Tożsamość narodowa, kultura popularna i społeczeństwo konsumpcyjne

Wiki:

Tożsamość narodowa - poczucie odrębności wobec innych narodów kształtowane przez czynniki narodowotwórcze takie jak: symbole narodowe, język, barwy narodowe, świadomość pochodzenia, historia narodu, świadomość narodowa, więzy krwi, stosunek do dziedzictwa kulturowego, kultura, terytorium, charakter narodowy.

Poczucie tożsamości narodowej szczególnie ujawnia się w sytuacjach kryzysowych, gdy potrzebne jest wspólne działanie na rzecz ogólnie pojętego dobra narodu, na przykład planowanie powstań narodowych.

Pozytywnym wyrazem tożsamości narodowej jest patriotyzm, a negatywnym szowinizm.

Habitus -Wg P. Bourdieu habitus to system "nabytych dyspozycji" do określonych sposobów i schematów myślowych, percepcji, oceniania i działania.

Jego koncepcja zakłada, że habitusem jest całe pomysłotwórcze otoczenie określonej osoby. Obejmuje to także osobiste wierzenia, skłonności oraz sposoby rozwiązywania problemów (wybór drogi, odpowiednie zachowanie). Teoria habitusu kwestionuje założenia koncepcji wolnej woli (ang. free will), z racji tego, że zakłada ograniczoną (przez usposobienie, czy gotowość do działania) możliwość wyboru. Jednak człowiek nie jest automatem, ponieważ każdy habitus wykazuje pewną elastyczność, ale żaden nie jest wyłącznie wolną wolą.

Ogromna część koncepcji habitusu zwraca uwagę na to, że istnieją nieograniczone możliwości działania, o których dana osoba nigdy by nie pomyślała. Z tego powodu takie opcje realnie nie istnieją, ponieważ nie można z nich korzystać. W typowych sytuacjach społecznych jednostka polega na znacznym zasobie scenariuszy zachowań i dużym zasobie wiedzy, co ukazuje człowieka jako posiadającego pewien obraz świata i przygotowanego do reakcji w określonej sytuacji.

Całkowite poznanie habitusu danej osoby nie jest możliwe, ze względu na fakt, że jest on zakorzeniony w podświadomości.

Wykład:

Kłoskowska - normy, wartości, to, co wyrasta z naszej tradycji - klasyczna definicja kultury narodowej

Kultura narodowa:

• Obejmuje różne dziedziny

• Symbole uważane są za szczególnie ważne

• Żadne z kryteriów nie jest uważane za wystarczające (np. język)

• Problematyczna relacja z kulturą etniczną

• Opiera się na codziennej praktyce

S. Ossowski:

• 2 typy więzi narodowej: nawykowe (mała ojczyzna prywatna) i ideologiczne (świadome refleksyjne przywiązanie)

• Druga wchłania pierwszą, może to rodzić konflikty

• Ojczyzna w rozumieniu ideologicznym to synteza wartości uznawanych za narodowe - występują tu różnice, np. w Polsce główną wartością jest język, we Włoszech tak nie jest

• Szczególna rola kanonu oraz oficjalnych instytucji - przemoc symboliczna, rola elit i klasy dominującej (P. Borideu)

• Wartości centralne są też podstawą propagandy, ich promowanie odbywa się wtedy ze szkodą dla wartości artystycznych; cenzura

• Żadna kultura nie żyje w próżni - wpływ innych kultur oraz uświadamianie sobie swojskości

• Dwie tendencje globalizacji: unifikacja i dążenie samookreślenia, czego efektem jest: ksenofobia, etnocentryzm, nacjonalizm, rasizm

• Kultura narodowa nie jest jednolita:

• Na poziomie: prywatne/ ideologiczne; nardowe/ideologiczne; „nasze”/'obce”

• Kultura narodowa musi być kultywowana - wymaga społecznego działania

• Jej obiekty (korelaty - Ossowski) wywołują szczególne emocje, są przeżywane w sposób sakralny (np. logo PZPN)

• Kultura narodowa wywiera wpływa na ogólniejsze formy kulturowe 9np. polskie wersje romantyzmu czy katolicyzmu)

T. Edensor

• Teoretycy koncentrują się na kulturze „wysokiej”, a co z popularną?

• Kultura popularna dominuje w praktyce codziennej

• Jest odbiciem obyczajów i wyrasta z ludowej

„Kultura zwyczajna”, „bo tak się robi” (R. Williams)

Dwutorowe badanie kultury narodowej
-kultura oficjalna - symbole, pomniki, hymn, święta narodowe - kultura tradycyjna - „wspólnota krwi”, wspólna przeszłość -sacrum	- piłka nożna (?) -banalna codzienność - np. sposoby prowadzenia samochodów, uprawiania ogródka i spędzania wakacji - profanum

Znajome miejsca, nawyki, przedmioty, narracja codzienna

TOŻASMOŚĆ NARODOWA

Państwo, reputacja, instytucje w wąskim znaczeniu

Codzienność:

• Dynamiczna i poddawana zmianom

• Bezrefleksyjność refleksja jako efekt zakłóceń

• Tożsamość narodowa jako proces - płynność globalizacji, „swojskość” jako wyróżnik i element promocji, kontekst sieci (destabilizacja znaczeń, nowe połączenia - Pizza z sosem we Włoszech? - Masakra! A u nas bez sosu? - Słabo.)

Miejsce/przestrzeń

• „nasza” przestrzeń, miejsca znajome

• Miejsc „święte”, geografia moralna narodu, punkty orientacyjne, reinterpretacja znaczeń (obalanie pomników)

• Miejsca popularne - stadion, plaża, pub

• Wystrój mieszkań, sposób strzyżenia trawników, fauna i flora itd. - tworzone przez mieszkańców

• Przestrzenie i miejsca nakładają się na siebie

Odtwarzania tożsamości narodowej:

• Metafora performance - J. Butler - państwo jako ciało per formatywne

• Duży stopień bezrefleksyjności

• Tożsamość narodowa musi być ciągle odgrywana

• Tożsamość narodowa w dużej mierze pokrywa się z płciową (np. posługiwanie się przedmiotami w pracach domowych)

Metafora piłki nożnej (Merleau-Ponty) i habitus (Bourdieu):

Nie musimy sobie uświadamiać zasad żeby dobrze prać. Wręcz przeciwnie (również gdy gramy tożsamość narodową lub płciową)

Habitus, reżimy ciała:

• Powtarzanie pod ścisłą kontrolą społeczną

• Wpisywanie tożsamości narodowej w ciało (żołnierze, śpiewanie hymnu)

• Zinternalizowane zwyczaje umacniane przez powtarzające się interakcje z innymi

• Brak miejsca na improwizację lub odmienne interpretacje

Inscenizacja narodu:

• Odgrywanie narodu i jego cech uznawanych za podstawowe

• Rekonstrukcja poczucia zbiorowości

• Spektakle narodowe

• Miejsca symboliczne jako scenografia

• Sceny odtwarzane przez aktorów społecznych jako miejsca znaczące

• Udramatycznienie - choreografia, reżyseria, scenariusz - wszystko ma na celu odwzorowanie tożsamości

• Odegrania określają kto należy, a kto nie należy do zbiorowości

• Odegrania są powtarzane, sens nieustannie potwierdzany, stwarza to iluzję spójności, wpisania w historię

Sprzeczne interpretacje, symbolicznej sceny (sprzeczne odegrania, miejsce, konflikt wartości, pojawienie się innych aktorów) potrzeba nadzoru nad spektaklem, ceremonie narodowe jako legitymizacja władzy (np. zaprzysiężenie Obamy?)

XIX - wieczne nacjonalizmy i wymyślanie tradycji narodowych odgrywanie tożsamości narodowej na scenie globalnej

Nowe zjawiska:

• Poszerzenie ram pamięci zbiorowej, zwiększanie oferty wspomnień, uhonorowanie pamięci

• Nostalgia za tym, co stałe - śmierć Diany, ślub Karola

• Pamięć staje się dynamicznym procesem - nie jest biernie odbierana z kanałów oficjalnych, lecz jest efektem „majsterkowania”, współtworzenia

• Szczególna rola rytuałów popularnych

Sport:

• Narodowe style i wartości (idea fair play w szkołach angielskich)

• Wyobrażenia na temat wartości narodowych, a zatem i sposobu gry, treningu itp.)

• Stereotypy dotyczące sposobu odbioru (brytyjscy kibice)

Turystyka:

• Inscenizacja narodu jako atrakcja

• Krajobrazy narodowe jako atrakcja (nie tylko miejsca oficjalne, ale też centra handlowe, puby itd.)

• Utowarowienie różnicy, tworzenie tożsamości narodowej jako atrakcji

• Przewodniki i wskazówki (muzeum Pearl Harbour, Narodowe Muzeum Szkocji)

Rytuały popularne:

• Brak precyzyjnej reżyserii

• Zmiennośc, otwartość na różne interpretacje

• Poczucie bezpieczeństwa

• Rodzina i znajomi - druga natura

Tożsamość narodowa jako efekt codzienności:

• Reprezentacje w popularnych narracjach - seriale to też znajome światy

• Korzystanie z transportu publicznego

• Zakupy

• Sposoby spędzanie wolnego czasu (sauna fińska0

Rola przedmiotów używanych na co dzień:

• Przedmioty w znajomych kontekstach ułatwiają orientację dla działań

• Są konieczne w interakcjach między ludźmi

• Są nośnikami wartości symbolicznych
  (Krajewski - „Socjologia przedmiotów”)

Przedmioty, a organizacja społeczna:

• Sposoby wykorzystania rzeczy, ich nabywania, pozbywania się

• Oznaka statusu

• Funkcja komunikatywn

• Przedmioty łączą się z procedurami działań

Poprzez wytwarzanie nawyków od wczesnego dzieciństwa niektóre z nich tworzą z ludźmi hybrydy (samochód, mysz komputerowa).

Odzież i moda:
Tożsamość narodowa jako styl, ideologia - marynarki Nehru, mundurki Mao, stroje łączą się z określonymi czynnościami, pozycją społeczną, wiekiem itd.)

Czas wolny i komfort

Konsumpcja:

• Konsumpcja rutynowa i jej zakłócenie przez brak i chęć eksperymentowania

• Marki narodowe

• Zawartość koszyka

• Geografia miejsc sprzedaży

• Wolności do konsumpcji

Przedmioty wpisują się w historię narodów - Chevrolet jako symbol Ameryki lat 50.
Mieszanie się pamięci zbiorowej i osobistej.

---