FILOZOFIA ( 25.11.2005 i 9.12. 2005)

Konferencyjna teoria prawdy - bierze się pod uwagę to co mówi nam rozum, a nie to co mówią zmysły. Opieramy się na świadectwie tego zmysłu, który nie jest w sprzeczności z wiedzą, którą wcześniej pozyskaliśmy.

W nauce nie wszystko co można od razu się przyjmuje. Musi to być najpierw sprawdzone.

Nauka blokuje nowe idee.

Zasada nieoznaczoności - niczego nie można powiedzieć z całą pewnością.

To co przynosi wiedzę pożyteczną(według teorii pragmatycznej i utylitarnej) można praktycznie zastosować.

Teoria pragmatyczna i utylitarna - prawdziwe jest to co użyteczne,

Ale .... DLA KOGO ?

GDZIE SĄ GRANICE TEJ UŻYTECZNOŚCI?

Te problemy przekraczają granice epistemologii. Co dla kogo i w jakiej sytuacji jest użyteczne.

Koncepcja : KONWENCJONALIZM

Pochodzi od słowa „konwencja” -> umowa

Prawda to kwestia umowna. Ma wielu zwolenników : w matematyce, logice.

Istota konwencjonalizmu - aby ją przedstawić najpierw trzeba znać tradycyjny sposób podchodzenia do nauki. Zdania bazowe (fundamentalne) są sprowadzane do doświadczenia - według antykonwencjonalizmu.

Konwencjonalizm to sposób odmienny ->

• zdania bazowe nie są jednoznacznie uzyskane przez doświadczenie. Nie możemy być pewni, że nauki pierwotne dadzą się sprowadzić do doświadczenia.

• Konwencjonalizm skrajny - wszystkie zdania bazowe lub pozabazowe nie są rozstrzygane. Żadne twierdzenie o charakterze pierwotnym lub wtórnym nie da się poddać rozstrzygnięciu. Nie ma zdań rozstrzygalnych.

• Konwencjonalizm umiarkowany - niektóre zdania bazowe lub pozabazowe nie są rozstrzygalne. Nie wszystko da się rozstrzygać w kategorii prawdy lub fałszu.

• Konwencjonalizm metodologiczny - niektóre lub wszystkie twierdzenia nauk empirycznych nie są jednoznacznie wyznaczane przez doświadczenie. Są takie , które nie dadzą sprowadzać się do doświadczenie. Może nie wszystkie a może wszystkie.

Kwintesencja tych definicji :

• Konwencjonalizm filozoficzny - wszystkie lub niektóre twierdzenia nauk empirycznych. Nie są zdaniami ani prawdziwymi ani fałszywymi w sensie epistemologicznym. Nie ma prawdy w sensie bezwzględnym. Poszukiwanie prawdy w sensie epistemologicznym jest bez sensu. Nie były one nigdy rozstrzygane. Nie można zdecydowanie powiedzieć czy są prawdziwe czy fałszywe. Ten punkt unieważnia teorie poszukiwania prawdy. Nie ma prawdy absolutnej, bezwzględnej. Chcemy posiąść prawdę bezwzględną ale nie da się tego zrobić.

Jest to konsekwencja jednej z koncepcji prawdy.

Prawda to konwencja (umowa). Może ona być na jakimś gruncie np. matematyki.

Np. gra w tenisa stołowego i ziemnego. Gem, set to tylko umowy.

Wierność, niewierność to kwestia umowy. Wiele rzeczy jest opartych na umowie.

Klasyfikacja wiedzy - czynność człowieka, która jest celem początku realizowania.

• Klasyfikacja starożytna Arystotelesa - nauki teoretyczne: fizyka, matematyka, metafizyka, nauki praktyczne, etyka, poetyka, polityka.

• Średniowiecze - nauki teologiczne i nauki świeckie (sztuki wyzwalane - okres liberales) : trójka i czwórka.

• trójka - nauki humanistyczne, czyli gramatyka, retoryka, dialektyka.

• czwórka - nauki matematyczno przyrodnicze : arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka.

• Czasy nowożytne ( F. Bacon) - nauki filozoficzne (doktrynalne). Pamięci odpowiadają nauki historyczne, a wyobraźni odpowiada poezja.

• Wiek XIX (August Cante) - twórca pozytywizmu. Uważał, że z filozofii wyodrębniły się nauki szczegółowe.

Socjologia podzieli nauki od najogólniejszej do najmniej ogólnej. Najbardziej ogólna to matematyka i zarazem najmniej zależna.

Astronomia, chemia, biologia, wiedza o społeczeństwie (socjologia) -> najmniej ogólne.

Fizyka- prawo sformułowane dotyczy każdego przedmiotu.

Badania mogą zmienić jakieś twierdzenia.

John Dewey - klasyfikacja piśmiennictwa, klasyfikacja dziesiętna.

0 - dzieła ogólne

1 - dzieła filozoficzne

2 - dzieła religijne

3 - socjologia i nauki społeczne

4 - filolologia

5 - przyrodoznawstwo

6 - umiejętności użytkowe

7 - sztuki........

8- literatura

9 - historia

Współczesna klasyfikacja nauk :

I podział : ogół nauk dzielimy na : matematykę i logikę formalną; na wszystkie pozostałe nauki.

II podział : ze względu na sposób uzasadnienia twierdzeń pierwotnych : a priori ; a posteriori ( aprioryczne; aposterioryczne)

A priori = od pierwszego, przyjęte z góry, nie oparte na doświadczeniu.

A posteriori = oparte na doświadczeniu.

Dyscypliny aprioryczne - twierdzenia pierwotne przyjęte z góry.

Dyscypliny aposterioryczne - uzasadniają twierdzenia pierwotne przez odwołanie się do doświadczenia.

Religia to nie nauka lecz wiara, a wiara to nie nauka ani wiedza.

Matematyka i logika formalna- nauki aprioryczne.

Aposterioryczne - wszystkie pozostałe nauki.

III podział :

Nauki dzielimy ze względu na sposób uzasadniania twierdzeń pochodnych.

• nauki dedukcyjne - sposób wnioskowania może być związany z doświadczeniem, ale nie musi. Np. Jan Kowalski jest śmiertelny, wszyscy ludzie są śmiertelni.

• Nauki indukcyjne

Redukcja - zawiera się w dedukcji, zaczynamy od szczegółowego przypadku i idziemy w kierunku ogólnego uzasadnienia.

Np. Dlaczego umarł mój mąż? Odp. Ponieważ wszyscy ludzie są śmiertelni.

Dedukcja - nadaje się do nauk realnych oraz do nauk tylko formalnych.

Nie musi odnosić się do rzeczywistości ale może.

R. indukcyjne (wnioskowanie) odwołujemy się do doświadczenia.

Indukcja zupełna - wnioskowanie, gdy wszystkie elementy danego zbioru zostały zbadane. Musimy mieć pewność.

Indukcja niezupełna - nie ma pewności, że zbadaliśmy wszystkie przypadki.

Mało jest sytuacji gdy da się wyizolować wszystkie elementy zbioru. Więc częsciej spotykamy się z indukcją niezupełną.

Nauki czysto dedukcyjne : matematyka i logika formalna

Nauki indukcyjne : wszystkie pozostałe nauki.

IV podział - ze względu na przedmiot jakim nauki się zajmują :

• formalne - zajmują się formami (matematyka i logika formalna)

• realne - zajmują się rzeczywistością (pozostałe nauki)

Nauki realne jeszcze można podzielić na :

• nauki przyrodnicze - zajmują się tworami przyrody

• nauki humanistyczne - zajmują się wytworami człowieka

• nauki nomotetyczne (nomologiczne) - dyscypliny, których zamiarem jest ustalenie ogólnych praw nauki.

TYPOLOGICZNE - ZDARZENIA JEDNOSTKOWE, ALE TE DADZĄ SIĘ POGRUPOWAĆ.

• nauki idiograficzne - idio = jednostkowy - odnosi się do dyscyplin, które dążą do poznania i opisów faktów jednostkowych. Np.: historia, etnografia.

PRZEGLĄD ZDARZEŃ FILOZOFICZNYCH

Geneza:

Na Wyspach Jońskich w Grecji powstała I filozofia (ok. VII w.) - filozofia jońska przyrody.

Człowiek zaczął się zastanawiać nad tym co go otacza, co widzi, czy jest to naprawdę czy tylko mu się przejawia.

I filozofia niezależna od religii.

Filozofowie wierzyli, że to co widzą to naprawdę istnieje.

1. Czy ta wielość przedmiotów nie da się sprowadzić do jednego źródła?

2. Czy świat był zawsze taki jaki widzimy, czy jest to tylko jakieś stadium rozwoju świata?

Zmieniają się formy odpowiedzi :

• Tales z Miletu (VI-VIIw.)

• Anaksymander - podstawą istnienia wszechświata jest „coś”, jakaś substancja.

• Anaksymenes - istotą rzeczywistości jest powietrze lub jakieś tchnienie.

• Ksenofanes - istotą rzeczy jest ziemia. Bogów wymyślili ludzie. (Ateista)

System Heraklita

Heraklit żył po Talesie z Miletu. Miał poczucie wielkości swojego odkrycia. Była to zmienność rzeczy. Proces, sens rzeczywistości.

Tworzywo świata to ciąg, a każda faza w nim ma swoje miejsce. Czas jako koło. Świat tożsamy z sobą i różny od siebie.

Zmiana to coś innego niż zamiana. Zamiana to wprowadzenie nowej rzeczywistości, a zmiana to nadanie nowego kształtu rzeczy.

Żywioł, który jest ucieleśnieniem zmienności to OGIEŃ.

„panta rei” - wszystko płynie.

Dwa razy nie da się wejśc do tej samej rzeki.

Eleaci - nie wierzyli zmysłom. Są one zawodnym sposobem poznania.

Byli prekursorami podejścia realistycznego.

Twórcą szkoły jest Parmenides

Byt jest niezmienny. Poznanie zmysłowe jest błędne.

Zenon z Elei - ruch to najprostszy rodzaj zmiany.

• Dychotomia- przedmiot, który znajduje się w ruchu zawsze musi przebyć połowę drogi, potem drugą połowę aby dojść do końca, itd.

• Achilles - najszybszy przedmiot nie przegoni najwolniejszego.

• Strzał -lecąca strzała w chwili teraźniejszej nie przesuwa się, bo w obecnej chwili stoi ona w miejscu. Czas składa się z klatek.

• Stadion - szybkość z jaką przedmioty poruszają się po stadionie jest taka i inna. Ruch jest sprzeczny sam w sobie.

Empedokles - niezmienne i wieczne są tylko proste składniki. Związki podlegają zmienności.

Odzielił on siły od materii.

/ woda (Tales), ogień, ziemia, powietrze;

System Demokrytejski

Demokryt i jego nauczyciel Leucyp.

I teoria

Dedukcja miała potwierdzenie w świecie rzeczywistym.

Atomiści zakładali, że podstawowymi częściami rzeczywistości są atomy.

Teoria atomistyczna - 4 tezy :

I cała przyroda składa się z atomów

II atomy posiadają tylko ilościowe składniki, nie ma jakościowych, atomy są różnokształtne

III powszechna własnością atomów jest ruch, zmiana miejsca atomów

IV atomy znajdują się i poruszają w próżni; próżnia jest niezbędna do wytłumaczenia ruchu

Próżnia to integralny element wszechświata.

Byt nie bardziej istnieje od niebytu, ponieważ niebyt (próżnia) to moment istnienia bytu.

---