Pedagogika zajmuje się badaniami wyrazów i światem ludzkiej duchowości, które mają miejsce w obszarze wychowania. Pedagog w pracy wychowawczej musi umieć dzielić i scalać, interpretować wyniki poszczególnych nauk, zaś ta interpretacja jest natury humanistycznej, ukierunkowanej na badanie człowieka w człowieku. Podstawy teoretyczne hermeneutyki zostały zarysowane przez niemieckiego filozofa W. DILTHEYA, który w centrum swych rozważań umieścił filozofię życia, jako kategorię poznania ;wskazał przeżycie i rozumienie,jako metodę poznawania -hermeneutykę. W.Dilthey odróżniając nauki o duchu, od nauk przyrodniczych zaakcentował istnienie w człowieku odrębnego świata przeżyć.Świat wewnętrznych doświadczeń zostaje zobiektywizowany i dany innym od zewnątrz w postaci danych zmysłowych, gestów, dźwięków, działań. By poznać cudze istnienie trzeba ująć je od wewnątrz, zrekonstruować i uzupełnić. Autor proces ten nazywa rozumieniem. Ale rozumieć znaczy przeżyć to coś, na przykład jakiś gest. W procesie poznawania trzeba wykorzystać wszelkie siły intelektualne i duchowe ,by poprzez to, co dane zewnętrzne - zmysłowo, dotrzeć do tego, co dane wewnętrzne -nie zmysłowo. Rozumienie jako pewne poznawcze „działanie sił ”ma strukturę koła, a raczej spirali,tzn. że rozumiejąc cokolwiek poruszamy się naprzód,dodając do siebie poszczególne , następujące po sobie informacje Droga poznania bierze swój początek w pewnym punkcie i prowadzi do przedmiotu poznania, biegnąc po okręgu .Gdy poznanie dosięgnie punktu najdalszego celu, wraca, lecz nie tą samą drogą, ponieważ wraca odmienione.Musi wrócić do początku poznania, do miejsca, skąd zostało wysłane, ale miejsce to jest inne. L.Landgrebe stwierdził,że rozumienie nie jest aktem występującym obok poznawania. Rozumienie jest fundamentem poznania. Zanim człowiek przyjmie określoną intencją postawę badawczą, już rozumie. Hermeneutyka - jest metodą objaśniania, tłumaczenia tekstów, które są symbolicznym przekazem „ myśli ”Boga tzw.hermeneutyka teologiczna.
W pedagogice występują dwa określenia : pedagogika hermeneutyczna , hermeneutyka pedagogiczna. Pedagogika hermeneutyczna wskazuje na wykorzystanie określonej metody naukowej- hermeneutyki - do badania rzeczywistości wychowawczej. Hermeneutyka pedagogiczna wskazuje , że kategorią różnicującą jest badany obszar, obiekt. Przedmiotem hermeneutyki może być rzeczywistość wychowawcza , literatura , dzieła sztuki , historia , prawo ,wierzenie ,społeczności ludzkie ,obyczajowość ,przyroda i wszystkie zjawiska z nią związane. Interesującą propozycję pedagogiki hermeneutycznej przedstawia J.Gnitecki , której podstawowym przedmiotem rozumienia pozostaje symbol, a celem interpretacji jego odsłonięcie. Jest jedną z trzech pedagogik tworzących pedagogikę jako całość - pedagogikę ogólną. Obok występują : pedagogika empiryczna i prakseologiczna. Sfera hermeneutyczna to przede wszystkim sfera symboli, wartości, powinności. Tu człowiek krystalizuje swoje powołanie, udzielając odpowiedzi na pytanie: kim ma być. Badania fenomenologiczne są ukierunkowane na poszukiwanie sensu ,istoty. Badania hermeneutyczne szukają rozumień, otwierają się na nowe konteksty. Rozumienie jest otwarte, odsłania jakość. Zadaniem fenomenologa jest na nowo obudzić w sobie wrażliwość na to , co w doświadczeniu jest bezpośrednio i naocznie dane.Cel prowadzonego opisu dla pedagoga jest inny aniżeli dla fenomenologa. Pedagog zawsze myśli o swoistym adresacie, jakim jest dziecko i praca nad nim. By móc trafić do kogoś opisem danego fenomenu, trzeba „ dotknąć czegoś, co jest w nim, natrafić na zalążek doświadczenia źródłowego.
EWA ZARĘBA „ Badania empiryczne ilościowe i jakościowe ” w pedagogice.
Badania empiryczne ilościowe i jakościowe są to badania, w których są zawarte czynności liczenia, mierzenia, zaangażowanie procedury matematyczne i statystyczne. Są to zagadnienia różnych wizji nauki, sposobów badań, roli badacza i badanego.
BADANIA ILOŚCIOWE :
- obiektem tych badań są ściśle zdefiniowane zmienne wynikające z postawionych hipotez które w procesie badawczym są liczone i mierzone
- pomocą w tym celu służą narzędzia badawcze uprzednio zaplanowane ( wywiad kwestionariuszowy, ankieta, skale testy, techniki eksperymentalne, socjometryczne, analiza treści)
- w organizowaniu procesu badawczego z góry uwzględnia się potrzeby metod statystycznych ( losowy dobór próby , kategoryzacja narzędzi , kodowanie statystyczne procedury , analizy danych , ilościowy opis wyników ). Badania ilościowe koncentrują się na analizie statystycznej , dają opis masowy.
BADANIA JAKOŚCIOWE :
Charakteryzują się całościowym podejściem nastawionym na indukcyjny opis kontekstu w jakim tkwi badana jednostka w celu zrozumienia sytuacji, tak jak czyni to osoba badana. Badacz nie narzuca z góry przyjętych przypuszczeń, schematów . Badania są bardziej nastawione na procesy, ciągi zdarzeń , niż na ich rezultaty. Dane gromadzone są w sposób otwarty, takimi technikami jak swobodny wywiad z ogólnym planem zagadnień , wywiad narracyjny, nie kontrolowana obserwacja uczestnicząca , jakościowa analiza dokumentów osobistych i wytworów, studium przypadku, analiza biograficzna. Stosuję się nie matematyczne procedury analityczne, odchodzi się od analizy danych. Zadaniem badaczy jest gromadzenie danych i prezentowanie ich tak, aby „ mówiły same za siebie”, badacz ma jedynie słuchać i relacjonować to co słyszał i widział. Badania te pozwalają odsłonić i zrozumieć nieznane dotąd zjawiska skrywane poza głównymi obszarami zainteresowań badawczych , pozwalają też na dotarcie do dużej liczby szczegółów różnych złożonych zjawisk . Większość badań jakościowych jest żmudna , czasochłonna i kosztowna. Stawia się zarzut niewiarygodności z powodu braku możliwości powtórzeń .
BADANIA PRZEZ DZIAŁANIE : To typ badań praktyki oświatowej realizowanych przez nauczycieli, wychowawców, pracowników socjalnych z udziałem uczniów ,wychowanków Podstawowym ich celem jest lepsze zrozumienie istoty wykonywanych działań po to by je usprawnić i lepiej zorganizować. Celem też jest zrozumienie ich kontekstu społeczno- kulturowego, dotarcie do istoty zjawisk. Programy badań przez działanie mają za zadanie dotarcie do istoty zjawisk , do ukrytej istoty działania, przedarcie się przez zewnętrzne otoczki zjawisk, które nie pozwalają na ich właściwe zrozumienie. Badania te wymagają angażowania się w zmiany społeczne, czynnej postawy uczestników.
ETNOGRAFIA EDUKACJI : Jest określonym sposobem poznawania procesów edukacyjnych i rodzących się tam problemów .Celem jest dostarczenie bogatych , opisowych danych o kontekście, działalności i przekonaniach uczestników różnorakich form pracy edukacyjnej. Wykorzystywana jest do oceny,do badań opisowych i dla teoretycznych rozważań. Charakterystyczne jest zainteresowanie małymi zbiorowościami.