fp-wyk7, UE Katowice FiR, finanse publiczne

18.11.2010

Wykład 7

Za tydzień nie ma zajęć
Funkcje budżetu państwa:

Ekonomiczne - konkretyzacja funkcji finansów publicznych (alokacyjnej, redystrybucyjnej i stabilizacyjnej) - są te same, co w finansach publicznych.
Polityczne - jest ich wiele, ale omówimy tylko dwie:

Ustrojowa - budżet państwa ma charakter polityczny, służy realizacji określonej polityki społeczno-gospodarczej władzy, jest jej atrybutem, zatem stanowi narzędzie określonego ustroju społeczno-gospodarczego.
Demokratyczna - polega na zainteresowaniu oraz możliwości oddziaływania przez społeczeństwo (obywateli) na kształt budżetu państwa).

Obywatel może zainteresować się sprawami publicznymi.
Jawność jest konieczna dla tej funkcji.
Wpływ obywatela na kształt budżetu:

W sposób pośredni przy decyzjach wyborczych,
Skonkretyzowane działania: posłowie mają biura, do których obywatele mogą przychodzić i mówić, co im się nie podoba, można też oddziaływać przez struktury zorganizowane (Np. związki zawodowe)

Gospodarka budżetowa - spojrzenie czynnościowe, obejmuje wszelkie czynności związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków budżetowych, czynności takie jak:

Planowanie budżetowe
Gromadzenie środków budżetowych
Wydatkowanie środków budżetowych
Kontrola procesu gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych, kontrola połączona jest z ewidencją oraz sprawozdawczością budżetową
System budżetowy - oddaje aspekt prawny, funkcjonowania budżetu państwa, ogół norm prawnych regulujących funkcjonowanie finansowych organów państwa i instytucji objętych gospodarką budżetową, oraz określone zasady gromadzenia dochodów budżetowych, oraz zasady wydatkowania środków budżetowych.

Zawiera odpowiedź na pytanie: Kto i w jaki sposób zachowa się w określonej sytuacji z zakresu gospodarki budżetowej.
Np. ktoś sprowadził sobie samochód z USA, został dokonany import, tej czynności towarzyszyć będą określone obciążenia fiskalne.
Polityka budżetowa - jest to dążenie przez władzę publiczną do realizacji określonych celów: społecznych, gospodarczych i politycznych, przy wykorzystaniu narzędzi budżetowych. Pb, jest, zatem podporządkowana polityce władzy.

Spośród innych rodzajów polityki politykę budżetową wyróżniają narzędzia:

Pb realizuje się poprzez dobór źródeł dochodów budżetowych, oraz określenie kierunków wydatkowania środków.
Np. szczytny cel władzy taki jak, podnoszenie poziomu edukacji obywateli: gdyby uczelnie wypracowywały dochody i przeznaczały je na cele statutowe (Np. remont auli) wtedy wpisuje się w politykę.

Po stronie wydatków, zwiększanie wydatków na edukację.

Temat: Klasyfikacja budżetowa.

Klasyfikacja budżetowa - uregulowany prawnie sposób grupowania dochodów i wydatków, oraz przychodów i rozchodów budżetowych, stosowany w planowaniu budżetowym oraz w ewidencji wykonania budżetu państwa.

Wpisuje się w klasyfikację rodzajową.

W regulacjach polskich stosowane są następujące przedziałki klasyfikacyjne:

Części - najbardziej ogólne przedziałki klasyfikacyjne, są one tworzone wg Kryterium przedmiotowo-podmiotowego, niektóre części odpowiadają centralnym organom władzy państwa:

Kancelaria prezydenta RP
Kancelaria senatu
Kancelaria sejmu
IPN
Trybunał sprawiedliwości

Druga grupa części odpowiada strukturze administracji rządowej (przedmiotowo). Np. część się nazywa obrona narodowa. Poszczególni ministrowie odpowiadają za odpowiednie części, ale bywa tak, że minister ma do dyspozycji więcej niż jedną część.

Trzecia grupa części to środki przysługujące wojewodom. Województwo jest jednostką samorządowo-rządową - realizuje zadania władzy centralnej (Wojewoda - wydłużona ręka premiera w terenie).

Części dzielą się na działy.

Działy - ich wyodrębnienie odbywa się wg kryterium przedmiotowo-funkcjonalnego, to kryterium koresponduje z Polską Klasyfikacja Działalności (PKD), Np. rolnictwo, leśnictwo, obrona narodowa, oświata i wychowanie. Działy dzielą się na rozdziały.
Rozdziały - wyodrębnienie wg kryterium podmiotowego, ale rozdziały mogą być wyodrębnione wg Kryterium przedmiotowego. Np. Inspekcja weterynaryjna - przedmiotowe, Postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej - przedmiotowe. Rozdziały dzielą się na paragrafy.
Paragrafy - kryterium rodzajowe, stanowi ono uszczegółowienie rodzajowe. Inne są paragrafy na dochody a inne na wydatki. Np. Wpływy: ile wpłynie z liceów, Wydatki: ile będzie potrzeba na wynagrodzenia w liceach..

Jednostka podziału	Kryterium wyodrębnienia	Przykład
Część	Przedmiotowo-podmiotowe	Oświata i wychowanie
Dział	Przedmiotowo-funkcjonalne	Oświata i wychowanie
Rozdział	Podmiotowe (ew. przedmiotowe)	Licea ogólnokształcące
Paragraf	Rodzajowe	- Podatek dochodowy od osób fizycznych (dochody) - Wynagrodzenia osobowe pracowników (wydatki)

Dla przychodów i rozchodów są inne przedziałki niż dla dochodów i wydatków, są to wyłącznie paragrafy, które wskazują źródła przychodów i rodzaje wydatków.

Np. paragrafem w przychodach będą: przychody ze sprzedaży bonów skarbowych, a w wydatkach: wykup bonów skarbowych.

Temat: Formy jednostek sektora finansów publicznych.

Formy są bardzo zróżnicowane, tak jak jednostki Np. więzienie, a przedszkole i żłobek.
Formy:

Które określa ustawa o finansach publicznych.
Określone na mocy innych ustaw (Np. PAN, jednostki kultury)

Formy określone w ustawie o finansach publicznych:

Jednostka budżetowa - na szczeblu centralnym, na szczeblu terytorialnym - jest to podmiot, który funkcjonuje wg metody budżetowania brutto (zasada powszechności/zupełności w węższym rozumieniu), na gruncie prawnym ma status jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, tworzą ją: ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, dotyczy to państwowych jednostek budżetowych. Na szczeblu terytorialnym tworzą je organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Funkcjonuje w oparciu o statut. W kwestiach finansowych funkcjonuje w oparciu o plan finansowy. Ma pokrywane wydatki bezpośrednio z budżetu, ewentualne dochody są odprowadzane do budżetu. W formie jednostek budżetowych funkcjonują te podmioty, które prowadzą działalność o charakterze nieodpłatnym, a jeżeli realizują jakieś dochody, to są one niewspółmierne do ponoszonych wydatków. W ich formie funkcjonują organy władzy wszelakiej, (Np. kancelaria sejmu, senatu, ministerstwa, urzędy, sądy, prokuratury, część placówek szkolnych, oświatowych).

Państwowa - na szczeblu centralnym
Gminna - na szczeblu terytorialnym
Powiatowa - na szczeblu terytorialnym
Wojewódzka - na szczeblu terytorialnym

Samorządowy zakład budżetowy - na szczeblu terytorialnym - to podmiot mający status jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, tworzą organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Można je tworzyć tylko dla wskazanych w ustawie o finansach publicznych rodzajach działalności (Np. gospodarka mieszkaniowa, cmentarze). Działa zgodnie z zasadą budżetowania netto - uzyskiwane dochody przeznacza na pokrycie wydatków. Może otrzymywać dotacje z budżetu (to jest standard), jeżeli wystąpi nadwyżka to odprowadza ją do właściwego budżetu. Funkcjonuje w oparciu o roczny plan finansowy. Jeśli nie wykorzysta się środków, to nadwyżka przepada (podlega zwrotowi do dysponenta stopnia wyższego).
Instytucja gospodarki budżetowej - na szczeblu centralnym - mutacja zakładu budżetowego, w poprzednich regulacjach istniały zakłady budżetowe, ale były w nich duże możliwości nadużyć, Np. istniał ośrodek szkolenia w danym resorcie, miał on przychody przewyższające wydatki, rok budżetowy zamykano wpłacając nadwyżkę 500zł, a obroty były rzędu kilku milionów, ponieważ zakład budżetowy prowadził taktykę często stosowaną w przedsiębiorstwach, przedsiębiorca ma niekrytą chęć, aby to, co było kosztem nim było. Pracownicy ośrodka pojechali do egzotycznych krajów na szkolenie jak szkolić. Zakład budżetowy stwarza furtki do nadużyć i władza publiczna zlikwidowała zakłady budżetowe.
Agencja wykonawcza - na szczeblu centralnym
Państwowy fundusz celowy - na szczeblu terytorialnym