Dużą wagę przywiązują do wartości etycznych, a ich stosunek do przyszłości zabarwiony jest pesymizmem.

-Towarzyski, żywy, aktywny, asertywny, poszukujący doznań, beztroski, dominujący, wybuchowy, śmiały

Z badań wynika, że zgodnie z rozkładem normalnym w populacji najwięcej jest ambiwertyków, którzy mają część cech intro-, a część ekstrawertywnych.

• NEUROTYZM „stałość emocjonalna”-„niezrównoważenie emocjonalne”

Osoby neurotyczne są mało odporne na działanie stresu. Jest to związane ze szczególną wrażliwością autonomicznego układu nerwowego, która sprawia, że powstające emocje są silne i długotrwałe. Neurotycy często uskarżają się na dolegliwości somatyczne i narzekają na ciągłe kłopoty. Łatwo ulegają nastrojom, są drażliwi i skłonni do stanów lękowych oraz załamań nerwowych. Zdarza im się popadać w depresję i cierpieć na bezsenność.

- lękliwy, depresyjny, poczucie winy, niska samoocena, spięty, irracjonalny, płochliwy, markotny, emocjonalny

• PSYCHOTYZM normalność stanów umysłowych, zdrowie psychiczne - zaburzenia obserwowane u pacjentów psychotycznych.

Psychotyzm to skłonność do psychoz, głównie do schizofrenii i dwubiegunowych zaburzeń afektywnych.

Podwyższone wyniki w skali P uzyskują: więźniowie, schizofrenicy, alkoholicy, narkomani i dzieci przejawiające liczne zachowania antyspołeczne. Eysenk definiuje psychotyka jako osobę samotną, nie zważającą na ludzi, często sprawiającą trudności, nigdzie nie zadomowioną. Osoba taka może być okrutna i nieludzka, pozbawiona wszelkich uczuć empatycznych, całkowicie nieczuła. Bywa złośliwa w stosunku do ludzi, nawet do przyjaciół i krewnych, wykazuje agresję, nawet do tych, których kocha. Charakteryzuje ją zamiłowanie do dziwacznych i niezwykłych przygód, bez względu na niebezpieczeństwa.

Agresywny, chłodny, egocentryczny, bezosobowy, impulsywny, aspołeczny, brak empatii, twórczy, gruboskórny

INWENTARZ OSOBOWOŚCI NEO - FFI

COSTY i MCCRAE

DEFINICJA OSOBOWOŚCI

... struktura najbardziej podstawowych wymiarów wpływających na cechy identyfikowane zarówno w naturalnych językach, jak i kwestionariuszach psychologicznych.

Wymiary te definiowane są przez grupy skorelowanych cech, przy czym cechy bardziej specyficzne (o mniejszym poziomie ogólności) są określane mianem składników, zaś wiązka składników to sfera osobowości.

Cechy osobowości mają charakter najbardziej ogólnych cech zachowania i są uwarunkowane biologicznie. Stwierdzono, że wszystkie cechy są transmitowane genetycznie, przy czym najwyższe współczynniki odziedziczalności uzyskano dla neurotyczności (NEU), ekstrawersji (EKS) oraz otwartości na doświadczenia (OTW).

PODSTAWOWA HIPOTEZA LEKSYKALNA

Celem stworzenia pięcioczynnikowego modelu osobowości była chęć ujęcia tych cech osobowości, które ludzie uważają za szczególnie ważne w życiu. Podstawy do takiego sposobu ujmowania osobowości sformułował Goldberg w postaci tak zwanej hipotezy leksykalnej, zgodnie z którą „najważniejsze dla kontaktów międzyludzkich różnice indywidualne zakodowane są w postaci pojedynczych terminów w części lub we wszystkich językach świata”.

PODSTAWOWE WYMIARY OSOBOWOŚCI W MODELU WIELKIEJ PIĄTKI

1. NEUROTYCZNOŚĆ - wymiar odzwierciedlający przystosowanie emocjonalne - emocjonalne niezrównoważenie. Neurotyczność oznacza podatność na doświadczanie negatywnych emocji, takich jak strach, zmieszanie, niezadowolenie, gniew, poczucie winy oraz wrażliwość na stres psychologiczny. Osoby neurotyczne są skłonne do irracjonalnych pomysłów, stosunkowo mało zdolne do kontrolowania swoich popędów oraz zmagania się ze stresem. Osoby z małą neurotycznością są emocjonalnie stabilne, spokojne, zrelaksowane i zdolne do zmagania się ze stresem, bez doświadczania obaw, napięć i rozdrażnienia. Cecha ta jest przede wszystkim wymiarem normalnej osobowości.

• Lęk (N1) - tendencja do reagowania napięciem i strachem, nerwowość i skłonność do martwienia się

• agresywna wrogość(N2) - tendencja do doświadczania gniewu i irytacji

• represyjność(N3) - tendencja do doświadczania poczucia winy, smutku, bezradności i samotności

• impulsywność(N5) - niezdolność do kontrolowania pragnień i popędów

• nadwrażliwość(N6) - podatność na stres - niezdolność do zmagania się ze stresem, tendencja do reagowania poczuciem bezradności i paniką w trudnych sytuacjach.

• Nadmierny samokrytycyzm(N4) - lęk społeczny, niskie poczucie wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych.

2. EKSTRAWERSJA - charakteryzuje jakość i ilość interakcji społecznych oraz poziom aktywności, energii i zdolności do odczuwania pozytywnych emocji.

• Towarzyskość(E2) - zakres i ilość utrzymywanych kontaktów z innymi ludźmi

• Serdeczność(E1) - zdolność do utrzymywania bliskich związków z innymi ludźmi, przyjacielskość

• asertywność (E3) - tendencje dominatywne i przywódcze

• aktywność(E4) - tempo, wigor, energia, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym

• poszukiwanie doznań(E5) - poszukiwanie podniet i stymulacji

• emocjonalność w zakresie reagowania pozytywnymi emocjami(E6)- np. radością, poczuciem szczęścia, oraz pogodny nastrój i optymizm życiowy.

3. OTWRTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIA - opisuje tendencje jednostki do poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych, tolerancję wobec nowości i ciekawość poznawczą.

• wyobraźnia (O1)- fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia

• estetyka(O2) - wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką

• uczucia (O3)- otwartość na stany emocjonalne innych ludzi

• działania (O4)- aktywne poszukiwanie nowych bodźców

• idee (O5)- intelektualna ciekawość, zainteresowania filozoficzne

• wartości(O6) - gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i religijnych.

4. UGODOWOŚĆ - opisuje pozytywne vs. negatywne nastawienie do innych ludzi, orientację interpersonalną przejawiającą się w altruizmie vs. antagonizmie, doświadczanych w uczuciach, myślach i działaniu.

• zaufanie (U1) - przekonanie, że inni mają uczciwe intencje vs. sceptycyzm i cynizm oraz przekonanie, że inni mogą być nieuczciwi i niebezpieczni

• prostolinijność(U2) - prostoduszność, szczerość i naiwność społeczna vs. tendencja do manipulowania innymi ludźmi

• altruizm (U3)- tendencja do koncentrowania się na potrzebach innych ludzi i udzielania im pomocy vs. egocentryzm

• ustępliwość(U4) - sposób reagowania na konflikty interpersonalne: powściąganie agresywności, potulność i łagodność vs. agresywność i tendencje rywalizacyjne

• skromność(U5) - realistyczny stosunek do samego siebie, brak tendencji do faworyzowania własnej osoby vs. przekonanie o własnej wyższości i tendencje narcystyczne

• skłonność do rozczulania się(U6) - przejawianie uczuciowości i sympatii do innych, wspieranie organizacji i akcji charytatywnych vs. racjonalność i rzeczowość w kontaktach z innymi oraz mała wrażliwość na ludzkie problemy

5. SUMIENNOŚĆ - charakteryzuje stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w działaniach zorientowanych na cel (opisuje stosunek człowieka do pracy). Czynnik ten określa się czasem mianem „woli dążenia do osiągnięć”

• kompetencje (S1) - przekonanie o możliwościach radzenia sobie w życiu - przekonanie o braku sprawności i braku umiejętności radzenia sobie z zadaniami

• skłonność do utrzymywania porządku(S2) - uporządkowanie, staranność i schludność - brak metodyczności i porządku w życiu oraz działaniu

• obowiązkowość (S3)- ścisłe kierowanie się własnymi zasadami, np. moralnymi - zawodność, nierzetelność

• dążenie do osiągnięć(S4)- wysoki poziom aspiracji i silna motywacja do osiągania sukcesów w życiu, duże zaangażowanie w pracę, ale i skłonność do pracoholizmu - brak ambicji, brak jasno sprecyzowanych celów życiowych

• samodyscyplina (S5)- umiejętność samomotywowania się, by ukończyć rozpoczęte zadania, nawet jeśli nie są atrakcyjne - tendencja do porzucania zadań przed ich zakończeniem

• rozwaga (S6)- skłonność do starannego rozważania problemu przed podjęciem decyzji i rozpoczęciem działania - impulsywność przy podejmowaniu decyzji, ale i spontaniczność oraz umiejętność podejmowania szybkich decyzji, jeśli jest to niezbędne.

PODOBIEŃSTWA MIĘDZYKULTUROWE

Pięć głównych czynników można wyodrębnić nie tylko w języku angielskim, ale i w innych językach. Wynika z tego, że gatunek ludzki ustalił na drodze obserwacji różnice indywidualne, szczególnie istotne dla wzajemnych interakcji. W związku z tym czynniki ujęte w modelu Wielkiej Piątki odnoszą się do głównych elementów kontaktów między ludzkich.

EMOCJE I MOTYWY A MODEL WIELKIEJ PIĄTKI

Stwierdzono związek pomiędzy wysokim natężeniem pewnych cech a określonymi motywacjami (potrzeby) oraz emocjami. Wysokie wyniki N wiążą się z podatnością na negatywne emocje i ze złym samopoczuciem, a wysokie E - z tendencją do przeżywania emocji pozytywnych i dobrym samopoczuciem. Wysokie wyniki SUM i UGD idą w parze z dobrym samopoczuciem i uczuciami pozytywnymi.

SKALA	WYSOKIE	PRZECIĘTNE	NISKIE
NEU	Osoba podatna na irracjonalne pomysły, mniej zdolna do kontrolowania swych popędów. Wrażliwa, emocjonalna, reaguje silnie lękiem, skłonna do doświadczania napięć, wykazuje tendencję do zamartwiania się. Często doświadcza stanów wrogości i gniewu, Łatwo zniechęca się i załamuje w trudnych sytuacjach. Wykazuje niskie poczucie własnej wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych.	Osoba ogólnie spokojna i zrównoważona, ale czasami doświadczająca gniewu, smutku i poczucia winy.	Osoba emocjonalnie stabilna, spokojna, zrelaksowana, bez doświadczania obaw, napięć i rozdrażnienia. Odporna na trudy życia, dobrze radząca sobie w trudnych sytuacjach.
EKS	Osoby przyjacielskie, serdeczne, towarzyskie i rozmowne. Skłonne do zabawy oraz poszukiwania stymulacji, wykazują tendencję do dominowania w kontaktach społecznych i są życiowo aktywne i pełne wigoru, wykazują optymizm życiowy i pogodny nastrój.	Osoba przeciętna pod względem towarzyskości i aktywności, lubi kontakty z innymi, ale ceni sobie prywatność i intymność	Osoba poważna, zachowująca rezerwę w kontaktach z innymi, woli przebywać sama lub w towarzystwie nielicznej grupy przyjaciół, charakteryzuje się brakiem optymizmu.
OTW	Osoba ciekawa zjawisk zarówno świata zewnętrznego, jak i wewnętrznego, kreatywna, z żywą i twórczą wyobraźnią. Wykazuje intelektualną ciekawość i zainteresowanie sztuką oraz dużą wrażliwość estetyczną. Niekonwencjonalna, skłonna do kwestionowania autorytetów, niezależna w sądach i nastawiona na odkrywanie nowych idei (politycznych, społecznych, etycznych).	Osoba praktyczna, ale mająca także niekonwencjonalne zainteresowania, stara się utrzymać równowagę między „przywiązaniem do starego” a „fascynacją nowością”.	Osoba konwencjonalna w zachowaniu i konsekwentna w poglądach. Ceni sobie tradycyjne wartości, ma pragmatyczne zainteresowania i preferuje uznane społecznie sposoby działania.
UGD	Osoba prostolinijna, prostoduszna, szczera, altruistyczna, potulna, łagodna oraz skromna. Sympatyczna w stosunku do innych i skłonna do udzielania pomocy. Przekonana, że inni mają podobne postawy.	Osoba ogólnie miła i przyjazna, ale czasami może być nastawiona rywalizacyjnie.	Osoba egocentryczna, sceptyczna w opiniach na temat intencji innych ludzi, przejawia raczej nastawienie rywalizacyjne niż kooperatywne, agresywna i oschła w kontaktach z innymi.
SUM	Osoba o silnej woli, zmotywowana do działania oraz wytrwała w realizowaniu swoich celów. Skrupulatna, obowiązkowa, punktualna, rozważna i rzetelna w pracy, charakteryzująca się dużymi osiągnięciami akademickimi i zawodowymi. Ze skłonnością do utrzymywania porządku i perfekcjonizmu.	Osoba przeciętnie zorganizowana, ma zazwyczaj jasno określone cele życiowe, chociaż nie dąży do osiągnięcia ich „za wszelką cenę”	Wykazuje raczej małą skrupulatność w wypełnianiu obowiązków i małą motywację do osiągnięć społecznych. Hedonistycznie nastawiona do życia, brak jasno sprecyzowanych celów życiowych, rozleniwiona. Impulsywna przy podejmowaniu decyzji spontaniczna w działaniu.

9

---