Test menadżera- zarządzanie i decydowanie w warunkach chaosu

Stary system zarządzania- oparty na ścisłym podziale pracy i kompetencjach decyzyjnych- zawodzi. Przypisanie pracownika do jednego, niezmiennego miejsca pracy porównuje się do stołowej gry w piłkę nożną, gdzie każda figura (zawodnik) jest przymocowany na stałe do drążka i tylko szef (grający) może nim manipulować. Hierarchiczne relacje między pracownikami pozbawiają ich tych umiejętności, które są niezbędne do przetrwania ich firm: ruchliwości, kreatywności, intuicji, wielostronności, skłonności i gotowości do zmian. Na tym tle powstała koncepcja „zarządzania w chaosie” (Chaos-managment), którą wiele form traktuje jako receptę na przetrwanie w trudnych warunkach gospodarowania. Gorączka panująca na rykach wymaga elastycznych systemów kierowania, a nie sztywnych układów hierarchicznych. Menadżerowie powinni uczyć się od natury, w której przechodzenie od chaosu do uporządkowania dokonuje się bez żadnych sztywnych reguł postępowania. Przesłaniem koncepcji „zarządzania w chaosie” jest hasło: mniej władzy i kontroli, a więcej rozwoju i samokierowania.

Na pytanie: czy jesteś menadżerem chaosu odpowie wynik poniższego testu.

Zasady wypełniania testu

W obszarach tematycznych 1 do 6 masz do wyboru cztery możliwości zachowania się stosownie do sytuacji. Miej świadomość normalnego reagowania. Daj cztery punkty temu wariantowi odpowiedzi, który najwięcej odpowiada Twojemu zwykłemu myśleniu i zachowaniu. Trzy punkty daj temu wariantowi, z którym mógłbyś się jeszcze zgodzić. Dwa punkty daj wariantowi, który wybrałbyś jedynie w ostateczności. Jeden punkt daj wariantowi, z którym się nie identyfikujesz.

Obszar pierwszy: zjawiska natury

1. Natura jest zbudowana według klarownego planu, który naukowcy coraz bardziej wykorzystują w praktyce. Następuje eskalacja wiedzy o fenomenach natury. Pewnego dnia będziemy lepiej sterować światem, niż jesteśmy w stanie

2. Natura jest w końcu zagadką. Nigdy się nam nie zdarzy pójść jej śladami, ponieważ występują w niej zjawiska nie poddające się ani kwantyfikacji, ani sterowaniu. Być może natura jest kierowana przez siły, których nie znamy i nigdy nie poznamy.

3. Są w naturze rzeczy, które można matematycznie opisać i utrzymywać pod kontrolą, jednakże są obszary, w których panuje przypadek i których nie uchwycimy. Charakter fenomenu natury wpływa na to, jak go musimy traktować.

4. Natura jest taka, jaka jest: róża jest różą. To jak postrzegamy naturę jest konstruktem ludzkiego rozumienia. Nie wiemy jaka ona jest rzeczywiście. Każdy tak ją widzi, jak ją osobiści odbiera.

Obszar drugi: myślenie i odczuwanie

1. Nie można ignorować uczuć. One są zawsze obecne i wpływają na nasze myśli i zachowania. Prawdy nie można ustalić poprzez logiczne rozumowanie. Świat byłby lepszy, gdyby ludzie bardziej polegali na uczuciach i intuicji. Wielkie odkrycia zawdzięczamy zdolnością intuicyjnym, a nie ścisłego rozumowania

2. Rozróżnianie odmiennych sposobów myślenia i mówienia o uczuciach komplikuje życie. Natura sama zadbała o to, żeby człowiek właściwie postępował. Kto w to wątpi- utracił wiarę w rozwój naturalny.

3. Sukces wymaga ścisłego i przejrzystego myślenia i oceniania. Człowiek jest przede wszystkim istota logicznie myślącą, obdarzoną rozumem i rozsądkiem, które powinien wykorzystać. Nasz postęp zawdzięczamy inteligencji i duchowi badawczemu wielkich ludzi.

4. Czasem emocje (uczucia) są ważniejsze niż przejrzyste myślenie, czasem nie. Człowiek powinien móc wykorzystać wszystkie cechy swojej osobowości. Wzajemne uzupełnianie się myślenia i odczuć prowadzi do właściwych ocen i sądów.

Obszar trzeci: współżycie między ludźmi

1. Człowiek, jak każda istota żyjąca, kieruje się instynktem. Im bardziej mu ulegamy, tym bardziej ignorujemy formalny porządek i reguły postępowania. Jednakże każdy człowiek ma dostateczne poczucie etyki i moralności, aby jego postępowanie nie przynosiło szkody społeczeństwu

2. Cywilizacja i tradycja stanowią fazę właściwego współżycia ludzi. Reguły zachowań i konwenanse są nie tylko konieczne, lecz pomocne w społeczeństwie. Poprzez rewolucję i samowolę ludzkość nigdy wiele nie osiągała.

3. Reguły współżycia ludzi powinny być traktowane jedynie jako ogólne ramy, gdyż często mogą one ograniczać spontaniczność i pomysłowość. Życie jest pełne przygód i ciekawości, jeśli pozostawi się w nim pewien obszar swobody. Reguł mamy w życiu dosyć.

4. Nie wszystko można uporządkować za pomocą reguł. Jednak nie może się każdy samorealizować wyłącznie według własnego „widzimisię”. Niezbędne jest istnienie określonych ram współżycia społecznego, zapewniających jednak każdej jednostce możliwość wyboru własnego obszaru swobody działania.

Obszar czwarty: stary i nowy świat

1. Każda epoka ma taka generacje ludzi, na jaką sobie zasłuży. Znajdujemy się w punkcie zwrotnym, związanym z ruchomą turbulencją. Trzeba dać szansę młodym. Młodzi i starzy mogą się porozumiewać, jeśli się słuchają wzajemnie

2. Historia wskazuje na występowanie stanów ekstremalnych. Po okresie materializmu następuje okres spirytualizmu. Obecnie odżywa nawrót do natury, do świadomości natury. Powraca romantyzm. Uleganie tym trendom jest sprawą osobistego wyboru.

3. Młodzi ludzie mają dzisiaj za mało podstaw moralnych, które gwarantują postęp w naszym świecie. Potrzeba nam obecnie obywateli spolegliwych, świadomych swych obowiązków, którzy podejmują wyznaczone im zadania i wykonują je z poświęceniem. Poczucie obowiązku i efektywności działania powinno wzrastać.

4. Wśród młodych ludzi występują granice rozwoju odczuć, wrażliwości. Nic więc dziwnego, że młodzi ludzie realistycznie postrzegają przyszłość i już nie są gotowi poświęcić się dla ideałów swoich ojców. Konieczna jest gotowość zrozumienia idei młodych oraz identyfikowania się z nimi.

Obszar piąty: kierowanie organizacjami

1. W organizacjach pracują rozsądni ludzie, którzy wiedzą czego czynić nie wolno. Trzeba się starać, żeby ludzie się rozwijali i mogli działać. Pozwoli to samej organizacji nie tylko przetrwać, ale również rozwijać się prawidłowo, i sprawnie funkcjonować.

2. Nie można kierować firmą jedynie poprzez formalny system organizacji i zarządzania, prowadzi to bowiem do biurokracji. Dziki, niekontrolowany rozwój prowadzi do chaosu, co może być owocne, ale często zbyt kosztownie. Organizacja wymaga jednocześnie: formalizacji, ale i obszaru swobody dla zachowań nieformalnych. Rzecz sprowadza się dostosowania systemu kierowania, który stanowi właściwe, udatne połączenie tych przeciwnych tendencji.

3. Świat się nieustannie zmienia- dzisiaj szybciej niż kiedyś. Musi się zatem zmieniać również organizacja z dnia na dzień. Stałe koncepcje, struktury i palny nie pomagają w kierowaniu. O wiele ważniejsza jest wysoka zdolność dostosowywania się do małych, trudno dostrzegalnych tendencji zmian otoczenia.

4. Kierowanie oznacza strukturyzację i kontrolowanie. Nie można oddziaływać na przedsiębiorstwo lub instytucję bez planowania, organizowania i kontrolowania. Kreatywność nie powstanie w organizacji bez jasno określonych celów i dokładnego opisu postępowania.

Obszar szósty: zmiany i innowacje

1. Wymuszanie postępu jest tendencją niezdrową. Poddawanie się nieustającemu procesowi odnowy nie jest człowiekowi potrzebne. Nastawienie się na to, co proste i konieczne jest ważniejsze. Jeśli coś dojrzeje do zmiany, to nastąpi to samoczynnie.

2. Prawdziwa innowacja prowadzi do nowych celów. Stąd też sztuka dokonywania zmian prowadzi do nowej całości. Bez nawiązania do istniejącego uporządkowania nowe rozwiązanie nie będzie działało.

3. Rozwój jest procesem dynamicznym, nieobliczalnym. Trzeba mu się poddać i dać się mu ponieść. Każda kreatywna innowacja łączy się z wewnętrznym rozbiciem, nad którym nie możemy zapanować, mimo, że się ono w nas dokonuje.

4. Wprowadzenie innowacji wymaga jasnej strategii i niezwykłej siły przebicia. Człowiek ma skłonność ciągłego nawracania do starych przyzwyczajeń. W procesie innowacji szczególnie ważne jest wymuszenie nowych relacji za pomocą odpowiednich sankcji.

W tabeli znajdziesz odpowiedź na pytanie, czy jesteś menedżerem chaosu czy nie. Rozpocznij od pierwszego obszaru testu: zjawiska natury. Nanieś wybrane wartości do poszczególnych pozycji (uważaj na litery). Postępuj tak samo z pozostałymi obszarami testu. Posumuj poszczególne kolumny (pionowo). Największa liczba punktów określa, jakim jesteś menedżerem.

1. Zjawiska natury	a	b	c	d
2. Myślenie i odczuwanie	c	a	d	b
3. Współżycie między ludźmi	b	c	d	a
4. Stary i nowy świat	c	d	a	b
5. Kierowanie organizacjami	d	a	b	c
6. Zmiany i innowacje	d	c	b	a
Suma punktów
Najwyższa liczba punktów = Twój Typ	Typ I	Typ II	Typ III	Typ IV

Komentarz do testu menedżera

Test menedżera zarządzającego w warunkach chaosu- opracowany przez wybitnego, szwajcarskiego psychologa zarządzania Petera Muri- jest wykorzystywany od kilku lat w Kolegium Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach, prowadzącym Studia Podyplomowe dla Kadr Kierowniczych (w tym w licencyjnym Studium Bad Harzburg Akademie fur Fuhrugskrafte der Wirtschaft). Zarówno słuchacze Studium, jak i wykładowcy wysoko oceniają tę pomoc dydaktyczną.

Wyniki testu z dużą dokładnością ilustrują- generalnie rzecz biorąc- wpływ przygotowania zawodowego słuchacza i charakterystykę warunków jego pracy. W grupach Studium, organizowanych specjalnie dla kadry kierowniczej górnictwa węglowego i hutnictwa (głównie inżynierów), zdecydowanie przeważa (około 80%) typ I- menedżer porządku. Wynika to niewątpliwie z wysokiego stopnia sformalizowania systemu zarządzania w tych branżach, spowodowanego trudnymi warunkami technicznymi, i związanymi z nim zagrożeniem zdrowia, a nawet życia pracowników. Słuchacze pracujący w firmach konsultingowych, firmach ubezpieczeniowych, bankach, instytucjach badawczych- to najczęściej menadżerowie typu II i III - menadżerowie chaosu, a jednocześnie menadżerowie kreatywności. Typ IV- menadżerowie „abstynenci”- to najmniejsza grupa słuchaczy (około 15%) pracujących w firmach, w których system zarządzania pozostawia wiele do życzenia. Jeśli przyjąć za prawdziwe twierdzenie wielu teoretyków i praktyków, że istotą zarządzania jest podejmowanie decyzji menedżerskich, to trzeba uznać prezentowany test menedżera za pożyteczne i efektywne narzędzie badania procesów decyzyjnych, realizowanych we współczesnych warunkach funkcjonowania przedsiębiorstw i instytucji: niepewności, niejasności, nieprzewidywalności, rzeczywistości pełnej sprzeczności i paradoksów.

Charakterystyka typów menedżera

Typ I- menedżer porządku

Preferuje:

• uzyskanie przejrzystości i możliwości wpływu pod każdym względem,

• lokalizowanie, ujarzmianie i ograniczenie odchyleń,

• za wszelką cenę unikanie błędów,

• instalowanie logicznych i absolutnie przemyślanych systemów i struktur,

• dysponowanie możliwie wszystkimi dostępnymi danymi dla podejmowania decyzji

Typ II- menedżer chaosu

Preferuje:

• dopuszczenie wpływu przeczuć, intuicji w procesie podejmowania ważnych decyzji,

• tworzenie obszarów swobody działania dla siebie i innych,

• zapewnienie wystarczającego czasu dla ograniczonego wzrostu i rozwoju ludzi i procesów

• informacje „między wierszami” o przebiegu procesów nieformalnych (o nastrojach, klimacie organizacyjnym)

• popieranie motywacji, identyfikacji, ścierania się poglądów, rozwiązywania konfliktów

Typ III- menedżer kreatywności

Preferuje:

• zapewnienie swobody wspierania, ale jednocześnie i jej ograniczania,

• dopuszczanie (zamiennie) racjonalnej kontroli oraz irracjonalnych wpływów,

• wiązanie faktów i danych z przeżyciami oraz odczuciami dla uchwycenia wartości leżących u podstaw zjawisk

• określenie celów w taki sposób, żeby swoboda i przymus uzupełniały się,

• dbałość o kulturę zarządzania, aby wspierała ona rozwój procesu kierowania,

Typ IV- menedżer-abstynent decyzyjny

Preferuje:

• delegowanie uprawnień decyzyjnych,

• szybkie dostosowanie się do powstającej sytuacji,

• zostawianie drażliwych sytuacji otwartymi (żeby je czas rozwiązał lub dyplomatyczne szczęście),

• rozwiązywanie tego, co jest aktualnie możliwe, a pozostawienie koncepcji na później,

• bieżące rewidowanie systemu wartości, stosownie do istniejącego układu władzy.

Chaos to porządek, którego jeszcze nie rozumiemy.

Nawet jednak w chaosie pewien porządek być musi.

---