Środki odkażające i antyseptyczne, Wykłady(1)


ŚRODKI ODKAŻAJĄCE I ANTYSEPTYCZNE

Środek odkażający - substancja, która zabija wszystkie wegetatywne formy drobnoustrojów.

Dzieli się je na:

Z pktu widzenia chemicznego środki antyseptyczne i dezynfekcyjne dzielimy na:

- kwasy

- aldehydy

- alkohole

- fenole i ich pochodne

- środki utleniające

- związki chlorowcopochodne

- tenzydy

- związki metali cięzkich

- pochodne nitrofuranu

- pochodne chinoliny

- barwniki (etakrydyna, fiolet krystaliczny, błękit metylenowy)

KWASY

- zakwaszają ph środowiska co prowadzi do zahamowania rozwoju większości bakterii ( bo rozwój drobnoustrojów zachodzi przy wąskim zakresie pH - zasadowym; naturalne bariery z pH kwaśnym to: żołądek, grogi moczowe, pochwa; znaczna zmiana pH środowiska powoduje denaturację białek bakteryjnych -> i stężone kwasy i stężone zasady będą działać bakteriobójczo, ale mogą one też zabić komórki organizmu wyższego )

- powszechnie stosowany w roztworach 3- 6% do konserwowania środków spożywczych

- hamuje rozwój flory bakteryjnej w drogach rodnych, pochwie

- maksymalne stężenie 3% w receturze

- ma słabe działanie bakteriostatyczne

- ma bardzo dużą toksyczność

- łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, z błon śluzowych

- może wykazywać działanie rakotwórcze

- boran sodowy -> borax - jest składnikiem Aftinu (płyn do pędzlowania jamy ustnej przy pleśniawkach)

- działa antyseptycznie

- powszechnie stosowany do konserwacji produktów spożywczych

- jego sól benzoesan sodu -> stosowany w mieszankach wykrztuśnych; działa konserwująco

- działa keratolityczne i antyseptycznie

- zastosowanie: leczenie powierzchniowych zakażeń skóry, zwłaszcza grzybiczych

- stosowany w mieszankach z alkoholem ) albo składnik maści

-ester metylowy (Aseptina M), ester etylowy (Aseptina A) oraz ester propylowy (Aseptina P)

- stosowane do konserwowania preparatów farmaceutycznych i kosmetyków

- wykazuje gł. działanie przeciwgrzybicze

- stosowany w postaci roztworów, emulsji i maści

- zazwyczaj w stężeniu 5-10%

ALDEHYDY

- wykazują swoje działanie przeciwbakteryjne na skutek kondensacji grupy aldehydowej z aminową; w większych stężeniach powodują denaturację białek

- zazwyczaj stosowany 40% roztwór formaldehydu -> formalina

- w lecznictwie rzadko stosowana; czasem jako środek przeciwpotny do stóp; do konserwacji preparatów biologicznych

- w stężeniach 2-8% formalina stosowana jest jako środek odkażający narzędzia, przyrządy, naczynia

- jest produktem kondensacji formaldehydu z amonikaiem

- stosowana w zakażeniach dróg moczowych

- działa dosyć szybko i skutecznie

- mniej lotny od aldehydu mrówkowego

- nie drażni dróg oddechowych

- stosowany do odkażania narzędzi, endoskopów

ALKOHOLE

- działanie opiera się na zaburzeniu procesów metabolicznych komórek

- w medycynie stosuje się alkohol etylowy i alkohol izopropylowy

- słabe działanie przeciwbakteryjne

- w odpowiednich stężeniach działa skutecznie (najlepiej 40,50%-70%, w wyższym stężeniu skuteczność jest niewielka)

- działa na bakterie, wirusy i grzyby

- stosowany do odkażania skóry

- w stężeniach powyżej 70% działa nieco silniej od alkoholu etylowego

- powoduje przekrwienie tkanek położonych głębiej

- stosowany również jako rozpuszczalnik dla innych leków przeciwbakteryjnych

FENOLE

- są najstarszym środkiem odkażającym

- działają bakteriobójczo w stężeniach powyżej 1%

- są aktywne powierzchniowo i powodują zmiany przepuszczalności błon

- stosowane na skórę powodują martwicę

- stosowane do niszczenia miazgi zębowej

- pochodne fenoli działają silniej i dłużej:

- dość skuteczny środek przeciwbakteryjny

- do odkażania odchodów

- roztworem krezolu jest lizol i kreolina

- do odkażania pomieszczeń, narzędzi, podłóg

- działa bakteriobójczo, grzybobójczo

- słaby środek antyseptyczny dodawany do mydeł lub innych zasadowych środków czyszczących

- w dermatologii

- środek wykrztuśny

- odkaża górne drogi oddechowe

- w stomatologii

ŚRODKI UTLENIAJĄCE

- związki o właściwościach utleniających; mogą utleniać układy enzymatyczne i to jest warunkiem toksyczności

- słabe działanie przeciwbakteryjne

- ozon w zasadzie rozkłada się do tlenu atomowego

- silnie drażni błony śluzowe

- stosowany do wyjaławiania wody pitnej, zamiast chloru

- w postaci 3% roztworu woda utlenionej stosowany do odkażania ran (mechanizm oczyszczania rany-> w tkance jest obecna katalaza, która rozkłada nadtlenek wodoru z wydzieleniem tlenu - piana)

- słabe działanie przeciwbakteryjne

- działa odwadniająco i wybielająco

- to nadtlenek wodoru w większym stężeniu

- stosowany do czyszczenia kanałów zębowych

- fioletowe kryształki lub w tabletkach

- rozpuszczalny w wodzie

- działa na grzyby, bakterie,

- do odkażania błon śluzowych jamu ustnej, odbytnicy, do odkażania ran

CHLOR i CHLOROFORY

- zabija większość drobnoustrojów

- nie jest używany w medycynie, ale może służyć do odkażania wody

- związki uwalniające stopniowo wolny chlor lub kwas podchlorawy

- zastosowanie: odkażanie wody, przedmiotów, pomieszczeń i urządzeń sanitarnych

- w połączeniu z NaOH występuje pod nazwą Antyformina

- są to chlorowane kwasy sulfonowe stosowane w roztworach

- uwalniają chlor

- do odkażania przedmiotów, pomieszczeń, ran

JOD i JODOFORY

- występuje w postaci brązowych kryształów

- działa szybko, silnie (1% alkoholowy roztwór jodu zabija 90% bakterii w 90s -> większe stęzenie 5-7% ok. 15s; zarodniki ok. 1h ?)

- roztwory jodu mają zastosowanie w odkażaniu skóry (np. jodyna 7-10%->roztwór jodu w alkoholu z dodatkiem jodku potasu, stosowana do odkażania otoczenia ran lub skóry nieuszkodzonej ->pole operacyjne; na samą ranę -> silne drażnienie tkanek, ból, pieczenie; na bardzo dużej powierzchni ciała może się wchłonąć i powodować zatrucia)

- stosowany w roztworach wodno-alkoholowych 0,5 - 1%

- jodki mogą uczulać: świąd, obrzęk

- są kompleksem jodu z wielkocząsteczkowymi związkami

- z nich jod jest stopniowo uwalniany

- zawiera 10% jodu

- nie barwi skóry

- służy do odkażania ran przed zabiegiem

- ma słabsze działanie

TENZYDY

- związki o właściwościach zmniejszania napięcia powierzchniowego cieczy

- wyróżniamy tenzydy anionowe i kationowe (benzalkonium, mydła amfoteryczne)

METALE CIĘŻKIE

- działa bakteriostatycznie

- opary są szkodliwe, duża toksyczność

- występuje w związkach jako

- stosowany w maściach do oczu

- mniej toksyczne związki (m.in. TIOMERSAL, stosowany do konserwacji preparatów farmaceutycznych)

- ma silne właściwości przeciwbakteryjne

- łączy się z ważnymi biologicznie grupami, m.in. z grupą aminową

- działa ściągająco i żrąco na tkanki

- szczególne działanie na bakterie Gram-dodatnie

- stosowany od 0,1 - 10%

- działa przeciwbakteryjnie i ściągająco

- rozcieńczone roztwory AgNO3 pobudzają ziarninowanie trudno gojących się ran

- jako 0,5% roztwór do oparzeń

- proteinian srebra

- czasem stosowane w zakażeniach błon śluzowych nosa, worka spojówkowego, cewki moczowej

- środek w leczeniu zakażeń i oparzeń

- gł. jako kremy w oparzeniach bez dermazji

BARWNIKI

- działa na bakterie Gram-dodatnie i drożdżaki

- stosowany w roztworach wodnych lub alkoholowych

- stosowany w stężeniach 0,01-2%

- służy do odkażania powierzchniowych uszkodzeń naskórka, błon śluzowych, skuteczny w grzybicach, drożdżycach

- jako spirytusowy roztwór do smarowania pępka

- stosowana do odkażania skóry, błon śluzowych (kiedyś do odkażania gardła, ale ma właściwości rakotwórcze)

- służy do odkażania powierzchniowych powłok skóry

POCHODNE 8-HYDROKSYCHNOLINY

- stosowany w bakteryjnych i grzybiczych zakażeniach skóry i błon śluzowych

- lek jest produkowany w tabletkach do odkażania jamy ustnej, tabletkach dopochwowych oraz maściach

- uszkadza błonę komórkową bakterii

- stosowana gł. do odkażania rąk, w kremach przeciwtrądzikowych, zakażeniach gronkowcami

MUPIROCYNA


Wyszukiwarka