1. Społeczeństwo w ujęciach różnych socjologów

Określa się społeczeństwo jako wszelkie formy życia zbiorowego w ramach jednego narodu czy państwa, oparte na zasadzie odrębności, utrzymujące swój byt przez dłuższy okres.W każdym społeczeństwie są struktury.Przykłady ujęc społe.

• F. Znaniecki- społeczeństwo to zjawisko dominacji jednej grupy społecznej. Jest to twór, w którym nakładają się wpływy różnych grup społecznych.

• Robert Mclever-socjologia mówi o stosunkach społecznych siec stosunków nazywamy socjologią,

• Alvin Gouldner- społecz. Wywiera duży wpływ na jednostkę jest t siła która zmusza di postepowania w dany sposób

• Edward Shils- wiedze socjologiczną uzyska się w drodze badań środowiska

• Imanuel Wellerstein- żadne pojęcie nie jest bardziej wszechobecne niż pojęcie socjologii,

• T.Parsons-społecz.to typ systemy społecznego charakteryzujący się najwyższym poziomem samowystarczalnosci

2. Główne perspektywy teoretyczne socjologii

Funkcjonalizm. W opinii funkcjonalistów wszelkie społeczeństwo, zarówno w makro- jak i mikroskali stanowi system, który należy rozpatrywać jako całość bądź „funkcjonalną jedność”. Elementy systemu (instytucje, normy, struktura) przyczyniają się do integracji systemu i zachwianie którymś z nich może zdezintegrować system. W obrębie każdego systemu pojawiają się elementy dysfunkcjonalne - dewiacja, innowacja, nonkonformizm. System zamknięty dąży do eliminacji dysfunkcji. System otwarty dąży do ich instytucjonalizacji.

System społeczny dzieli się na trzy podsystemy: ekonomiczny, polityczny i kulturowy.

Elementy systemu mają funkcje jawne (utrwalanie zachowań) i niejawne (integracja społeczna).

Analiza funkcjonalna polega na wyjaśnieniu zjawiska społecznego poprzez odniesienie go do całości systemu (na określaniu funkcji elementów społecznych). Funkcjonalne wymogi systemu (a więc funkcje, które są obecne w każdym systemie) to:

1. Socjalizacja - internalizacja wartości społecznych.

2. Kontrola - działania metoda kar i nagród.

3. Zróżnicowane role.

Analiza funkcjonalna usuwa z pola widzenia jednostkę. Jest to teoria antyindywidualistyczna. Jest również antyhistoryczna.

Podstawowymi pojęciami AF są: system społeczny, rola społeczna, wzór kulturowy, status. Prezentując społeczeństwo kładzie się nacisk na ład, równowagę i integrację. Głównym motywem działań jednostki jest norma kulturowa.

Nazwiska: Robert K. Merton, Talcott Parsons, Kingsley Davis.

6. Teoria konfliktu. Teoria ta opiera się na wizji świata opartej na przymusie, dominacji i konflikcie. Największy wpływ na współczesną teorię konfliktu miała teoria Marksa zakładająca ustawiczną walkę klas na przestrzeni historii.

Teoria konfliktu za główny motyw działań jednostek przyjmuje interes. Konflikt jest następstwem antagonizmu interesów. Stosunki społeczne opierają się na dominacji i podporządkowaniu.

Za Ralfem Dahrendorfem: początkowo konflikt jest niejawny, a jego gwałtowność jest następstwem ujawnienia (u Marksa nazywa się to radykalizacja klas). Konflikt jest powszechny i normalny, zarówno w dużych zbiorowościach jak i w małych. Poza konfliktem występują oczywiście współpraca i porozumienie, jednak to konflikt jest motorem zmian społecznych i to źródłem konfliktu a nie czynników integrujących należy poszukiwać analizując daną społeczność.

Lewis A. Coser sugeruje, by konflikt definiować jako społecznie funkcjonalny sposób rozładowywania napięć. Instytucjonalizacja konfliktu sprzyja poszukiwaniu konsensusu.

Teoria konfliktu i funkcjonalizm są komplementarne. Pierwsza z nich sprawdza się w sytuacjach zmian społecznych, natomiast druga w analizach stabilnych społeczności.

Nazwiska: Karol Marks, Ralf Dahrendorf, Lewis Coser.

7. Teoria wymiany. Teoria ta rozwinęła się w opozycji do funkcjonalizmu. W przeciwieństwie do dwóch wcześniejszych teorii (konfliktu i funkcjonalizmu), teoria wymiany zakłada prymat jednostki nad społeczeństwem. Życie społeczne można zredukować do zachowań jednostek (indywidualizm) a fakty społeczne można zredukować do faktów psychologicznych (psychologizm). Zachowaniem jednostki kieruje dążenie do nagród i unikanie kar. Człowiek realizuje więc normę nie dla samej normy, ale spodziewając się korzyści z tego tytułu. A więc życie społecznie to nic innego jak wymiana nagród między jednostkami. Życie społecznie nie różni się od gospodarczego.

Podstawą funkcjonowania systemu są tu dwie zasady:

1. Zasada wzajemności (rewanżuję się za prezent).

2. Zasada sprawiedliwości.

Ich naruszanie jest przyczyną konfliktu.

Teoria ta jest przydatna do analizy małych grup społecznych (gangi, grupy znajomych), ale poza tym kompletnie bezużyteczna. Twierdzi się, że TW jest aspołeczna i skrajnie indywidualistyczna.

Nazwiska: George Homans, Peter Blau.

8. Symboliczny interakcjonizm. Opiera się na założeniach indywidualistycznych. Działający ludzie dostosowuję nawzajem linie swoich działań poprzez odkrywanie i ujawnianie znaczeń w nich się zawierających. Społeczeństwo jest niczym innym jak siecią symbolicznych interakcji nieustannie zmieniających się. Nie normy regulują życie jednostek, ale normy kształtują się w toku interakcji. Interakcja - jest to działanie polegające na komunikacji między osobami, na skutek którego ich zachowanie zmienia się.

Nazwiska: G.H. Mead, Herbert Blumer.

3. Teoretyczny model społeczeństwa- założenia

4. Niewolnictwo jako system społeczny

5. System kastowy i jego założenia

KASTA. System kastowy jest hermetycznie „zamkniętym" systemem stratyfikacyjnym, w któ­rym pozycja zależy od rodziny, w jakiej urodziła się dana jednostka. Zmiana pozycji zazwyczaj nie jest możliwa. Statusy przypisane (wynikające z uro­dzenia, np. rasa i płeć, na które osoby nie mają wpływu) określają pozycję kastową osoby. Pozycja kastowa często wiąże się z określonym zawodem. Członkowie jed­nej kasty mogą być szewcami, innej rzeźnikami. Zawody te są wpisane w kastę i przekazywane w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Z powodu pokoleniowego przekazywania statusu ludzie zawierają związki małżeńskie na tym samym po­ziomie społecznym. Zjawisko to nazywa się endogamią. Ideo­logia wspierająca system kastowy wywodzi się często z wierzeń religijnych, two­rzących jej silną podstawę. W niektórych społeczeństwach owa podstawa religij­na doprowadziła do przekonania, że kontakt między członkami różnych kast może spowodować skażenie rytualne, czyli sprawić, że członek wyższej kasty stanie się „nieczysty" na skutek zetknięcia się z członkiem kasty niższej. Zjawisko „nietykalnych” w Indiach. Choć liczba społeczeństw, w których obowiązuje system kastowy, zmalała, wciąż utrzymują się dwa klasyczne przykłady takich społeczeństw: Indie i Afry­ka Południowa. INDIE. W Indiach wyróżnia się cztery główne kasty i kilka tysięcy podkast. Mimo wysiłków podejmowanych przez Brytyjczyków w okresie kolonizacji Indii sy­stem kastowy przetrwał w niemal nienaruszonej formie. Chociaż oficjalnie zniesiono go w roku 1949, w dwa lata po uzyskaniu przez Indie niepodległości, nadal jest potężną siłą w społeczeństwie indyjskim, szczególnie w obszarach wiejskich. Zawód i możliwości małżeńskie na wsi indyjskiej zależą prawie wy­łącznie od kasty. Większa anonimowość dużych skupisk ludności w regionach zurbanizowanych osłabia kastę jako czynnik stosunków społecznych, ale na­wet w miastach system kastowy odgrywa istotną rolę społeczną.

6. Społeczeństwo stanowe i jego instytucje

7. Społeczeństwo kapitalistyczne

8. Klasy a inne grupy społeczne. Hierarchia klas.

9. Schematy struktury klasowej w Polsce

10. Stratyfikacja społeczna, warstwy społeczne, położenie społeczne

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA, (kręgi społeczne ) uwarstwienie społeczne, koncepcja podziału społ. polegająca na jego rozpatrywaniu pod kątem istnienia warstw (klas, stanów, grup społeczno-zawodowych) różniących się między sobą pod względem np. dochodu, prestiżu, wieku, kwalifikacji, wykształcenia, pełnionych funkcji itd. Pozycja danej warstwy społecznej (wyższa – niższa) zależy od uznawanego w danym społeczeństwie systemu wartości.
Jednym z pierwszych, który podjął (lata 30. XX w.) badania nad stratyfikacją społeczną był amerykański uczony W.L. Warner. Na podstawie analizy małomiasteczkowej społeczności amerykańskiej wyodrębnił (wg kryteriów dochodu, wykształcenia, zawodu) 6 warstw mających nierówny prestiż: wyższa – wyższa i wyższa – niższa, średnia – wyższa i średnia – niższa, niższa – wyższa i niższa – niższa.

1. WARSTWA - to pewna grupa w obrębie klasy, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona kryteriami wyższości lub niższości społecznej od innych grup, przy czym podstawą tego oddzielenia jest pewien dystans oparty na kryteriach posiadania, kryterium poziomu kulturalnego, stylu życia, urodzenia, przywilejów, systemu wartości np.: warstwa ekonomiczna to ludzie, którzy mają takie same dochody; warstwa kulturalna - ludzie o tym samym lub zbliżonym poziomie wykształcenia i aktywności kulturalnej. ważnym problemem jest tu świadomość.

11. Koncepcja ogólnej pozycji stratyfikacyjnej

12. Marksistowskie ujęcie klas

1. marksowska definicja klasyczna

Termin wprowadzony przez Karola Marksa, którego osoba z wiadomych względów kojarzy się negatywnie, ale jego wkład we współczesną socjologię jest ogromny. Rozumiał on klasę jako podstawowy element podziału społeczeństwa, który zasadza się na stosunku do posiadania środków produkcji. Marks twierdził, ze klasa to nie jest jakiś abstrakcyjny twór, ale realna grupa, która powinna cechować się wspólnotą interesów.

Podział klasowy społeczeństwa wytworzył się już na początku istnienia społeczeństw, gdzie jedni ludzie zaczęli się bogacić kosztem innych. Stawali się z czasem coraz bogatsi wykorzystując ludzi od nich zależnych: niewolników, chłopów pańszczyźnianych, a wraz z rozwojem społeczeństw przemysłowych robotników zatrudnionych w ich fabrykach. Społeczeństwo zasadniczo dzieli się na dwie klasy: klasę posiadaczy (burżuazję), który mają w swoim ręku środki produkcji oraz proletariat, który jest wyzyskiwany przez posiadaczy.

Między tymi dwoma klasami istnieje stały konflikt, z którego na początku klasa wyzyskiwanych (proletariat) nie zdaje sobie sprawy więc nie stanowi zagrożenia dla posiadaczy. Dopiero, kiedy w toku procesów klasowych polegających na uświadomieniu sobie własnej tragicznej sytuacji ekonomicznej proletariat zaczyna przejawiać świadomość klasową (czyli wspólnotę interesów z innymi przedstawicielami tej samej klasy) tworzy się pole konfliktu, ponieważ robotnicy zaczynają dopominać się o swoje interesy. Taki proces nabywania świadomości własnej sytuacji Marks nazwał przemianą od "klasy w sobie" do "klasy dla siebie". Konflikt nabrzmiewa znajdując swoje ujście w rewolucji, po której zapanuje społeczeństwo bezklasowe (komunistyczne). Zwieńczeniem ewolucji społeczeństw jest więc zbiorowość bezklasowa, gdzie wskutek zniknięcia klas znikło również pole konfliktu.

• Punktem wyjścia założeń Marksa jest PRACA - działalność świadoma i celowa działalność wytwórcza. Człowiek nie jest z nią bezpośrednio tożsamy. (czyni ją przedmiotem własnej woli i tożsamości).

• Stosunki produkcji - pewne typy interakcji powstające i utrwalające się w toku produkcji jako rezultat współdziałania i procesu pracy (dzięki pracy wchodzimy w pewne relacje - stosunki. Te stosunki wg Marksa powstają obiektywnie, wpływają na nas)

• Siły wytwórcze - techniczne metody produkcji przejawiające się w połączeniu określonych środków pracy z nabytym społeczno-produkcyjnym doświadczeniem ludzi i ich umiejętnością posługiwania się tymi środkami.

Narzędzia, warunki pracy plus umiejętności tworzą kategorię sił wytwórczych - ulegają ciągłej zmianie - PRAWO POSTEPUJĄCEGO ROZWOJU SIŁ WYTWÓRCZYCH. Marks zauważył, że z pewnym rozwojem sił wytwórczych związany jest pewien typ stosunków.

Sposób produkcji to : Siły wytwórcze + stosunki produkcji

Środki produkcji - przedmiot pracy (ziemia surowce)+ środki pracy (narzędzia i przedmiotowe warunki pracy, czyli budynki, kanały, drogi.

1. I Koncepcja społeczeństwa klasowego

Określa ogólne warunki powstania i istnienia społeczeństw w których istnieje podział pracy pomiędzy masami wykonującymi prostą pracę ręczną a uprzywilejowanymi zajmującymi się kierownictwem.

U podstawy skomplikowanych struktur klasowych leży model biegunowy:

Na jednym biegunie - monopol i przywilej związany ze zwierzchnią i swoiście kwalifikowaną kontrolą nad czynnością pracy i rozdziałem jej produktu, ci, którzy kontrolują pracę, kierują)

Na drugim biegunie - podporządkowanie i zależność związane z pracą wykonawczą, związane z pracą wykonawczą, nad której warunkami i nad rozdziałem produktu nie panują ( to niepanowanie to alienacja, przestają mieć kontrolę nad produktem pracy)

Typową dla takiego modelu jest Leninowska definicja klasy.

Według Lenina KLASY to: wielkie zbiory ludzi, różniące się między sobą pod względem zajmowanego miejsca w historycznie określonym systemie produkcji społecznej. Stosunkiem (przeważnie utrwalonym i usankcjonowanym przez prawo) do środków produkcji, rolą w społecznej organizacji pracy i co za tym idzie - sposobem otrzymywania i rozmiarami tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają. Klasy to takie grupy ludzi, z których jedna może przywłaszczać sobie pracę drugiej dzięki różnicy miejsca, jakie zajmują w określonym systemie gospodarki społecznej

(Lenin widział klasy w duchu biegunowym - są ci, którzy pracuja i ci, którzy kontrolują, zawsze klasy występują w parach np. pan feudalny - chłop ; kapitaliści - robotnicy).

Trzy sposoby rozumienia sposobu produkcji:

1. prosty model, typ idealny (biegunowa wizja struktury klasowej - abstrakcyjny model)

2. ekonomiczny ustrój formacji społeczno-ekonomicznej (baza) najbardziej charakterystyczny sposób produkcji występujący w pewnych modyfikujących powiązaniach (w połowie XIX wieku nie tylko istnieli kapitaliści i robotnicy, istniała także gospodarka niewolnicza, były komuny socjalistów utopijnych, wspólnota pierwotna. Zawsze istnieje układ dominujący - np. kapitalistyczny ale oprócz niego istnieje układ ekonomiczny niewolniczy, wspólnota pierwotna np. społeczeństwa indiańskie. Np. społeczeństwo socjalistyczne w PRL - dominujący układ ekonomiczny socjalistyczny, ale byli też drobnomieszczanie)

3. układ ekonomiczny - bardziej realna, zmodyfikowana wskutek powiązań z innymi układami ekonomicznymi postać sposobu produkcji ( układ ekonomiczny to jest jeden element a ustrój ekonomiczny to cała układanka - całokształt).

Typy sposobów produkcji [układów]:

• wspólnota pierwotna

• niewolnictwo

• feudalizm (relacje chłop - pan)

• kapitalizm (zwiastujący nadejście społeczeństwa socjalistycznego)

• socjalizm (zniesiona prawna własność produkcji)

• + prosta produkcja drobnotowarowa (gdy ktoś pracuje np. rzemieślnik - posiada środki produkcji)

Formacja społeczno-ekonomiczna - całokształt stosunków społecznych określonego miejsca i czasu, wyodrębniony ze względu na właściwy mu ustrój ekonomiczny (zwany także podstawą lub bazą ekonomiczną) oraz ze względu na funkcjonalnie podporządkowaną temu ustrojowi ideologiczno-instytucjonalną nadbudowę (koncepcja ta została stworzona do pokazania relacji pomiędzy stosunkami produkcji a ustrojem ekonomicznym. Ważna jest ideologiczna nadbudowa, pewien typ państwa, pewne instytucje)

2. II Koncepcja - schemat wieloczłonowych struktur klasowych

Klasy podstawowe (kapitaliści, robotnicy)

Klasy nie będące podstawowymi (przeżytki albo zarodki nowej formacji) (rzemieślnicy, chłopi i inne klasy niepodstawowe)

• zarodek - wspólnoty gdzie nie istniała własność produkcji

• przeżytki - niewolnictwo w kapitaliźmie, rzemieślnicy, chłopi w socjaliźmie

3. III Koncepcja - schemat rozwiniętej struktury klasowej

Marks analizuje społeczeństwa i wskazuje, że są warstwy, odłamy wyróżniane ze względu na różne kryteria.

Kryteria wyróżniania warstw, odłamów:

• ekonomiczne - zawód, kwalifikacje fachowe, formy kapitału,

• system kastowy, stanowy

• polityczne

• narodowościowe, rasowe, religijne

• geneza

• ekologiczne - terytorialne (to co w interesie jednej grupy nie musi być dobre dla drugiej)

w tym schemacie należy uwzględnić też:

• zdeklasowanych, lumpenproletariat

• inteligencja - kiedy pewne funkcje intelektualne o zmiennym zasięgu, bo to co w pewnym okresie jest czynnością intelektualną (np. czytanie i pisanie) oddzielone od zwierzchniego kierownictwa gospodarczego i politycznego

• prestiż, etos (system wartości, wzorów zachowań)

Ideologia - układ symboli, których funkcja polega na tym, że służą żywotnemu dla danej klasy: utrzymaniu, bądź zmienieniu pewnej struktury społecznej, bądź całkowitemu zastąpieniu struktury przez inną

(Lefebvre) rola ideologii polega na - zapewnieniu aprobaty uciskanych i wyzyskiwanych. Ideologie przeciwstawiając im określony obraz samych siebie, nie tylko przyczyniają się do wydzierania od nich materialnego bogactwa, ale i wymuszają akceptację tego stanu rzeczy, a nawet poparcia dla niego.

• ideologie reprezentują interes klasy panującej

• odwrócone, okrojone odbicie rzeczywistości

• ideologie żyją własnym życiem, wywierając przymus na ludzi

Świadomość klasowa:

• typ idealny rozumienia obiektywnego interesu pewnej klasy i obiektywnego konfliktu interesów tej klasy z interesami innych klas w danej sytuacji historycznej

• fałszywa świadomość - ideologia nie poddająca się naukowej kontroli, wytłumaczalne na tle pewnej ściśle określonej rzeczywistości społeczno - historycznej. Uważają za zdobyte zrozumienie stale i wszędzie istniejących warunków faktycznych

13. Weberowska koncepcja klas

2. weberowska definicja klasy

Max Weber podzielał pogląd Marksa, że klasy ukształtowały się na gruncie ekonomicznym, który jest jedynie jedną z trzech cech podziału społeczeństwa. Nie podzielał natomiast jego przekonania, ze z czasem stają się świadomymi swojej sytuacji ekonomicznej zbiorowościami.

Klasa jest immamentnym elementem ustroju kapitalistycznego (w tym również zgadzał się z Marksem), który charakteryzuje się istnieniem wolnego rynku, swobodą działalności gospodarczej oraz obrotu pieniądza. Podobnie jak Marks uważał również, ze społeczeństwo jest podzielone na dwie klasy: robotników czyli klasę, która nie posiada środków produkcji, jedynie stanowi siłę roboczą i klasę posiadaczy, przedsiębiorców, którzy dają pracę robotnikom.

Weber definiował klasę społeczną jako grupę osób, które charakteryzują się wspólnym położeniem ekonomicznym związanym albo ze statusem posiadacza środków produkcji lub najemnego robotnika w kapitalistycznej rzeczywistości. Wspólnota interesów ekonomicznych determinuje podobne położenie rynkowe przedstawicieli jednej klasy. To jednakowe położenie w dalszym życiu skutkuje podobnymi szansami życiowymi.

Klasa robotników w systemie kapitalistycznym zbywa na rynku jedyną wartość, którą ma pod dostatkiem - własną pracę. Praca ta jest nabywana w drodze umowy społecznej przez przedsiębiorców. Kapitaliści z kolei są producentami wszelakich dóbr i usług oraz nabywcami pracy.

Klasa - każda grupa ludzi znajdująca się w jednakowym położeniu klasowym

Położenie klasowe - to typowa szansa zaopatrzenia w dobra, zewnętrznej pozycji życiowej, wewnętrznego losu życiowego

zewnętrzne pozycje życiowe - nasze możliwości osiągnięcia pewnej pozycji społecznej; typowe możliwości osiągnięcia czegoś w życiu

zaopatrzenia w dobra - możliwości finansowe skorzystania z dóbr i usług; to, na co nas stać

wewnętrzny los życiowy - typowe koleje losu dla pewnej grupy społecznej

Typowa szansa - wynikającą z rozmiarów prawa rozporządzania dobrami czy zdolnością do świadczeń (lub jego braku) oraz z ich istniejących możliwości ich spożytkowania do osiągnięcia dochodu lub przychodów w ramach danego porządku gospodarczego

Zdolności do świadczeń - nasza możliwość pracowania; umiejętności pozwalają nam uzyskać dostęp do pewnych dóbr, pozycji życiowej

Weber zwraca uwagę że pewne umiejętności przynoszą korzyści w pewnych określonych okresach, a w pewnych nie.

(np. programista komputerowy dziś i w przeszłości; górnicy w socjalizmie i teraz; specjalista od PR w przeszłości nie, dziś tak)

Weber wyróżniał 3 typy klas:

1. Klasa posiadania - gdy położenie klasowe określają różnice posiadania

2. Klasa zarobkowa - gdy położenie klasowe określają główne szanse rynkowego spożytkowania dóbr lub świadczeń

3. Klasa społeczna - to wszystkie położenia klasowe między, którymi przechodzenie możliwa jest i zwykle występuje ruchliwość wewnątrzgeneracyjna lub międzygeneracyjna

a) Klasa posiadania:

Posiadacz a przedsiębiorca

Pozytywnie uprzywilejowani : rentierzy - posiadacze ludzi, ziemi, kopalni, urządzeń, statków, pieniędzy; papierów wartościowych itp. (wszyscy Ci którzy nie pracują bo są posiadaczami)

Negatywnie uprzywilejowani : niewolnicy, zadłużeni, biedni

czyli osoby, pozbawione samodzielnej roli w procesie gospodarowania:

a) albo poprzez eliminację ze stosunków pracy (underklas; wszyscy Ci którzy nie pracują, nie uczestniczą czynnie w procesie pracy bo nie chcą bądź nie mogą)

b) podporządkowanie ekonomiczne i prawne posiadaczom (są posiadani, niewolnicy)

Klasy stanu średniego - chłopi, rzemieślnicy, urzędnicy, przedsiębiorcy, robotnicy

b) Klasy zarobkowe:

Posiadanie lub nieposiadanie takich dóbr rzeczowych, które są niezbędne dla funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Pozytywnie uprzywilejowani - kupcy, armatorzy, przedsiębiorcy przemysłowi i rolni, bankierzy, finansiści

W pewnych okolicznościach: wolne zawody, robotnicy o monopolistycznych kwalifikacjach (rzadkie kwalifikacje, które umożliwiają osiągnięcie wysokich dochodów, np. osoby które pracują na wysokościach, mechanicy na lotnisku, kontrolerzy lotów)

Negatywnie uprzywilejowani - robotnicy (wykwalifikowani, przyuczeni, niewykwalifikowani)

Klasy stanu średniego - samodzielni chłopi i rzemieślnicy, urzędnicy, reszta wolnych zawodów, w pewnych okolicznościach pewne grupy robotników

c) Klasy społeczne:

Ogół położeń klasowych, występujących w gospodarce rynkowej i nierynkowej, między którymi zachodzi względnie regularnie i bez większych trudności ruchliwość międzygeneracyjna lub wewnątrzgeneracyjna (klasy społ. mogą ale nie muszą istnieć).

Ruchliwość międzygeneracyjna

Jeżeli syn szewca, górnika zostanie szewcem, górnikiem, tokarzem, hutnikiem, ślusarzem, piekarzem - możemy powiedzieć że istnieje ruchliwość międzygeneracyjna, bo nie zostaje kupcem, adwokatem; dziedziczy się pozycje robotniczą.

Ruchliwość wewnątrzgeneracyjna

Górnik zmienia zawód i zostaje: hutnikiem, ślusarzem, tokarzem, a nie kupcem, rzemieślnikiem, adwokatem - zmienia zawód wewnątrz swojej generacji; zmienia się zawód ale nie zmienia się swojej przynależności.

• robotnicy jako całość (kolejne pokolenia robotników pełnią zawody robotnicze, jeśli zmieniają zawód to dalej wśród robotników)

• drobnomieszczaństwo (samodzielni rzemieślnicy, kupcy) różnią ich warunki pracy, łączy ruchliwość

• nieposiadająca inteligencja (nauczyciele) i wyszkoleni fachowo technicy, urzędnicy

• posiadacze i uprzywilejowani przez wykształcenie

Według Webera klasy mogą wykonywać:

• działania masowe - jednorodność, podobieństwo i regularność wielu działań wykonywanych przez osoby zajmujące identyczne położenie klasowe, indywidualna lub zbliżona reakcja na sytuację zewnętrzną

• działania wspólnotowe - wszystkie jednorodne lub dopełniające się działania większej lub mniejszej liczby członków danej klasy wyznaczane przez subiektywnie odczuwaną współzależność do tej klasy

• działania uspołecznione - to uzgodnienie lub powiązanie interesów członków klasy. (Tworzenie stowarzyszeń, organizacji)

14. Teoria klas w socjologii brytyjskiej: pojęcia i klasyfikacje

---