1. HISTORYCZNA I KULTUROWA ZMIENNOŚĆ FORM MAŁŻEŃSTWA I RODZINY

Socjologia rodziny powstała na przełomie XIX i XX w. , ale refleksja na temat życia rodzinnego towarzyszy człowiekowi od zawsze.

Interpretowanie pojęcia RODZINA - 2 stanowiska

1. rodzina to para małżeńska i dzieci

2. rodzina to proces w którym małżeństwo jest fazą wstępną

MAŁŻEŃSTWO to społ. zaaprobowany związek seksualny między dwojgiem lub więcej jednostek mający znamiona trwałości.

MAŁŻEŃSTWO To bardzo ważna instytucja społ.

SPOŁECZNY CHARAKTER MAŁŻEŃSTWA:

• pojawienie się małżeństwa to nie tylko stosunek między małżonkami ale także między grupami społ. w których uczestniczą. Wybierając partnera wybieramy osoby które tworzą społ. krąg

• małżeństwo jest zawierane przez publiczną formę - ceremonia, świadkowie, przedstawiciel który potwierdza ten fakt

• w każdym społeczeństwie ma miejsce społ. kontrola wyboru partnera ( prawnie - np. ktoś kto jest niepełnoletni, ktoś kto pozostaje w związku małżeńskim, bliski krewny, osoby ubezwłasnowolnione; system normatywny - osoby nieporządne to homoseksualiści, różna rasa, ze wzgl. na wiek, wykształcenie, majątek)

• w małżeństwie ma miejsce dziedziczenie

• współżycie seksualne uzyskuje akceptacje społ. przez zawarcie małżeństwa

• tylko małżeństwo rodziców daje dziecku prawne pochodzenie

Cecha wspólna wszystkich koncepcji małżeństwa jest wskazanie na podstawową cechę, zadanie małżeństwa - prokreacja, małżeństwo ma tez znamiona trwałości - ze wzgl. na znaczenie społ. powinno być zawarte na całe życie, gdy się rozpada następuje dezorganizacja społeczna

3 FORMY MAŁŻEŃSTWA: ( różne kultury prowokują rożne małżeństwa)

1. MONOGAMICZNE - są najbardziej popularne, występują między osobami heteroseksualnymi, małżeństwa homoseksualne tylko w kilku krajach - znane są z przeszłości, wiązały się z tym że chłopcy nie przechodzili przez moment inicjacji, nie potwierdzano ich męskości - jedynym wyjściem było oddanie się jako żona prawdziwemu mężczyźnie

2. POLIGAMICZNE - więcej niż 2 jednostki w małżeństwie, ma dwie postaci:

1. poliginia - wielożeństwo - 1 mąż wiele żon, wiąże się ze statusem majątkowym mężczyzny, oznacza równe traktowanie kobiet, wszystkie żony są dobre; dopuszczalne w krajach gdzie obowiązuje prawo koraniczne (Koran - max 4 żony)

2. poliandria - wielomęstwo, 1 żona, wielu mężów - pojawia się gdy brakuje kobiet na rynku małżeńskim ( w pewnych społeczeństwach eliminuje się potomstwo żeńskie w efekcie czego brakuje w przeszłości kobiet - żona najstarszego brata jest żoną reszty braci)

3. GRUPOWE - 2 lub > mężów i 2 lub > żon, związane z funkcjonowaniem sekt religijnych

RODZINA - jest kategoria którą można nazwać powszechnikiem kulturowym, zmienia się ale towarzyszy człowiekowi od wieków. Zmienia się ale towarzyszy człowiekowi od wieków

Sposoby definiowania rodziny:

• Podstawowa mała grupa społ.

• Grupa pierwotna (Cooley)

• Instytucja społ. - zaspakaja potrzeby osób tworzących rodzinę, ale także społeczeństwa - prokreacja)

• Wspólnota - posiada cechy zrzeszenie - strukturę prawną gwarantującą trwałość, organizację wewnętrzną - prawa i obowiązki

TYPOLOGIA RODZIN

• GRUPA MAŁA (nie ma podgrup, dwupokoleniowa) i DUŻA (odróżnia ilość pokoleń, wielopokoleniowa, ma podgrupy)

• Ze wzgl. na zmiany cywilizacyjne RODZINA WSPÓŁCZESNA (współczesna dla badacza) I TRADYCYJNA (dot. społeczeństw które wygasło)

Rodzina mała to efekt pojawienia się przemian społ. - industrialnych i urbanizacji; przemysł oddzielił instytucje rodziny od pracy

• 
  łatwiejsza zdolność mobilizacji

• mobilność

• osłabienie więzi rodzinnej

• znika zróżnicowanie członków rodziny ze wzgl. na płeć (zadania typowo kobiece przejmują mężczyźni)

• zmiesza się liczba małżeństwa zawieranych na podstawie ekonomicznej, paradygmatem zawierania małżeństwa stała się miłość romantyczna

• zmniejszenie autorytetu męża i ojca

• mniej osób w gospodarstwie rodzinnym

• przestała być trwała - więcej rozwodów

• wzrosło znaczenie więzów emocjonalnych, a osłabiło się instytucjonalnych

Rodzina NUKLEARNA - to pewna postać rodziny małej, pojawiła się w drugiej połowie XX w., jest to rodzina zamknięta która ogranicza swoje kontakty ze środowiskiem zewnętrznym

• wg miejsca w cyklu biograficznym jednostki RODZINA POCHODZENIA (rodzina w której człowiek się urodził - rodzice i rodzeństwo) I PROKREACJI ( rodzina którą zakładamy w celu posiadania dzieci, małżonek i dzieci)

• ze wzgl. na dziedziczenie - możemy dziedziczyć majątek, nazwisko, pozycje, strukturę społ.

• RODZINY PATRYLINEARNE - po linii ojca - nazwisko

• RODZINY MATRYLINEARNE - po linii matki - wiedza historyczna, relacje społ.

• RODZINY BILINEARNE - dziedziczenie po obu liniach pokrewieństwa - majątek

• Ze wzgl. na zamieszkanie

• R. PATRYLOKACYJNE - zamieszkują z rodziną męża

• R. MATRYLOKACYJNE - zamieszkują z rodziną żony

• R. NEOLOKACYJNE - mają nowe miejsce zamieszkania

• Ze wzgl. na władzę

• PATRYJARCHAT - najstarszy mężczyzna, mąż

• MATRYJARCHAT - niekoniecznie kobieta ale np. jej ojciec

• PARTNERSTWO - podział władzy

Na przełomie XIX i XX w. zaszły największe przemiany w rodzinie:

• pojawiło się zjawisko określane „wyjściem kobiety z domu” - rozpoczęło się podejmowanie pracy zawodowej przez kobietę

• rodzina mała składa się z małej liczby członków - małodzietność to cecha charakterystyczna współczesności

• współczesna rodzina główny nacisk kładzie na funkcje emocjonalno - ekspresyjną

• rodzina przestaje być jedynym środowiskiem

• rodzina przestaje być stabilna

2. PRZEOBRAZENIA STRUKTURY WSPÓŁCZESNYCH RODZIN POLSKICH. POSTAWY RODZICIELSKIE

Elementy Rodziny:

1 formy instytucjonalne, które tworzą małżeństwo i rządzą tym małżeństwem (formy zawarci związku, wybór partnera)

2 wzory regulujące współżycie wewnętrzne - ustalają hierarchie władzy i autorytetu

3 na strukturę rodziny patrzy się jak na układ wzajemnie powiązanych ról i pozycji

4 struktury dziedziczenia (majątek i władza)

5 ontogeneza rodziny - cykl rozwoju rodziny

Aspekty rodziny:

• psychologiczny

• społeczny

• kulturowy

ZMIANY W SKŁADZIE WSPÓŁCZESNEJ RODZINY

RODZINA SKURCZYŁA SIĘ PONIEWAŻ:

• modelem docelowym jest pozostawanie w rodzinie małej

• kwestie dzietności - upowszechniony pogląd że małżonkowie mają prawo do kontrolowania dzietności

• coraz mniej dzieci bo:

• coraz mniej jesteśmy zainteresowani małżeństwem - w 2002 r 3000 więcej rozwodów niż małżeństw

• podniósł się wiek w którym zawiera się małżeństwa (Polka -24, Polak -27)

• dziecko jako wartość przegrywa z innymi wartościami (wykształcenie wyższe kobiet)

EKONOMICZNA TEORIA RODZINY:

• rodzinę należy potraktować jako sferę racjonalnego wyboru ponieważ;

• wszyscy ludzie kierują się indywidualizmem, dlatego jednostką zjawisk powinien być człowiek

• rodzina formułuje się w sposób strategiczny - skutek decyzji podejmowanych przez różnych aktorów społ.

• rodzinna działalność powinna wiązać się za kosztami i zyskami

• wybory człowieka - czyni je w warunkach konkurencji - to co człowiek robi ma konsekwencje dla innych )konkurencja jest wszechobecnym zjawiskiem )

• zjawiska które dzieją się w życiu rodzinnym mają swoje konsekwencje w mikro i mikroskali

Decyzje dot. prokreacji są podejmowane pod wpływem specyficznych warunków. Każdy z partnerów podejmując decyzje musi rozwiązać 3 główne dylematy:

1. dylematy ekonomiczne - odpowiedzi na pytania:

1. w co należy inwestować - w siebie czy dziecko

2. kto może mnie wesprzeć ( czy rodzina czy dzialaność służb społecznych)

3. w warunkach kryzysu ekon. Decyzje o prokreacji są odrzucane

1. dylematy społeczne - odnoszą się do str. społecznej

• czy chce się samemu wziąć na siebie dziecko czy chce się mieć do tego partnera

• czy w działaniach chce się oprzeć na sieci krewniaczej czy na sobie

2. dylematy demograficzne

• ile dzieci

• kiedy mają się urodzić

• w jakich odstępach czasu

2 GŁÓWNE STRATEGIE REPRODUKCYJNE - charakteryzują typy społeczeństw i okresy w rozwoju społ.

1. strategia rozwiązywania dylematów reprodukcji przez badanie poszerzonej i samowystarczalnej sieci krewniaczej. Jest to charakterystyczne dla rodziny tradycyjnej. Rodzina jest tu jednostką stabilizującą proces reprodukcji - może liczyć na wsparcie krewnych

2. pojawiła się w XX w. - strategia rozwiązywania dylematu reprodukcji przez instrumentalne wykorzystanie sfery publicznej - czynnikiem stabilizującym proces reprodukcji jest sfera publiczna: zarobki, szkoły ...

Członkowie rodziny uwolnieni od krewnych wykorzystują instytucje - charakterystyczne dla rodziny nowoczesnej i dla społeczeństw w których kobiety są aktywne zawodowo

Są to podejścia modelowe.

Co charakteryzuje reprodukcje w Polsce?

Do lat 90-tych występowała strategia mieszana ponieważ;

• istniało socjalistyczne państwo dobrobytu - kobiety weszły na rynek pracy, ale istniały instytucje, które miały kobietom pomagać - tej pomocy nie wystarczało jednak dla wszystkich, świadczenia nie były wysokiej jakości.

Społeczność polską można określić jako społeczność familijną (poszczególne osoby były powiązane silnymi więzami - pojawił się najdłuższy okres uzależnienia od rodziców) Polacy odrzucali sferę publiczną - dom skrywał prywatność i dlatego Polacy inwestowali rodzinę gdy ona już trwała, dla niektórych osób pojawienie się dziecka może być tylko przy wsparciu rodziny

3 ASPEKTY STRUKTURY RODZINY:

1. PSYCHOLOGICZNY - kiedy badamy i interesują nas więzi emocjonalne

2. SPOŁECZNY - interesuje nas układ pozycji, struktury władzy i autorytetu

3. KULTUROWY - interesują nas wzory które regulują życie rodzinne - określone wzory pełnienia ról

Dokonujący się proces przeobrażeń obejmuje te 3 aspekty

WSPÓŁCZESNĄ RODZINĘ CHARAKTERYZUJE:

• zmiana pozycji i ról małżonków w strukturze, a także zmiana pozycji dziecka - kobieta przeszła w centrum życia rodziny, to ona kontroluje wszystkie aspekty życia rodzinnego, wyznacza jej to nową pozycje w stosunku do męża:

• kobiety są mniej zależne od męża

• kobiety nabrały poczucia pewności siebie i poczucia równości

• zmiana relacji miedzy kobietą a mężczyzną ze wzgl. na rozwój środków antykoncepcyjnych

te zmiany maja wiele pozytywnych cech np. rodzina przestaje być instytucją , ale ma tez swoje negatywne skutki Im bardziej kobieta jest znacząca tym więcej jest rozwodów, rośnie poligamia sukcesyjna a także obniża się ranga mężczyzny - szczególnie jego struktura władzy , mężczyźni nie są w stanie kontrolować członków rodziny, dziecko stało się wartością z wyboru a nie obowiązkiem i ciężarem, zwiększa się także czas zależności dziecka od rodziców

• proces indywidualizacji rodziny i autonomizacji jednostki w rodzinie Indywidualizacja rodziny cechuje się tym, że rodzina zaczyna selektywnie wybierać relacje które łączą ją ze społeczeństwem (duża rodzina traci kontrole nad małymi); autonomizacja jednostki polega na tym, że nie tak jak w tradycyjnej rodzinie wszystko było podporządkowane celowi rodziny tak teraz najważniejsze są cele jednostek 9indywidualne są też gr. przyjaciół)

• zanik tradycyjnych i instytucjonalnych form małżeństwa i rodziny na rzecz związku opartego o partnerstwo - partnerstwo jest osiągane w kwestii podejmowania decyzji, jeżeli chodzi o działania to główny ciężar zadań spada na kobietę

3. CYKL ROZWOJOWY - ontogeneza RODZINY MAŁEJ

Fazy rodziny są podporządkowane i idą równocześnie z cyklami życiowymi. Podstawowe fazy życia człowieka i one odpowiadają momentom w historii rodziny (fazy życia - są fazami biologicznymi wyznaczonymi przez zegar biologiczny i na to nakładają się role społ. jednostki) Współcześnie dochodzi do zakłócenia tego zegara

TYPOLOGIA Z PSYCHOLOGII (FAZY W ŻYCIU):

1. DZIECINSTWO - czas wyjątkowy, znamy prawa dziecka i je respektujemy

2. MŁODOŚĆ - dorastanie, związana z podejmowaniem ról, ogromna dynamika zmian biologicznych, systematyczne wchodzenie w dorosłość

3. MŁODA DOROSŁOŚĆ - przedłużony okres nauki, faza często trwająca do 30 r. życia, kończy się opuszczeniem domu

4. ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ - stabilizacja rodzinna, zawodowa, konfrontacja celów życiowych z rzeczywistością

5. PÓŹNA DOROSŁOŚĆ - kiedyś był to okres stosunkowo krótki, wydłuża się okres aktywności w tym okresie, okres w którym trzeba nauczyć się być kimś innym np.: emerytem

W cyklach rodziny małej zwraca się uwagę na to co dzieje się z dzieckiem - pajdocentryczność

Model ten powinien ulec zmianie, dlatego, że wydłuża się długość życia i przyjmujemy równocześnie w życiu coraz więcej ról

Te poszczególne okresy teraz zmieniają swoją kolejność np.: najpierw dzieci, później rodzina, ze wzgl. na rozwody można być ciągle w tej samej fazie

MODELE CYKLÓW RODZINY MAŁEJ

1 A. Dodziuk - Lityńska, D. Morkowska - 3 fazy;

1. przed pojawieniem się pierwszego dziecka

2. rodzina - para małżeńska + niesamodzielne dzieci

3. okres po usamodzielnieniu się dzieci

2 F. Adamski - 9 Faz;

1. narzeczeni przed ślubem

2. małżeństwo przed urodzeniem dziecka

3. małżeństwo z dzieckiem do 6 lat

4. małżeństwo z dzieckiem od 6-18 lat

5. małżeństwa które mieszkają z dziećmi w wieku pozaszkolnym

6. małżeństwo samotne (dzieci, które się usamodzielniły), którzy nie są dziadkami

7. małżeństwo samotne z dziećmi które maja już swoje dzieci

8. małżeństwo samotne których wnuki dorastają albo są dorosłe

9. jedno z małżonków owdowiałe

3 Z. Tyszka - 5 faz

1. faza narzeczeńska

2. małżeństwo przeddzietne

3. małżeństwo z młodszymi dziećmi

4. stadium odchodzenia dzieci z domu

5. małżeństwo odłączone od dzieci

Wszystkie są pajdocentryczne - wyodrębnione z e wzgl. na dzieci

FAZA NARZECZEŃSTWA:

Wszystkie społeczeństwa tworzą normy i zasady, które maja ludzi skłonić do tworzenia rodzin - przymus ekonomiczny, obyczajowy, instytucjonalny, biologiczne popędy są ujęte w rygorystyczne normy; we wszystkich społeczeństwach dojrzałość rozumiana jest jako zawarcie małżeństwa

Zanim powstanie małżeństwo z punktu widzenia jednostki wyróżniamy 2 typy zachowań:

1. wybór partnera - należy wyróżnić indywidualne motywy wyboru partnera od czynników wyboru partnera;

motywy wyboru:

• odwołanie się do kategorii miłości romantycznej

• chęć osiągnięcia stabilizacji

• chęć posiadania dziecka

• potrzeby seksualne

• chęć uwolnienia się od rodziny

czynniki wyboru partnera - czynniki które pozwalają określić profil społeczno - demograficzny:

• bliskość przestrzenna - poszukujemy partnera w tych środowiskach w których przebywamy

• wyobrażenie o idealnym partnerze, które jest kształtowane przez przykład rodziców i media - te wyobrażenia o żonie i mężu nie są takie same jak wyobrażenia o idealnej kobiecie i mężczyźnie

• wykształcenie (80% homogeniczności)

• wiek (homogeniczne, rówieśnicy, różnica do 3 lat)

• pochodzenie społ. (b. wysoka homogeniczność)

2. zaloty - kompleks zachowań które zmierzają do uzyskania zgody partnera na małżeństwo (wyznaczone przez religie, obyczaj) zaloty mogą sprowadzić się do chodzenia ze sobą, poznania siebie, rodzin, złożenie posagu

okres narzeczeństwa kiedyś był b. sformalizowany, a zerwanie wiązało się z restrykcjami.

Współczesne narzeczeństwo jest odformalizowane - nowa i przydatna rzecz to chodzenie ze sobą, gdyż nie zawsze musi prowadzić do małżeństwa.

Okres narzeczeństwa to b. istotny okres, bo partnerzy przygotowują się do małżeństwa i powinni zdać sobie sprawę z tego że:

• małżeństwo nie jest instytucją młodocianej miłości

• muszą pojawić się elementy wspólne

• małżeństwo wiąże się z umiejętnością współżycia na co dzień

• małżeństwo nakłada na partnerów obowiązki materialne i niematerialne

• wiedza że małżeństwo nie jest tylko ich prywatną sprawą

Uświadomienie tego nie ma miejsca gdy partnerzy są zbyt młodzi. Istnieje optymalny okres który powinien być przed zawarciem małżeństwa - średni okres znajomości w Polsce wynosi od 3-6 m-cy W Polsce prawie polowa małżeństw jest z przymusu - ciąża

MAŁŻEŃSTWO PRZEDDZIETNE

Rozpoczyna się z przejściem od narzeczeństwa do małżeństwa 9to jedna z najkrótszych faz, bo kończy się wraz z przyjściem na świat pierwszego dziecka (statystycznie trwa do 2 lat). Ta faza jest istotna ponieważ dochodzi do wzajemnej socjalizacji - małżonkowie uczą się jak wykonywać role małżeńskie, krystalizują się wzory życia społ., następuje przystosowanie w sferze seksualnej, uzgadnia się styl życia

W tej fazie tworzą się podstawy sukcesu małżeńskiego, który ma 2 aspekty:

1. postrzeganie pary przez zewnętrzne środowisko

• zmienne obiektywne

• sukces ekonomiczny

• zrodzenie dzieci i ich wychowanie

• pełne uczestnictwo w życiu zawodowym i rodzinnym

• zmienne subiektywne

• zadowolenie z osiągnięć

• poczucie szczęścia

• pełen rozwój osobowości

• wewnętrzna integracja związku

To okres gdzie istnieje duża troska o dobro partnera, silne nasilenie emocjonalne, chęć przypodobania się partnerowi.

To okres gdzie pojawiają się napięcia i konflikty

• Czynniki psychogenne powodujące konflikty:

• niezgodność charakterów

• niezgodność celów życiowych

• niezgodność oczekiwań z rzeczywistością

• brak przystosowania seksualnego

• rozbieżności kulturowe

• Czynniki zewnętrzne powodujące konflikty

• Warunki materialne

• Warunki mieszkaniowe

• Obciążenie wynikające z dokształcania

• Kryzys ekonomiczny (bezrobocie)

Te problemy pojawiają się wszędzie i powinno się je zażegnać u ich podstaw

• rozwiązywać konflikty natychmiast

• należy mieć wolę do rozwiązania problemu, kompromisu

• nacisk kontroli społ. (jeżeli jest nacisk otoczenia aby się nie rozstawać to jest większy nacisk na rozwiązanie problemu)

MAŁŻEŃSTWO Z MŁODZYMI DZIEĆMI

Faza uznana za najgorszą w życiu przez 1/3 osób

• istnieje konieczność nauki nowych ról i godzenia ich z rolami zawodowymi

• spiętrzenie trudności organizacyjnych i mentalnych (mniejszy dochód - kobiety chcą kontynuować pracę zawodową)

• ograniczenia czasu wolnego (kumuluje się zmęczenie u kobiet i w tym okresie odsuwają one mężów i mniej dbają o nich

• następuje wzajemne zaniedbanie ról małżeńskich

• nieporozumienia związane z wychowaniem dziecka

• rodzina zamyka się w sobie - ograniczenie kontaktów towarzyskich, uczestnictwa w kulturze

Rodzina staje się skoncentrowana wokół matki - kobieta określa kierunek wychowania (odpowiedzialna jest za sukcesy szkolne dzieci). Kobieta jest ekspresyjnym przywódcą rodziny, mają tu miejsce konflikty pokoleniowe

STADIUM ODCHODZENIA DZIECI Z DOMU

Rodzeństwo w polskich rodzinach to przeważnie rówieśnicy.

• Zaczyna słabnąć spoistość rodziny

• Demokratyzują się stosunki z dziećmi

• Małżeństwo zaczyna mieć więcej czasu dla siebie, ale nie koniecznie chcą go wykorzystać (tu b. często zdrady małżeńskie)

• Pomoc dla dzieci - materialna, przy wnukach

FAZA PUSTEGO GNIZADA

• faza wchodzenia w starość

• mniejsze materialne i niematerialne obowiązki

• poczucie osamotnienia

• trzeba przedefiniować cele życiowe

• para małżeńska oczekuje i potrzebuje pomocy - w gospodarstwie domowym, kłopoty zdrowotne, pomoc materialna - szczególnie po 65 r życia

• problem osób owdowiałych - szczególnie kobiet

kilka stylów pełnienia roli babci i dziadka w rodzinie:

• charakter formalny - dziadkowie rozgraniczają bardzo wyraźnie miedzy rolą dziadków a rodziców

• nastawienie na role zastępcze - 2 style

• niemożność pełnienia ról rodzicielskich

• dziadkowie chcą zrekompensować sobie to co nie udało się im gdy byli rodzicami

• krynica mądrości rodzinnej - dziadkowie chcą pełnić tę rolę z tym ze są autorytetem dla wnuków, chcą przekazywać tradycje rodzinne (chętniej dziadkowie)

• styl związany z rolą rozrywkową - stosunki zabawowe oparte na satysfakcji, dziadkowie jako towarzysze zabaw (chętniej mężczyźni)

• dziadkowie w roli życzliwych świętych Mikołajów - rzadkie kontakty, obdarowywuja prezentami

4. RODZINA I INNE INSTYTUCJE SPOŁECZNE; ZMIENNOŚĆ POSTACI I ZAKRESU FUNKCJI PEŁNIONYCH PRZEZ WSPÓLCZESNĄ RODZINĘ

RODZINA JEST JEDNĄ Z NAJWAŻNIEJSZYCH INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH

Instytucje społ. są powoływane przez społeczeństwo w celu zaspokojenia potrzeb.

Rodzina zaspakaja potrzeby członków rodziny, ale także potrzeby społeczne.

Rodzina jako instytucja społ. spełnia:

funkcje rodzinne - są przypisane od zawsze

funkcje podstawowe - są w każdym typie społeczeństw, są realizowane w pierwszym rzędzie

funkcje peryferyjne - są nastawione na zaspokajanie potrzeb wtórnych, ponadpodstawowych, najbardziej zmieniają się w trakcie filogenezy rodziny, są niestabilne

Zmienność funkcji pełnionych przez rodzinę dotyczy:

tego jak są realizowane

priorytetów rodziny dot. realizowania funkcji - współczesna rodzina nastawia się na funkcje emocjonalne, dawniej na gospodarczo - ekonomiczne

tego, że rodzina pełniąc funkcje dopasowuje się do charakteru życia społ.

2 modele funkcji rodzinnych:

I Z Tyszka - koncepcja, w której podkreśla się że każda funkcja rodzinna składa się z trzech elementów:

ZADANIA - DZIALANIA - EFEKTY . Te elementy tworzą ciąg przyczynowo - skutkowy ( 1 wynika z 2), musza wystąpić wszystkie elementy

zadania są uświadomione lub nie, są określone historycznie, nawiązują do systemu aksjonormatywnego przyjętego społecznie

działania są najważniejszym elementem funkcji rodzinnej, są najbardziej uchwytne empirycznie, wyznaczają zakres każdej funkcji

każda funkcja ma swoje podstawowe elementy i elementy poboczne ( łączą się z innymi funkcjami)

efekty - mogą mieć charakter zamierzony lub nie, mogą występować w sytuacjach rodzinnych lub poza nią, mogą pojawić się tu i teraz ale mogą być też odroczone w czasie

Funkcje mają charakter zmienny - wyznaczone są przez szereg czynników

- czynniki rodzinne wpływająca na charakter działan związanych z funkcjami

to jak są pełnione inne funkcje rodzinne

zależy od modeli świadomościowych - wyobrażenie jak funkcja powinna być pełniona

struktura rodziny

cykl życia rodzinnego

z jakim typem rodziny się spotykamy

czynniki pozarodzinne

typ społeczności lokalnej (miasto, wieś)

oddziaływanie instytucji społ. ( czy są powołane, skuteczność ich działania- czy jest możliwość korzystania z ich wsparcia)

wpływy kulturowe i cywilizacyjne

TYPOLOGIA FUNKCJI RODZINNYCH - TYSZKA:

1 FUNKCJE PODSTAWOWE

EKONOMICZNO - GOSPODARCZA - związana jest z tym że trzeba zyskać środki finansowe, a także zadania o charakterze gospodarczym (pranie, gotowanie). W Polsce b. silna, na zachodzie słabsza - zamiast gotować chodzi się do restauracji

SEKSUALNA

PROKREACYJNA

OPIEKUŃCZO - ZABEZPIECZAJĄCA - jest skierowana na 3 kategorie osób w rodzinie:

małe dzieci

osoby chore

osoby stare i kalekie

SOCJALIZACYJNO - WYCHOWAWCZA jest to funkcja która jest permanentnie stosowana - dot. dzieci, małżonkowie także wzajemnie się socjalizują i wychowują, dzieci wychowują rodziców

2 FUNKCJE PERYFERYJNE

KONTROLNA - sprawowanie kontroli rodziny nad jej członkami, wdrażanie do systemu aksjonormatywnego obowiązującego w społeczeństwie

REKREACYJNA - związana ze spędzaniem czasu wolnego

KULTURALNA - dotyczy partycypacji w kulturze, przekazywanie wartości narodu i tradycji

SPOŁECZNO - WYZNACZAJĄCA - nadawanie członkom rodziny statusu społ.

EMOCJONALNO - EKSPRESYJNA - dot. tego aby w rodzinie tworzyć bliskość emocjonalną, bezpieczeństwo (coraz częściej uważana jest za funkcję podstawową)

5. ALTERNATYWNE W STOSUNKU DO RODZINY MAŁEJ STYLE ŻYCIA

RODZINA WIELOPOKOLENIOWA - (W Polsce 15%) częściej na wsi - 1 gospodarstwo rolne, nie są efektem świadomej decyzji, są spowodowane sytuacją finansową

SINGLE - JEDNOOSOBOWE GOSPODARSTWA DOMOWE - osoby decydujące się na samodzielność życiową

• kawalerowie i panny - staropanieństwo i starokawalerstwo - obecnie społeczeństwa odsunęły wiek gdy się zaczynają, w XIX w. kobiety od 21,22 r. życia - są nieszczęśliwe, nie powidło im się w życiu

• osoby rozwiedzione

• wdowy i wdowcy

KONKUBINAT (negatywne zabarwienie)= KOHABITACJA - w literaturze niezamężne współżycie, para która nie zawarła zw. małżeńskiego a funkcjonuje jak małżeństwo, szczególnie popularne w XX w.

• znane było już w prawie rzymskim

• chrześcijaństwo odrzuciło (jeszcze w XIX w groziło więzienie)

• obecnie zrównuje się w prawie zw. małżeńskie z konkubinatem

Główne motywy:

• małżeństwo na próbę

• odrzuca się instytucję małżeństwa i rodziny - są przeżytkiem we współczesnym świecie

• ludzie obarczeni emocjonalnym i finansowym balastem poprzednich związków

• pozostają w poprzednim związku - nie stać ich na rozwód

• emeryci, ludzie starsi ,aby polepszyć sytuację materialną i nie być samotnym

1

Cechy

Rodziny

Małej

---