Specyfikacja moralna czynu ludzkiego
Źródła moralności czynu
Aspekty które trzeba brać pod uwagę przy moralnej ocenie czynu:
Cel przedmiotowy - czyli co podmiot czyni
Cel podmiotowy - czyli to, dlaczego podmiot czyni to co czyni
Okolicznosci - czyli to jak realizuje podmiot swe działania
Cel przedmiotowy- czyn sam w sobie może być:
Dobry
Zły
Obojetny
Okoliczności moralnego czynu:
Kto (quis) - jest to okoliczność tycząca osoby działającej
Co (quid) - okoliczność ta wyraża jakąś właściwość przedmiotu
Gdzie (ubi) - okoliczność miejsca w jakim czynność została spełniona
Jakimi środkami (quibus auxillis) - okoliczność ta uwzględnia fakt czy sprawca czynności działa sam na własną odpowiedzialność czy też np. korzysta z pomocy a czasem zachęty kogoś innego.
W jaki sposób (quo modo) - na wartość etyczna ataku może mieć wpływ np. wielkość wysiłku w jakim dana czynność została spełniona.
Kiedy (quando) - okoliczność czasu dot. Pewnych specjalnych momentów, które rzutują na spełniony wówczas czyn.
Dobroć lub złość czynów ludzkich rodzi się także z okoliczności moralnych. Przyczyniają się one do powiększenia lub zmniejszenia dobra lub zła moralnego czynów ludzkich. Okoliczności nie mogą same z siebie zmienić jakości moralnej samych czynów, nie mogą uczynić ani w dobrym ani w słusznym rozumienia tego działania które samo w sobie jest złe. Czynność z przedmiotowego dobra może stać się zła ale czyn nie moze stać się dobry pod wpływem nawet najszlachetniejszej okolicznosci.
Cel podmiotowy - wpływ intencji na wartość moralną czynu jest następujący:
Moze sprawić że czynność z przedmiotu obojętna, staje się moralnie dobra lub zła
Moze sprawić ze czynność z przedmiotu dobra staje sie więcej lub mniej dobra a nawet zła
Moze sprawić że czynność zła z przedmiotu stanie się bardziej zła lub mniej, ale nie moze sprawić by czynność stała się moralnie dobra.
Czyn zły z przedmiotu nie moze stac się dobrym choćby intencja działającego była najszlachetniejsza. „Dobry cel nie uświęca złych środków”.
Czyn moralnie dobry jest tylko wtedy gdy charakter pozytywny mają zarówno przedmiot, intencja i okolicznosci.
Moralność czynu o podwójnym skutku: (ocena)
Sam czyn musi byc moralnie dobry
Cel działającego (intencja) musi byc godziwy - znaczy to że człowiek dąży do osiągniecia dobrego skutku, skutek zły nie jest chiany lecz tylko tolerowany.
Skute dobry nie moze byc osiągnięty za pośrednictwem złego skutku. 2 skutki są albo równorzędne, albo zły jest następstwem dobrego.
Musi istnieć racja usprawiedliwiająca takie działanie. Racja ta powinna być proporcjonalna do zła, które w ten sposób powstaje.
Im większe jest przewidywane zło, tym większe musi być dobro, którego oczekujemy ze spełnienia czynu.
Sumienie moralne:
Jako specyficzne zjawisko moralne ma postać konkretną
Odnosi się do czynów ujednostkowionych czyli spełnionych przez dany podmiot w oznaczonym miejscu i czasie
Sumienie zwraca się ku własnym czynom spełniającego je podmiotu - jedna i ta sama osoba jest sprawcą czynu, a zarazem podmiotem określającym wartosć moralną tego czynu.