KONSPEKT - Katarzyna Bomba
Lekcja w klasie 1 gimnazjum (dwie godziny).
Temat: Don Kichote - rycerz w nierycerskich czasach.
Cele lekcji:
Poznanie jednej ze słynniejszych postaci literackich - Don Kichota i jego giermka - Sanczo Pansy, umiejętność dostrzeżenia parodii pewnego rodzaju literatury popularnej w XVII w, stworzonej przez Cervantesa.
Kształcenie umiejętności pracy z dłuższym tekstem, a także z fragmentami, czytania w roli (Don Kichota i Sanczo Pansy), umiejętność przekształcania krótkich tekstów z wykorzystanie stylizacji językowej, umiejętność wyszukiwania i wykorzystywania informacji z tekstu, krótkich tekstów - charakterystyki porównawczej. Umiejętność współpracy w grupie.
Przebieg lekcji
Uczniowie zaznajomili się z tekstem w domu. Na lekcji nauczyciel zaczyna wprowadzeniem: Oto najkrótsza z recenzji „Don Kichota”:
Młody człowiek, pogrążony w lekturze jakiejś książki na ulicach XVII-wiecznego Madrytu [...] czytając śmiał się głośno. Król Filip III, niezauważony i niepozdrowiony przez chłopca, skwitował to uwagą: „albo zwariował, albo czyta Don Kichota”.
Pytanie, czy uczniowie po lekturze fragmentów książki zgodzą się z tą opinią, jakie są ich wrażenia?
Co spowodowało, że szlachcic z Manczy stał się „błędnym rycerzem”?
Przypomnienie historii Tomka Sawyera (wtajemniczonego za sprawą książek) i Hucka (profana, który ich nie czytał) z książki M. Twaina.
Etapy książkowego szaleństwa szlachcica z Manczy.
Zwrócenie uwagi na rodzaj i charakter lektury preferowanej przez Don Kichota.
Polecenie przetransformowania fragmentów tekstu na domniemane tytuły jego lektur, najpierw przykład: np. tytuł: Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprośnym. Rej- Źwierzyniec, w którym rozmaitych stanów, ludzi, źwierząt i ptaków kształty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane.
Praca w grupach. Rozdanie karteczek (Polecenie 1) , uczniowie tworzą grzbiet obwoluty, „ubierają w nie podane przez nauczyciela książki, składają na stosik na stoliku, ustawionym na środku sali. Spisują tytuły do zeszytu.
Odnotowanie ze słownika znaczenia pojęcia „błędny rycerz”. Jeden uczeń czyta, pozostali notują.
Błędny rycerz - wędrowny rycerz średniowieczny szukający niezwykłych przygód, występujący w obronie czci damy swego serca.
/Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1989, T. III, s. 150./
Jak Don Kichote przygotowywał się do roli błędnego rycerza?
Praca w grupach (po 3-4 osoby).
7 grup -- grupy dostają do opracowania jeden z elementów wraz z poleceniem (Polecenie 2), by odszukać stosowny fragment, przygotować się do jego zrelacjonowania i wykonać schematyczny rysunek (należy potem przylepić na planszy):
Zbroja (s. 56-57)
Hełm (s. 57)
Imię konia (s.57). Analogia: Aleksander- Bucefał, Don Kichote - Rosynant, Cyd - Babieka, Gonella
Imię własne (s. 57). Analogia: Zbyszko z Bogdańca, Jurand ze Spychowa, Amadis z Galii; Don Kichote z Manczy.
Pani serca (s. 58): Aldonza Lorenzo -- Dulcynea z Toboso, inne damy: Zbyszko -- Danusia
Giermek (s. 58): Rotgier - van Krist; Zbyszko - Hlawa, Skrzetuski - Rzędzian; Don Kichote - Sanczo Pansa
Tarcza (s. 58)
Czytanie i analiza oracji Don Kichota, (s. 58, w. 6-15). Krótka rozmowa o tym, co mieści się w znanym uczniom kodeksie rycerskim, które elementy czynią wypowiedź parodią.
Czytanie z podziałem na role rozmowy Don Kichota i Sanczo Pansy (s. 59, w. 19-38, s. 60, w. 1-11) oraz sceny walki z wiatrakami.
Charakteryzowanie na tej podstawie postacie, najpierw ustnie, potem pisemnie, ustalenie wspólnej wersji, zweryfikowanie ze „Słownikiem mitów i tradycji kultury” W. Kopalińskiego.
Wydobycie zasady kontrastu obu postaci - redagowanie krótkiej charakterystyki porównawczej.
Podsumowanie. Cervantes wyśmiał, sparodiował romanse rycerskie, ale czy rzeczywiście ośmieszył swego bohatera, obłąkanego pod wpływem tych książek?
Popularność książki, jej bohaterów dokumentowana dziełami malarskimi i in.
W domu: Jak rozumiem zwrot - „walczyć z wiatrakami”?
MATERIAŁY DO SKOPIOWANIA NA LEKCJĘ
II. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - przygotowanie hełmu. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
I. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - przygotowanie zbroi. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
VII. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - przygotowanie tarczy. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
IV. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - nadanie sobie imienia. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
III. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - nadanie imienia swemu koniowi. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
VI. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - wybranie damy serca. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
V. Polecenie 2
Wyszukaj w tekście fragment dotyczący przygotowań Don Kichota do roli błędnego rycerza - wyszukanie giermka. Przeczytaj ten fragm. dokładnie, przygotuj się do jego zrelacjonowania, wykonaj na kartce papieru schematyczny rysunek dotyczący tej kwestii.
I. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 56 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O ...”
„Cyd Ruy Diaz był znakomitym rycerzem”.
II. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 56 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O tym jak ...”
„[...] równać się nie mógł z Rycerzem Gorejącego Miecza, który jednym ciosem przeciął na pół dwóch okrutnych i potwornych olbrzymów”.
III. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 56 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O tym jak ...”
„Wynosił Bernarda del Carpio za to, że zabił w Ronsewalu Rolanda zaczarowanego używając sposobu Herkulesa, który udusił w ramionach Anteusza, syna Ziemi”.
IV. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 56 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O tym jak ...”
„Wsławiał olbrzyma Morganta, że choć z rodu wielkoludów, który są wszyscy pyszni i gburowaci, był sam uprzejmy i dworny”.
V. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 56 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O tym jak ...”
„Lecz nade wszystko cenił Rynałta z Montalbanu, zwłaszcza kiedy ten, opuściwszy swój zamek, łupił, kogo napotkał, zaś przeprawiwszy się przez morze, wykradł bałwana Mahometa, który był szczerozłoty cały, jak mówi historia”.
VI. Polecenie 1.
Przekształć poniższy fragment tekstu ze str. 61 na hipotetyczny tytuł książki (romansu rycerskiego), z tych, które czytał Don Kichot.
Możesz posłużyć się takim na przykład początkiem: „O tym jak ...”
„Przypominam sobie, że czytałem, jak pewien rycerz hiszpański, zwany Diego Perez de Vargas, połamawszy w bitwie miecz, odwalił z dębu ciężką gałąź czy konar i takich nią czynów tego dnia dokonał, tylu Maurów natłukł, iż nadano mu przydomek Maczuga, i odtąd on i potomkowie jego zwali się Vargas-Maczuga”.
VII. Polecenie 1.
Jaki poemat rycerski mógł czytać Don Kichot? Podaj tytuł na podstawie poniższego fragmentu ze str. 56.
„Zaś aby zdrajcy Ganelonowi* wrzepić sporą dozę kopniaków, oddałby swą gospodynię i siostrzenicę w dodatku”.
* Ganelon zdradził Rolanda.
1
2