Objawy otrzewnowe - zespół objawów których wystąpienie wskazuje na zapalenie otrzewnej. Do miejscowych objawów zapalenia otrzewnej należą:

• ból silny, ciągły, samoistny, niekiedy promieniujący do barków, wzmagany przez każdy ruch- charakterystyczna jest pozycja z podkurczonymi nogami, bowiem podkurczenie nóg zmniejsza napięcie mięśni brzucha a zatem i łagodzi ból

• bolesność uciskowa brzucha, miejscowa lub rozlana

• obrona mięśniowa- mięśnie brzucha odruchowo napinają się, niekiedy stając się deskowate (perforacja żołądka i dwunastnicy)

• zatrzymanie oddawania gazów i stolca- wskutek porażennej niedrożności jelit

• brak szmerów perystaltycznych, niekiedy "objaw dzwonu śmierci" - przyczyna taka, jak zatrzymania gazów stolca

• objaw Blumberga

• objaw Rowsinga

• objaw kaszlowy

• objaw Jaworskiego

• objaw Copego

Objaw Blumberga - objaw diagnostyczny stwierdzany w badaniu fizykalnym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej. Objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną bolesnością podczas delikatnego i powolnego wpuklania powłok brzusznych, z charakterystycznym wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku. Patofizjologia ; Sklejanie blaszek włóknika (fibryny) powstałych w wyniku zapalenia oraz nagła zmiana ciśnienia w jamie brzusznej.

Objaw Rovsinga jest objawem zapalenia wyrostka robaczkowego lub zapalenia otrzewnej. Badanie wykonuje się oburącz. Badający układa swą jedną dłoń w okolicę lewego dołu biodrowego prostopadle do okrężnicy zstępującej, a następnie wywiera swoją drugą dłonią równomierny ucisk na dłoń wcześniej przyłożoną do skóry brzucha. Stopniowo przesuwa dłonie w kierunku antyperystaltycznym do lewego zgięcia okrężnicy. W wyniku badania dochodzi do wzrostu ciśnienia gazów w okrężnicy, co rozciąga ścianę kątnicy i wyrostek robaczkowy. W przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego wyzwoli to ból w prawym dolnym kwadrancie brzucha - dodatni objaw Rovsinga. Objaw ten służy do różnicowania zapalenia wyrostka robaczkowego od niektórych chorób nerek, kamicy moczowodowej, czy zapalenia przydatków. Jest polecany szczególnie w sytuacji, gdy uciskanie prawego dołu biodrowego może być dla chorego niebezpieczne. Nazwa objawu pochodzi od Torkilda Rovsinga.

Objaw kaszlowy - objaw z grupy objawów otrzewnowych. W związku ze wzrostem napięcia mięśni brzucha podczas kaszlu u chorego z zapaleniem otrzewnej występuje ból, odpowiednio:

• uogólniony, przy rozlanym zapaleniu otrzewnej

• miejscowy, przy ograniczonym zapaleniu otrzewnej

Objaw Jaworskiego - objaw charakterystyczny dla zapalenia wyrostka robaczkowego. Badamy go u pacjenta leżącego na płaskiej powierzchni. Unosimy prawą kończynę dolną pacjenta jednocześnie zginając ją w stawach kolanowym i biodrowym. Jeżeli jest dodatni w chwili wykonywania wyżej opisanej czynności pacjent skarży się na ból w prawym dole biodrowym (w przypadku prawidłowego ułożenia wyrostka robaczkowego).

Objaw Goldflama - w badaniu fizykalnym wywoływany przez uderzanie pięści badającego w grzbiet drugiej rozwartej dłoni, przyłożonej w okolicy kąta kręgosłupowo-żebrowego. Prawidłowo wstrząsanie tej okolicy nie wywołuje bólu. Pojawiający się ostry ból stanowi dodatni objaw Goldflama i sugeruje ostry proces zapalny nerki po stronie badanej.

Objaw Murphy`ego to objaw chorobowy służący do różnicowania bólu w okolicy podżebrowej prawej. Uważa się że jest dodatni w przypadku kamicy pęcherzyka żółciowego, natomiast ujemny w przypadku zapalenia dróg żółciowych bądź ich kamicy.

Badanie objawu wykonuje się w pozycji leżącej na wznak, polega na położeniu dłoni w okolicę podżebrową prawą w linii środkowoobojczykowej (lokalizacja pęcherzyka żółciowego) i nakazanie wykonania przez badanego głębokiego wdechu. Objaw uważa się za dodatni, jeśli badany przerwie wdech, co spowodowane jest bólem. W trakcie wdechu rozprężające się płuca oraz napinająca się przepona powodują ruch znajdujących się poniżej wątroby oraz leżącego na jej dolnym brzegu pęcherzyka żółciowego, który obniżając się przy wdechu uderza w palce badającego, powodując w przypadku jego stanu zapalnego ból i odruchowe wstrzymanie oddechu.

Objaw Courvoisiera (prawo Courvoisiera, ang. Courvoisier law, Courvoisier sign) - jest to objaw charakterystyczny dla zaawansowanego nowotworu okolicy trzustkowo-dwunastniczej (zazwyczaj rak głowy trzustki lub przewodów żółciowych), związany z zamknięciem dróg żółciowych przez naciekający lub uciskający guz. Charakteryzuje się występowaniem znacznie powiększonego, wyczuwalnego przez powłoki brzuszne i niebolesnego pęcherzyka żółciowego wraz z pojawieniem się żółtaczki.

Współistnienie żółtaczki i wyczuwalnego przez powłoki pęcherzyka nie występuje w kamicy dróg żółciowych. Tworzące się w pęcherzyku kamienie mogą co prawda spowodować jego powiększenie, jednak żółtaczka pojawia się dopiero wtedy, gdy dostaną się one do przewodu żółciowego wspólnego, a to następuje w późniejszym etapie choroby, w którym to pęcherzyk posiada pogrubiałe ściany, ze względu na przebyte zapalenia, jest obkurczony i nie rozciąga się pod wpływem zwiększonego ciśnienia żółci.

---