ROLNICTWO EKOLOGICZNE

T. SYSTEMY GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE

• KONWENCJONALNY to sposób kierowania uwarunkowany na maksymalizacje produkcji i zysku osiągany dzięki dużej wydajności roślin i zwierząt. Wydajność tę uzyskuje się w wyspecjalizowanych gospodarstwach stosujących technologię produkcji oparte na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji (duże nakłady na paliwo , nawozy, sprzęt intensywne odmiany) i mały nakład pracy ludzkiej

• INTEGROWANY/ ZRÓWNOWAŻONY to system prowadzenia gospodarstwa rolniczego oparty o zasadę zintegrowanej produkcji roślin i zwierząt, Jest to system który w harmonijny sposób wykorzystuje postęp techniczny i biologiczny w uprawie roślin i hodowaniu zwierząt oraz gwarantuje ochronę środowiska. Prowadzenie gospodarstwa w tym systemie wyklucza uprawę monokulturową roli wielkostadny ( intensywny chów zwierząt) System ten umożliwia realizowanie celów ekonomicznych i ekologicznych przez świadome wykorzystanie zarówno nowoczesnych technik wytwarzania, jak i tradycyjnych metod produkcji

• EKOLOGICZNY to system oparty o gospodarkę naturalną, wykorzystujący zdobycze wiedzy w zakresie uwarunkowań ekologicznych i biologicznych produkcji rolniczej, wyklucza stosowanie środków ochrony roślin, nawozy mineralne w produkcji roślinnej, czy też pasz przemysłowych i antybiotyków produkcji zwierząt. Gospodarstwa ekologiczne są zwykle wielokierunkowe, z chowem zwierząt i uprawą roślin polowych i ogrodniczych. System ten charakteryzuje się dużą pracochłonnością. W Polsce kryteria rolnictwa ekologicznego zostały opracowane przez STOWARZYSZENIE EKOLAND w oparciu o obowiązujące w krajach Unii Europejskiej i rozporządzenia

/ METODA BIODYNAMICZNA

- wykorzystuje się zależność między ziemią, człowiekiem, kosmosem oraz obecność sił materii które człowiek wykorzystuje w celu podwyższenia biologicznej aktywności gleby

/ METODA ORGANICZNO BIOLOGICZNA

- podstawą optymalnej żyzności gleby jest poprawny i wielostronny płodozmian z uwzględnieniem nawozów zielonych i roślin motylkowych

- w ochronie gleby zaleca się ściółkowanie oraz stałe pokrycie roślinnością

T. ISTOTA ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO

ROLNICTWO EKOLOGICZNE- jest to system gospodarowania polegający na aktywizowaniu mechanizmów przyrodniczych przez stosowanie naturalnych środków zapewniających trwałą żyzność gleby zdrowotność roślin i zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów

/ ZASADY STOSOWANE W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM

- nie stosuje się chemicznych środków ochrony roślin

- nie stosuje się wielohektarowych monokultur

- w terenie uprawnym pozostawia się zbiorniki i cieki wodne

- powszechnie stosuje się nawozy zielone z roślin motylkowych co w połączeniu z kompostem i obornikiem oraz wapnowaniem utrzymuje strukturę i żyzność gleby

- używa się maszyn i narzędzi chroniących glebę poprawiających strukturę oszczędzających energie

- zwierzęta hoduje się w systemie ściółkowym produkującym obornik

- w odżywianiu zwierząt, stosuje się pasze ekologiczne pochodzące z własnego gospodarstwa

T. PODSTAWOWE RÓŻNICE POMIĘDZY ROLNICTWEM EKOLOGICZNYM A KONWENCJONALNYM

KONWENCJONALNE	EKOLOGICZNE
- produkcja średniej jakości biologicznej	- produkcja wysokiej jakości biologicznej
- zła jakość przechowalnicza	- dobra jakość przechowalnicza
- maksymalizacja plonów	- plon optymalny
- znaczna chemizacja	- zaniechanie chemizacji
- skażenie środowiska	- ochrona gleb i wody
- jakość przypadkowa	- produkcja najwyższej jakości
- produkcja nie podlega kontroli	- produkcja podlega kontroli

T. UWARUNKOWANIA PRAWNE PROWADZENIA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH

/ PODSTAWY PRAWNE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO W POLSCE

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. z 2004 r. Nr 93, poz. 898) Zmiana art.12 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym - wyciąg z Ustawy z dnia 30 marca 2007 r. o zmianie ustawy o ochronie roślin oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2007 r. Nr 80, poz. 541)

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 kwietnia 2007 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych przedmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. 2007 nr 67 poz. 446);

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objęta planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. 2006 nr. 75 poz. 521);

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru formularza wykazu producentów podlegających kontroli upoważnionej jednostki certyfikującej

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 17 lutego 2005 r. w sprawie wzoru formularza wykazu producentów podlegających kontroli upoważnionej jednostki certyfikującej

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 października 2004 r. w sprawie wzoru formularza wykazu producentów, którzy spełnili wymagania dotyczące produkcji w rolnictwie ekologicznym

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 11 lipca 2004 r. w sprawie określenia jednostki organizacyjnej kwalifikującej nawozy i środki poprawiające właściwości gleby do stosowania w rolnictwie ekologicznym oraz prowadzącej wykaz tych nawozów i środków

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie określenia jednostki organizacyjnej kwalifikującej środki ochrony roślin do stosowania w rolnictwie ekologicznym oraz prowadzącej wykaz tych środków

• Rozporządzenie Rady NR 2092/91/EWO z dnia 24 czerwca 1991 roku w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych. Według stanu prawnego na dzień 12 października 2007 r. ( Dz. Urz. I. 198. 2.2.7.1991, s.1)

• ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (EWG) NR 94/32 z dnia 14 stycznia 1992 r. ustanawiające szczegółowe zasady wprowadzenia w życie uzgodnień dotyczących przewozu z państw trzecich przewidzianych w rozporządzeniu (EWG) nr 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych. Według stanu prawnego na dzień 31 lipca 2006 r. (Dz. U. L011, 17/01/1992 s. 14)

• Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych ( Dz. U. L. 189 z 20.07.2007 r., s,1 )

( niniejsze rozporządzenie będzie miało zastosowanie od dnia 1 stycznia 2009 r. uchwalając rozporządzenie (EWG) nr 2092/91,)

W rolnictwie ekologicznym najważniejszym aktem prawnym jest Rozporządzenie Rady nr 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 r. zatytułowane „ w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych „ oraz Polska ustawa kompetencyjna Ustawa Sejmu RP „ o rolnictwie ekologicznym” z dnia 20 kwietnia 2004 ( Dz. U. 93 poz. 898/2004).

AGROTECHNIKA EKOLOGICZNA

T. ZASADY UPRAWY EKOLOGICZNEJ ROŚLIN

/ ZASADY UPRAWY EKOLOGICZNEJ ROŚLIN

• Właściwy płodozmian ( uwzględniając rośliny motylkowe)

• Przykrycie gleby roślinnością przez jak najdłuższy okres w roku (stosowanie: wsiewek, międzyplonu i poplonu )

• Nawożenie organiczne wykonane w gospodarstwie

• Stosowanie nawożenia mineralnego wytworzonego ze skał mineralnych

• Stosowanie preparatów biologicznych i wyciągów roślinnych

• Wykorzystanie agrotechnicznych metod walki z chorobami i szkodnikami( następstwo i sąsiedztwo roślin)

• Stosowanie ekologicznego materiału siewnego i sadzeniowego

T. UPRAWA WSPÓŁRZĘDNA

Zasada uprawy współrzędnej - należy tak dobrać poszczególne gatunki, aby konkurencja między nimi była jak najmniejsza, a pomoc jak największa. Rośliny uzupełniają się nad i pod ziemią, dopasowane są pod względem wymagań pokarmowych, czasami chronią się wzajemnie przed szkodnikami.

Uprawa roli powinna być wykonana z myślą o stałym podwyższeniu żyzności gleby

/ OGÓLNE ZASADY UPRAWY

- płytkie odwracanie głębokie spulchnianie

- ograniczenie liczby przejazdów

- maksymalne skrócenie czasu w którym gleba pozostaje bez okrywy roślinnej

Do przygotowania pola pod zasiew stosuje się narzędzia rozkruszające i wyrównujące:

- kultywatory lekkie

- brony zębowe

- brony aktywne

- wały wgłębne

- wały gładkie

- włóki

/ UPRAWA WSPÓŁRZĘDNA

Rośliny sąsiadujące ze sobą oddziaływują na siebie wzajemnie, mogą sobie przeszkodzić lub pomagać w rozmaity sposób:

- wykorzystują optymalne składniki pokarmowe

- jedne rośliny mogą być podporą dla innych

- mogą stanowić ochronę przed wiatrem

- mogą wpływać na rozwój poprzez produkty przemiany materii i inne substancje wydzielane przez liście i korzenie

ALEOPATIA- szkodliwy lub korzystny wpływ substancji chemicznych wydzielanych przez rośliny danego gatunku

Do wypróbowania: zgodni sąsiedzi

• wczesna marchew - cebula

• późna marchew - por

• fasola karłowa - burak ćwikłowy - cząber ogrodowy

• seler - por

• marchew - sałata - szczypiorek

• pomidor - pietruszka

• pomidor - seler

• sałata - rzodkiewki - kalarepa

• kapusta - fasola karłowa

• ogórki - koper

Uwaga!
Do zapamiętania niezgodni sąsiedzi

• sałata - pietruszka

• koper włoski - pomidor

• fasola karłowa - cebula

• pomidor - groch

• groch - fasola

• ziemniaki - słonecznik

• ziemniaki - pomidor

• kapusta - gorczyca

/ OCHRONA PRZED SZKODNIKAMI

CHOROBA/SZKODNIKI	ROŚLINY OCHRONNE	SZCZEGÓLNIE SKUTECZNE KOMBINACJE
bawełnica korówka, mszyce	nasturcja, lawenda, cząber ogrodowy	nasturcja pod drzewami owocowymi róże i lawenda fasola i cząber ogrodowy
bielinek kapustnik	koper, szałwia, rozmaryn, tymianek, mięta pieprzowa, bylica, pomidory, seler	kapusta z pomidorami kapusta z selerem kapusta z ziołami na brzegach zagonu
mączniak prawdziwy	czosnek, szczypiorek	kilka roślin czosnku pod drzewami, krzewami, truskawkami czy różami
mrówki	lawenda, wrotycz pospolity, roszpunka	róże z lawendą
muchówki	bazylia, wrotycz pospolity, orzech włoski	orzech włoski w miejscu wypoczynkowym
myszy, karczowniki	czosnek, szachownica cesarska, wilczomlecz ułudka ostrzeń, nostrzyk, słonecznik, narcyz Le Riante	nostrzyk w zasięgu korony drzewa, słonecznik lub narcyz na brzegach zagonów
nicienie	aksamitka, nagietek lekarski	wymienione rośliny jako rośliny okrywowe lub na brzegach zagonów
pchełki ziemne	bylica, piołun, mięta pieprzowa, sałata, kwitnące pędy janowca	kapusta z sałatą siewki kapusty i janowiec
połyśnica marchwianka	cebula, szałwia, rzeżucha	marchew z cebulą lub rzeżuchą
rdza porzeczkowo- wejmutkowa	bylica piołun	bylica piołun z porzeczką czarną
ślimaki	gorczyca, cebula, czosnek, nasturcja, szałwia, hyzop, tymianek	skuteczność „względna”
śmietka cebulanka	marchew	cebula z marchwią
stonka ziemniaczana	chrzan pospolity, jasnota, wrotycz pospolity, aksamitka	Intensywnie pachnące odmiany aksamitek wśród ziemniaków

T. PŁODOZMIAN

PŁODOZMIAN- dobór i następstwo roślin uprawianych na danym polu zaplanowane w danym czasie dla danego gospodarstwa

/ FUNKCJE PŁODOZMIANU

• utrzymywanie optymalnej zawartości próchnicy oraz żyzności gleby

• zapobieganie nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników

• niedopuszczenie do niekontrolowanego rozwoju chwastów

/ PŁODOZMIAN MUSI SPEŁNIAĆ NASTĘPUJĄCE WARUNKI

• rotacja powinna być minimum 4 letnia

• powinien uwzględniać rośliny motylkowe w plonie głównym

• musi obejmować międzyplony

• różnorodność gatunków pod względem wymagań pokarmowych

/ PRZYKŁAD PŁODOZMIANU

1 ziemniaki na oborniku

2 jęczmień jary + wsiewka z lucerny

3 lucerna

4 kukurydza

5 buraki pastewne na oborniku

6 owies z wsiewką z koniczyny czerwonej

7 koniczyna czerwona

T. OGRANICZENIE ZACHWASZCZENIA

/ DZIAŁANIA ZAPOBIEGAWCZE (chwasty)

• właściwy płodozmian

• kompostowanie materiałów organicznych

• odpowiedni dobór roślin uprawnych

• uprawa międzyplonów i śródplonów

• czyszczenie materiału siewnego

• przedsiewna uprawa roli

• ściółkowanie i mulczowanie

• dbałość o miedzę i nieużytki

/ BEZPOŚREDNIE ZAPOBIEGANIE CHWASTOM

• metody mechaniczne
  - orka
  - podorywka
  - bronowanie
  - obredlanie
  -pielenie

• termiczne
  - wypalanie (miotacze ognia)

• ścinanie

• wyrywanie

• metody biologiczne

T. OCHRONA ROŚLIN PRZED SZKODNIKAMI

• ŚRODKI MECHANICZNE
  -pułapki ( opaski chwytne, tablice lepowe, pułapki feromonowi)
  - włóknina
  - siatki ochronne przed ptakami

• MĄCZKI SKALNE I MATERIAŁY ILASTE
  - kaolin
  - bentonit

• PREPARATY ROŚLINNE
  - gnojówka z pokrzywy
  - wywary i napary z skrzypu piołunu i pokrzywy

• EMULSJE NA BAZIE OLEJU PARAFINOWEGO ORAZ TŁUSZCZÓW ROŚLINNYCH I ZWIERZĘCYCH
  - szare mydło
  - mleko

• Biologiczne
  - preparaty wirusowe i bakteryjne
  

T. OCHRONA ROŚLIN PRZED CHOROBAMI

/ SPOSOBY OCHRONY ROSLIN PRZED CHOROBAMI

• Dozwolone jest stosowanie preparatów pochodzenia roślinnego(skrzyp, cebula, czosnek, chrzan)

• Preparaty miedziowe i siarkowe

• Wyciągi, wywary, napary, gnojówki

• Wyciągi i mączki glonowe

• Mączki skalne, szkło wodne, nadmanganian potasu ( do zaprawiania nasion)

• Preparaty krzemionkowe, szare mydło, propolis

T. NAWOŻENIE ORGANICZNE

NAWOŻENIE ORGANICZNE poprawia właściwości gleby, warunki wodne i powietrzne, przyczynia się do utrzymania stałego poziomu próchnicy w glebie

/ NAWOZY ORGANICZNE STOSOWANE W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM

- obornik

- kompost

- gnojowice i gnojówkę

- słoma

- torf

- przyorywane resztki roślin ( łęty, liście, resztki pożniwne)

T. NAWOŻENIE MINERALNE

/NAWOZY UZUPEŁNIAJACE

• MINERALNE
  - mielone skały ( bazalt, gips, dolomit, wapno magnezowo-węglowe, kreda nawozowa, boraks, kainit, popiół dzewny)
  - nawozy organiczne ( mączka z kości i krwi rogów pierza, mączka rybna, kora drzewna i trociny)
  - muł i osady wodne zbiorników naturalnych

KONWENCJONALNY

NIEKONWENCJONALNY/EKOLOGICZNY

- ekstensywne

- intensywne

- integrowane

- metoda biodynamiczna

- metoda organiczno-biologiczna

---