PRAWO PACJENTA DO INTYMNOŚCI

http://www.abc.com.pl/problem/64/7

Prawo pacjenta do poszanowania intymności

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie

Prawo do poszanowania intymności należy do sfery życia prywatnego pacjenta. Intymność odnosi się zarówno do samej osoby pacjenta - do jego sfery życia wyłącznie osobistego, poufnego, jak i do charakteru relacji z innymi osobami - opartymi na relacjach serdeczności, zażyłości stosunków. Naruszenie intymności pozostaje w związku z poczuciem wstydu.
Prawo do poszanowania intymności stanowi przedmiot ochrony w art. 23 Kodeksu cywilnego. Również obowiązujące ustawodawstwo medyczne zawiera wytyczne postępowania stwarzające gwarancje poszanowania tego prawa. Bezpośrednio ochronę prawa człowieka/pacjenta do poszanowania intymności podczas udzielania świadczeń zdrowotnych przewiduje ustawa o z.o.z. (art. 19 ust. 1 pkt 4), a następnie ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (art. 36 ust. 1).

asady udzielania interwencji medycznej

Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych lekarz zawsze ma obowiązek poszanowania intymności pacjenta (art. 36 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Zasadniczym warunkiem poszanowania intymności jest obecność jedynie pacjenta i lekarza w trakcie wykonywania interwencji medycznej.
Jednakże, rodzaj podejmowanej interwencji medycznej może wymagać obecności innych pracowników opieki zdrowotnej (np. innego lekarza, pielęgniarki, laboranta, sanitariusza). W takiej sytuacji mogą być obecne jedynie osoby z personelu medycznego, niezbędne ze względu na rodzaj udzielanego świadczenia zdrowotnego (art. 36 ust. 2 pierwsze zdanie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Sam zatem fakt przynależności do personelu medycznego nie upoważnia do uczestnictwa przy interwencji medycznej, musi tutaj zachodzić przesłanka niezbędności danej osoby w trakcie konkretnej interwencji medycznej. Oznacza to, że osoby te mogą być obecne nawet mimo sprzeciwu pacjenta.
Pacjent może jednak nie życzyć sobie aby w ramach niezbędnego personelu, była obecna personalnie wskazana osoba (np. konkretna pielęgniarka). Wówczas może zwrócić się z prośbą do lekarza, przedstawiając swoje powody, czy obawy, aby kto inny brał udział przy udzielaniu interwencji medycznej . Prośba ta, ze względu na poszanowanie prawa pacjenta do godności osobistej powinna być uszanowana. Jednak lekarz może nie mieć możliwości zastąpienia “niechcianego” pracownika medycznego i wówczas nie ma obowiązku uwzględniać prośby pacjenta. Pacjent może oczywiście zrezygnować z interwencji medycznej.
Pacjent ma prawo wyrażania zgody, na obecność również “innych osób”, których obecność nie jest niezbędna, ze względu na rodzaj udzielanego świadczenia zdrowotnego (art. 36 ust. 2 drugie zdanie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Pojęcie “inne osoby” jest szerokie, jakie to w praktyce będą osoby, trudno przesądzać. Ważne jest spełnienie przesłanki: na ich udział wyrazić musi zgodę: pacjent i lekarz. Spójnik “i” oznacza zgodne stanowiska. Kto rozstrzyga sprzeciw? Pozostaje odwołanie do norm zwyczajowego postępowania “dobra chorego”.

Obecność osób kształcących się przy udzielaniu interwencji medycznej

Wyjątkiem uczestniczenia w trakcie interwencji medycznej tylko niezbędnego personelu medycznego jest obecność osób uczących się zawodów medycznych, w klinikach i szpitalach akademii medycznych, medycznych jednostkach badawczo-rozwojowych i innych jednostkach uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych. Dwie sytuacje (art. 36 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty):
Nie jest konieczne uzyskanie zgody pacjenta na obecność tych osób, jeżeli interwencja medyczna jest niezbędna i wynika z toku leczenia, a obecność osób kształcących się jest ograniczona do “niezbędnego zakresu do celów dydaktycznych” i tylko w wyżej wskazanych jednostkach medycznych (art. 36 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty zdanie pierwsze) .
Natomiast konieczne jest uzyskanie zgody pacjenta na obecność tych osób, jeżeli interwencja medyczna nie jest konieczna w procesie leczenia pacjenta, a przeprowadzenie jej ma stanowić czynność służącą wyłącznie demonstracji o charakterze dydaktycznym (art. 36 ust. 4 zdanie drugie). Dla ułatwienia można zaproponować, aby przed rozpoczęciem badań, pacjent otrzymał dokument wyjaśniający, na czym polegać mają badania w czasie demonstracji oraz zawierający zapewnienie, że odmowa lub późniejsze wycofanie się nie będzie miało żadnego wpływu na dalsze leczenie.
Fakt obecności osób kształcących się podczas udzielania pacjentowi interwencji medycznej stanowi wyjątek od prawa pacjenta do intymności. Wyraźnie jednak mowa tylko o obecności tych osób, natomiast tylko pacjent (lub przedstawiciel ustawowy) ma prawo do wyrażania zgody na poddanie się czynnością medycznym dokonywanym przez osoby uczące się. Zgoda pacjenta na dokonanie tych czynności nie może być zastąpiona przez zgodę lekarza dokonującego interwencji medycznej lub prowadzącego pokaz.
Obecność osób trzecich w trakcie interwencji medycznych udzielanych osobom niezdolnym do wyrażania zgody, jak małoletni, czy osoby ubezwłasnowolnione wymaga wyrażenia zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego. Natomiast poza regulacją prawną pozostaje problem dotyczący osób posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, ale nie mogących z innych przyczyn wyrazić zgody.

Obowiązek lekarza względem innego personelu medycznego

Lekarz ma ustawowy obowiązek nadzorować przestrzeganie prawa do intymności przez innych członków personelu medycznego (art. 36 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty) . Lekarz ponosi odpowiedzialność za zachowanie innych osób, które pomagają mu w udzielaniu interwencji medycznej.

http://www.termedia.pl/Czasopismo/Kardiochirurgia_i_Torakochirurgia_Polska-40/Streszczenie-12173

PRAWO W MEDYCYNIE
Przestrzeganie prawa pacjenta do intymności podczas udzielania świadczeń zdrowotnych przez personel medyczny

Konrad Wroński, Jarosław Cywiński, Adam Depta, Roman Bocian, Adam Dziki

Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska 2009; 6 (1): 77-81

pełna treść artykułu

 

Wstęp: Jednym z podstawowych praw pacjenta jest prawo do intymności podczas udzielania świadczeń medycznych przez personel. Lekarz udzielający pacjentom świadczeń medycznych powinien przykładać szczególną wagę do poszanowania intymności chorych. Dla każdego chorego intymność jest bardzo wrażliwą, poufną i osobistą sferą życia. Akty prawne mówiące o tym prawie zostały zapisane w Ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty i Kodeksie Etyki Lekarskiej.

Cel pracy: Celem pracy była ocena przestrzegania prawa pacjenta do intymności podczas udzielania świadczeń zdrowotnych przez personel medyczny.

Materiał i metody: Grupa 250 pacjentów przebywających w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu im. dr. Mikołaja Pirogowa w Łodzi została poddana badaniu przeprowadzonemu ankietą własnego opracowania, w której zastosowano narzędzia badające przestrzeganie prawa pacjenta do intymności podczas udzielania świadczeń medycznych. Niezbędne obliczenia przeprowadzone zostały za pomocą pakietów STATISTICA 7.1 i EXCEL 2008.

Wyniki: Analiza wyników badań wykazała, że tylko 65 (26%) respondentów uznało, że prawo do intymności podczas udzielania świadczeń medycznych nie było względem nich przestrzegane, a 185 (74%) ankietowanych było innego zdania.

Wnioski: Prawo chorego do intymności podczas udzielania świadczeń medycznych jest jednym z podstawowych praw pacjenta. Personel medyczny zobowiązany jest do jego przestrzegania. Osoby łamiące prawo chorego do intymności podczas pobytu w szpitalu narażają się na sankcje prawne zapisane w kodeksie cywilnym.

Introduction: One of the basic rights of a patient is the right to privacy while undergoing treatment from the medical staff. The doctor providing medical services should pay special
attention to patients' privacy. For every patient privacy is a very sensitive, confidential and individual aspect of life.

Aim: The objective of this research was to evaluate to what extent a patient's right to privacy is respected while he/she undergoes medical procedures.

Material and Methods: A group of 250 patients treated in Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr Mikołaja Pirogowa in Łódź was interviewed by means of the author's own survey designed so as to assess the exercising of the patient's right to privacy while receiving treatment. The necessary statistics were conducted by means of STATISTICA 7.1 and EXCEL 2008 programs.

Results: The analysis of the results shows that only 65 (26%) patients considered that a patient's right to privacy while
undergoing medical procedures was not respected. 185 (74%) of the respondents were of a different opinion.

Conclusions: The right to privacy while undergoing medical procedures is one of the basic patient's rights. Medical staff must respect this right. People who contravene the right to privacy during hospital stay are exposed to sanctions set down in the civil code.

http://www.rodzicpoludzku.pl/Prawo-do-poszanowania-intymnosci-i-godnosci/Prawo-do-poszanowania-intymnosci-i-godnosci.html

Prawo do poszanowania intymności i godności

Tagi: opieka okołoporodowa | prawa pacjenta

Poszanowanie prawa do intymności i godności osobistej pacjentki oznacza szacunek dla indywidualnego poczucia wstydu każdej kobiety. Przestrzeganie tego prawa jest szczególnie ważne dla kobiety hospitalizowanej z powodu problemów z ciążą, poronieniem czy porodem. Jej poczucie wstydu jest naruszane przez konieczność obnażania się do badania przed nieznanymi osobami oraz mówienia o sprawach intymnych.

Poszanowanie godności osobistej oznacza szacunek dla odrębności pacjentki jako człowieka, dla jej podmiotowości, traktowanie jej jako „pełnego człowieka" a nie przypadku medycznego, ograniczonego do chorego narządu, czy stanu wymagającego interwencji. Sprawy związane z ciążą i porodem głęboko angażują całą osobę - a zatem nie tylko ciało kobiety, ale także jej psychikę i tożsamość.

Jakie przepisy prawa stanowią o prawie do poszanowaniu intymności i godności osobistej?

• art. 23 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym intymność oraz godność osobista stanowią dobra osobiste człowieka,

• art. 20 - 22 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, które zobowiązują osoby wykonujące zawód medyczny do takiego zachowania, które zapewnia pacjentowi poszanowanie godności i intymności,

• art. 36 ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza stomatologa, który nakłada na wszystkich lekarzy obowiązek poszanowania godności osób korzystających z usług medycznych. Ponadto zgodnie z ust. 3 tego artykułu lekarz ma obowiązek dbać, aby inny personel medyczny przestrzegał w postępowaniu z pacjentem zasady poszanowania godności i intymności,

• art. 36 ust. 2 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty stanowi, że przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych uczestniczyć może tylko niezbędny personel medyczny. Uczestnictwo innych osób wymaga zgody pacjentki i lekarza.

Do prawa pacjenta do poszanowania intymności i godności osobistej odnoszą się także Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej (art. 3 pkt a) oraz Kodeks etyki lekarskiej (art. 12). Zgodnie z nimi lekarz oraz położna powinni życzliwie i kulturalnie traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą i prawo do intymności.

Większość kobiet, przy których porodzie asystują studenci, nie jest pytana o zgodę na to. W szpitalach, prowadzących działalność dydaktyczną, dopuszczalne jest niepytanie pacjentki o zgodę na obecność studentów przy udzielaniu świadczeń medycznych jedynie w sytuacjach, gdy obecność ta ma miejsce w trakcie interwencji niezbędnych i wynikających z toku leczenia. W pozostałych sytuacjach, np. gdy student ma udzielić świadczenia medycznego, zgoda pacjentki jest konieczna. Pamiętać należy również, że osobę nadzorującą praktyki obowiązuje dbanie o to, aby udział studentów przebiegał w sposób uniemożliwiający naruszenie istoty praw pacjentki do prywatności, godności osobistej i intymności (Dorota Karkowska 2006, Analiza uwarunkowań opieki okołoporodowej w Polsce, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa).


Przestrzeganie prawa kobiety do poszanowania godności i intymności polega przede wszystkim na odpowiedniej organizacji pracy oddziału położniczego (intymna izba przyjęć, pojedyncze sale porodowe, dobre oznakowanie oddziału, dobrze izolujące ścianki we wspólnych salach porodowych, parawany i zasłony w salach poporodowych, zamykanie drzwi, przedstawianie się personelu, dopilnowanie, aby przy zabiegach i badaniach obecne były tylko niezbędne osoby z personelu medycznego). Ważna jest również cała sfera zachowań interpersonalnych, sposób zwracania się do kobiety, życzliwość, a także unikanie zadawania zbędnego bólu wskutek niestarannego czy nieprofesjonalnego wykonywania świadczeń medycznych.

http://www.goldenline.pl/forum/1409316/prawo-do-poszanowania-intymnosci-i-godnosci

Prawo do poszanowania intymności i godności

Obowiązki osób udzielających świadczeń zdrowotnych

Osoby wykonujące zawód medyczny, udzielające świadczeń zdrowotnych są zobowiązane postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. W trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego mogą być obecne tylko te osoby, które są niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia.
Fakt bycia osobą wykonującą zawód medyczny nie upoważnia do obecności w trakcie udzielania świadczenia lub wchodzenia do pomieszczenia, w którym jest udzielane świadczenie.

Studenci oraz członkowie personelu medycznego, których obecność nie jest niezbędna ze względu na rodzaj udzielanego świadczenia mogą być obecni i uczestniczyć przy udzielaniu świadczenia za zgodą pacjenta i osoby udzielającej to świadczenie.

Poszanowanie intymności i godności pacjenta podczas badań

Pacjent ma prawo oczekiwać, aby świadczenie zdrowotne było wykonywane w osobnym pomieszczeniu lub w miejscu osłoniętym, w którym nie można pacjenta z zewnątrz ani oglądać, ani podsłuchać. Pacjent unieruchomiony w łóżku lub obłożnie chory, przebywający w wieloosobowej sali, ma prawo oczekiwać, żeby badania lub zabiegi zostały przeprowadzone z poszanowaniem intymności i godności, przy wykorzystaniu odpowiednich parawanów lub innych osłon.

Obecność osób bliskich

Pacjentowi w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego może towarzyszyć wskazana przez niego bliska osoba. Osoba udzielająca świadczenia zdrowotnego nie może sprzeciwiać się jej obecności. Okolicznościami uzasadniającymi odmowę pacjentowi prawa do obecności osób bliskich może być istnienie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub względy bezpieczeństwa zdrowotnego pacjenta.
Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta.

http://www.serwiszoz.pl/prawo_do_intymnosci.html

Prawo do intymności i poszanowania godności pacjenta

Co grozi placówce za łamanie prawa do intymności i poszanowania godności pacjenta

W jakim zakresie lekarz oraz personel medyczny podczas udzielania świadczeń zdrowotnych powinni szanować intymność i godność osobistą pacjenta?

Poszanowanie intymności i godności osobistej pacjenta podczas udzielania świadczeń zdrowotnych to obowiązek lekarzy oraz personelu medycznego. Skorelowane jest z nim prawo pacjenta do intymności i poszanowania godności (art. 20 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). Naruszenie tego prawa wiąże się z odpowiedzialnością cywilną.

Pacjent ma prawo uzyskiwania świadczeń opieki medycznej w warunkach, które nie są upokarzające. W tym celu ma prawo żądać, aby przy udzieleniu świadczenia była obecna osoba bliska, czyli małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu lub osoba wskazana przez pacjenta.

Odmowa udziału w badaniu osoby pozostającej we wspólnym pożyciu z pacjentem pod pretekstem, że osoba ta nie jest małżonkiem jest bezprawna ze względu na fakt, że to pacjent, a nie lekarz decyduje o tym, kto jako osoba bliska będzie go wspierał.

Odmówienie obecności osoby bliskiej
Pacjentowi można odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Odmowę trzeba odnotować w dokumentacji medycznej.

Wyrażenie sprzeciwu wobec obecności osób trzecich
Kolejnym przejawem poszanowania prawa pacjenta do intymności i godności jest prawo wyrażenia przez pacjenta sprzeciwu wobec obecności przy udzielaniu świadczenia osób trzecich. Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia. Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.
Zasady tej nie stosuje się do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych (Ministerstwo Zdrowia planuje jednak zmiany w tym zakresie - zgoda pacjenta będzie zawsze potrzebna).

Orzecznictwo
Niezapewnienie pacjentowi świadczeń medycznych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej oraz prawa do intymności i poszanowania godności jest naruszeniem jego praw, za które pacjentowi przysługuje zadośćuczynienie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2006 r. sygn. akt I ACa 310/06 Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych 2009/3/10/34). W przywołanym wyroku sąd nie miał wątpliwości, że urodzenie dziecka dla każdej kobiety stanowi wydarzenie tak doniosłe, a jednocześnie związane z tak dużym zagrożeniem życia własnego, jak i mającego się narodzić dziecka, że usprawiedliwione jest oczekiwanie, aby w tym okresie kobieta otoczona była jak najlepszą opieką nie tylko najbliższej rodziny, ale także ze strony personelu medycznego. Pacjentka ma zatem w ocenie sądu prawo do oczekiwania, że to doniosłe wydarzenie nie zostanie wystawione na widok osób postronnych, albowiem dyskomfort z tym związany - będący sumą negatywnych przeżyć psychicznych wywołanych bólem, niewygodą, strachem i upokorzeniem - stanowi usprawiedliwioną reakcję powódki na naruszenie jej dóbr prawnie chronionych i powinna być to reakcja zrozumiała dla każdego. W omawianej sprawie pokrzywdzona pacjentka otrzymała zadośćuczynienie w wysokości 5000 zł.

WAŻNE:

Pacjenci są coraz bardziej świadomi przysługujących im praw, co oznacza, że ustawowe obowiązki lekarzy i personelu medycznego nie pozostaną martwymi przepisami, ale będą podstawą skutecznego egzekwowania praw pacjentów także przed sądami.

Anna Zubkowska
adwokat

Podstawa prawna

• art. 36 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty - Dz.U z 2008 r. nr 136, poz. 857 ze zm.,

• art. 20-22 Ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - Dz.U. z 2009 r. nr 52, poz. 417 ze zm.

---