Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS)

TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation)

To zabieg fizykoterapeutyczny polegający na stymulacji wybranych włókien nerwowych w celu zmniejszania bólu, poprzez aktywowanie endogennych mechanizmów obrony przed bólem.

Mechanizmy fizjologiczne gwarantujące skuteczność przeciwbólową metody TENS:

1. Teoria BRAMKI KONTROLNEJ - ”GATE CONTROL”

Zabieg polega na stymulowaniu włókien nerwowych Aβ, co powoduje hamowanie przepływu informacji bólowej na poziomie rdzenia kręgowego.

2. Mechanizm ośrodkowy.

Polega na wzmożonej aktywności zstępującej drogi hamowania bólu.

Prąd TENS

• prąd zmienny, impulsowy;

• unipolarny lub bipolarny;

• Kształt impulsu:

- prostokątny,

- kwadratowy,

- sinusoidalny,

- trójkątny (szpilkowy);

• impulsacja symetryczna lub asymetryczna;

• możliwość modulacji częstotliwości (f, mierzona w Herzach [Hz]), amplitudy (A, mierzona z miliamperach [mA]) oraz czasu trwania impulsu (t, mierzony w mikrosekundach [μs]).

Metody TENS

• H-F TENS (High Frequency), TENS o wysokiej częstotliwości, konwencjonalny,

• L-F TENS (Low Frequency), TENS o niskiej częstotliwości, akupunkturopodobny,

• L-F PT TENS ( Low Frequency Pulse Train lub Burst ), TENS o niskiej częstotliwości, skojarzony z wiązkami szybkiej stymulacji (stymulacja uderzeniowa),

H-F TENS

• mechanizm analgezji: zamykanie bramki w rogach tylnych rdzenia kręgowego,

• efekt przeciwbólowy: w trakcie i krótko po zabiegu,

• wskazania: od tej metody zawsze zaczynamy (zarówno w stanach ostrych, jak i przewlekłych).

L-F TENS

• mechanizm analgezji: aktywacja zstępującego układu antynocyceptywnego;

• efekt przeciwbólowy: 30-45 minut po zabiegu;

• wskazania: stosujemy w przypadku nieskuteczności HF TENS,

L-F PT TENS

• mechanizm analgezji: aktywacja zstępującego układu antynocyceptywnego oraz zamykanie bramki w rogach tylnych rdzenia kręgowego,

• efekt przeciwbólowy: 20 minut po zabiegu,

O skuteczności metody TENS decyduje:

- właściwy dobór elektrod,

- właściwa aplikacja elektrod,

- indywidualny dobór parametrów stymulacji,

Elektrody w terapii TENS:

I. Rodzaj elektrod:

• elektrody wielokrotnego użytku (el. silikonowe, metalowe),

• elektrody jednorazowego użytku.

II. Umiejscowienie elektrod:

• elektrody umieszcza się po tej stronie ciała, w której występują dolegliwości bólowe.

• w miejscu występowania bólu lub wzdłuż przebiegu dermatomów (w obszarze objętym bólem),

• wykorzystujemy punkty specjalne, o obniżonej oporności dla przepływu prądu elektrycznego (punkty akupunkturowe, spustowe [trigger points], punkty motoryczne wykorzystywane do elektrostymulacji czynnościowych)

PENS - to metoda, w której wykorzystuje się elektrody igłowe.

Zespoły bólowe (wskazanie do terapii TENS):

1. Ból neuropatyczny:

2. Bóle stawowe

3. Bóle mięśniowe

4. Bóle naczyniowe

5. Bóle menstruacyjne

6. Pooperacyjny ból ostry

(stymulacja ciągła lub przerywana: 2h stymulacji, 2h przerwy przez 48 - 72h, w późniejszym okresie PCA - „patient controled analgesia” - analgezja sterowana przez chorego).

Przeciwwskazania do stosowania TENS:

• wszczepiony rozrusznik serca,

• dolegliwości bólowe o nieznanej etiologii,

• zmiany skórne (podrażnienia, uszkodzenia, stany zapalne) w miejscach planowanego umieszczania elektrod,

• pacjenci z allodynią w miejscach planowanego umieszczania elektrod,

• infekcje przebiegające z wysoką temperaturą,

• padaczka (przezczaszkowe ułożenie elektrod),

• zabiegi na przedniej powierzchni szyi,

• zaburzenia rytmu serca (aplikacja elektrod na klatce piersiowej),

• choroba nowotworowa w stadium intensywnego leczenia przyczynowego.

---