1. Formy winy, czynu.
Formy winy -przestępstwo umyślne
-przestępstwo niumyślne
Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie. Występek może być również popełniony nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi
Forma czynu -
Wyróżniamy przestępstwa z działania i zaniechania.
2.Lekkomyślność i niedbalstwo (tylko wina)
Lekkomyślność- sprawca świadomie naruszając zasady ostrożności przewiduje możliwość popełnienia czyny lecz przypuszcza że go uniknie
Niedbalstwo- sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego chociaż może go przewidzieć.
3.Czyn zabroniony a przestępstwo.
Przestępstwo jest to czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.
Czyn zabroniony- bezprawność czynu -czyn musi wyczerpywać znamiona ustawy obciążające w chwili jego popełnienia.
4.Klasyfikacja przestępstwa wg wagi.
Waga przestępstw art. 7KK dzieli przestępstwa na zbrodnie i występki
Zbrodniami- czyny zagrożone pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo surowszą
Występek-czyn zagrożony karą przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia wolności lub grzywną powyżej 30 stawek dziennych.
Czyn przy których górne zagrożenie karą nie przekracza tych granic są wykroczenia.
5.Współprawstwo a sprawstwo kierownicze.
Współsprawstwo- wykonanie przestępstwa z inną osobą lub osobami. Działanie 2 lub więcej osób muszą być objęte porozumieniem (element subiektywny) i pewnym działaniem wspólnym (element obiektywny ). Nie zachodzi jeżeli 2 lub więcej osób popełnia przestępstwo w tym samym czasie i miejscu ale niezależnie od siebie ( sprawstwo równoległe)
Sprawstwo kierownicze- odpowiada ten kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby poleca jej wykonanie takiego czynu.
6.Teoria związku przyczynowego -
1.bezwzględne -czyli absolutne, retrybutywne kładące nacisk na to że kara ma być odpłatą za przestępstwo że jest wymierzona dlatego by stało się zadość sprawiedliwości i żadnych innych uzasadnień nie wymaga. Teoria skierowana ku przyszłości czyli retrospektywna.
2.Względne- utylitarne akceptują celowy charakter kary która powinna służyć zapobieżeniu popełniania przestępstw przez ukaranego i inne osoby. Teorie skierowane ku przyszłości czyli prospektywne.
3.Mieszane- pogodzenie w jednej koncepcji kary jako sprawiedliwej odpłaty z karą celową
7. Kara ograniczenia wolności i grzywna
Ograniczenie wolności -stosowana za zgodą oskarżonego, gdyż art.35 $3KK mówi o wysłuchaniu skazanego przy określeniu czasu, rodzaju lub sposobu wykonywania pracy (wiąże się to z zakazami pracy przymusowej)Kara ograniczenia wolności trwa w zasadzie najmniej 1 miesiąc a najwyżej 12 miesięcy. Skazany w czasie odbywania kary :
-nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu
-jest obowiązany do wykonania pracy wskazanej przez sąd
-ma obowiązek udzielenia wyjaśnień dot. przebiegu wykonania kary.
Praca ta może polegać na wykonaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (odpowiedni zakład pracy, placówki służby zdrowia, opieki społecznej, instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej w wymiarze 20-40 godzin m-nie. W przypadku skazanych którzy są zatrudnieni sąd może orzec o potrąceniu od 10-25% wynagrodzenia za pracę na rzecz skarbu państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd przy jednoczesnym zakazie rozwiązania przez skazanego bez zgody sądu -stosunku pracy. Wymierzając tą karę sąd może oddać skazanego pod dozór oraz nałożenia na niego obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania obowiązku alimentacyjnego, powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub części albo do świadczenia pieniężnego na określony cel społeczny.
Grzywna- występuje w 2 formach:
-kwotowej (pieniężnej)
-w stawkach dziennych (najpierw określa się liczbę stawek dziennych a potem wysokość stawki dziennej)
Według KK z 97 r. grzywnę wymierza się w granicach 10-360 stawek dziennych ( przy liczbie stawek bierze się pod uwagę okoliczności sprawy, stopień zawinienia) Wysokość stawki dziennej pojedynczej od 10-2000 zł uwzględniając dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Podstawę do wymierzania stanowi zagrożenie tą karą w sankcji ustawowej za dane przestępstwo, jest tzw grzywna samoistna. Może ona być wymierzona mimo że nie jest przewidziana w sankcji jeżeli sąd odstępuje od wymierzenia kary pozbawienia wolności lub łagodzi karę. Grzywna może być orzeczona również obok kary pozbawienia wolności ale tylko terminowej. Wymierzenie grzywny obok kary pozbawienia wolności możliwe jest wtedy gdy sprawca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowych lub ją osiągnął. Grzywnę można orzec także obok pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności, gdy zawiesza się warunkowo wykonanie kary nawet gdy jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe.
8.Funkcje prawa karnego
1. Sprawiedliwościowa historycznie pierwotna która jest związana z zaspokojeniem poczucia sprawiedliwości osoby na której szkodę popełniono przestępstwo, a także rodziny ofiary i jej grupy społecznej odbywa się to przez ukaranie sprawcy. Aktualnie funkcja ta jest utożsamiana z zaspokojeniem poczucia sprawiedliwości.
2. Ochrona związana z zabezpieczeniem pewnych dóbr których istnienie i respektowanie składa się na ład prawny. Polega też na tym że jeżeli zapoznamy się z przepisami to będziemy wiedzieć co nam wolno a czego nie wolno.
3. Gwarancyjna- zbliżona do ochronnej polega na określeniu co jest przestępstwem i poprzez to zagwarantowaniu obywatelowi że nie będzie on pociągany do odpowiedzialności karnej za czyn , których przepisy prawa za przestępstwo nie uważają.
9.Nieletni małoletni młodociany
Nieletni to wg ustawy 26 X 1982 r o postępowaniu w sprawach nieletnich osoba:
- w związku z demoralizacją, która nie ukończyła 18 roku życia
- w związku z czynami zabronionymi osoba między 13 a 17 rokiem życia
- w związku z wykonaniem orzeczonych środków wychowawczych lub poprawczych osoba do 21 roku życia
Młodociany- sprawca młodociany nie ukończył 21 lat w chwili czynu ani 24 lat w chwili orzekania w I instancji
Małoletni-
10. Kontratypy Część kontratypów określają przepisy kodeksu karnego, inne zostały skonstruowane w ramach doktryny na podstawie innych przepisów (tzw. kontratypy pozakodeksowe).
Zaliczamy tu :
- Obrona konieczna polega na odbieraniu bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.
Muszą być spełnione warunki:
-obrona jest reakcją na bezpośredni zamach
-zamach jest bezprawny
-sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu
-obrona musi być konieczna w sensie technicznym
- Stan wyższej konieczności . Polega na zasadzie, sprzecznym z prawem karnym poświęceniu jakiegoś dobra, jeżeli było to zachowanie podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć niż przez poświęcenie dobra, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości wyższej niż dobro ratowane( zasada subsydiarności). Działanie musi mieć charakter działania umyślnego i znamiennego określonym celem. Jego odmianą jest kolizja z celem, z których tylko jeden może być wypełniony. Wyłączenie stanu wyższej konieczności nie działa w stanie wyłączającym winę ten kto poświęca dobro, które ma obowiązek chronić nawet z narażeniem na niebezpieczeństwo osobiste np. strażak
- Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków. Jeżeli jakaś dziedzina prawa daje obywatelowi prawo zachowania w określony sposób to czyn taki nie może być podstawą do pociągnięcia go do odpowiedzialności.
- Zgoda pokrzywdzonego(zgoda dysponenta dobrem). Jest prawnie skuteczna gdy spełnia warunki: * Dotyczy dobra, którym osoba udzielająca zgodę może swobodnie dysponować( większość dóbr prawnych nie może być bezkarne naruszona nawet za zgodą pokrzywdzonego)
* jest dobrowolna
*istnieje w chwili czynu.
- Czynności lecznicze- często łączą się z ryzykiem spowodowania niezamierzonych negatywnych skutków w postaci pogorszenia się stanu zdrowia, uszkodzenia ciała lub śmierci pacjenta. Spowodowanie takich skutków nie ma charakteru przestępczego, jeżeli spełnione były warunki:
*działanie podjęte było w celu leczniczym (diagnostycznym lub terapeutycznym nie eksperymentalnym)
*leczący zdziałał zgodnie z zasadami sztuki medycznej
*zgoda pacjenta
- Karcenie małoletnich -nie stanowi przestępstwa czyn wypełniający znamiona nietykalności cielesnej jeżeli mieści się on w ramach tzw dozwolonego karcenia nieletnich. Musi on spełniać warunki;
*cel wychowawczy
*wykonywany przez rodziców lub prawnych opiekunów dziecka
*nie przekracza pewnego stopnia intensywności (musi przybrać akceptowaną społeczną formę)
- Ryzyko sportowe - uprawnienie niektórych sportów łączy się z natury rzeczy z naruszeniem nietykalności cielesnej zawodnika. Muszą być spełnione warunki:
*uprawnienie danej dyscypliny sportu jest dozwolone
*działanie było podjęte w celu sportowym
*nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny sportowej.
- Uzasadnione ryzyko - Osiągnięcie nowych wartości społecznych jest często związane z ryzykiem wywołania niekorzystnych rezultatów. Warunki:
* celem działającego jest przeprowadzenie eksperymentu poznawczego medycznego technicznego lub ekonomicznego
* spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze medyczne lub gospodarcze
* w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie sukcesu jest zasadne
* w świetle aktualnego stanu wiedzy zasadna jest celowość i sposób przeprowadzania ekserymentu.
- Ostateczna potrzeba wykonanie rozkazu wydanego może być wymuszone przy użyciu niezbędnych do tego środków jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie można osiągnąć w inny sposób.
- Zwyczaj - przestępczość czynu może być wyłączona przez fakt że mieści się on w ramach pewnego społecznie akceptowanego zwyczaju. Wyróżniamy dwa rodzaje:
*wręczenie prezentów pełniących pewne funkcje publiczne np. napiwek
*naruszenie nietykalności cielesnej w ramach zwyczajowo przyjętych czynów np. śmingus-dyngus.