Etos rycerski 2, Notatki, Filologia polska i specjalizacja nauczycielska

Etos rycerski (z greki: ethos - zwyczaj, obyczaj) jest to zbiór obyczajów, norm, wartości, wzorów postępowania składających się na styl życia i charakter stanu rycerskiego, określający odrębność tej grupy. Etos rycerski można zrekonstruować na podstawie francuskich romans courtois, czyli powieści dwornych oraz odwołując się do nieco wcześniejszych chanson de geste, czyli opowieści o rycerskich czynach.

Na etos rycerski składały się cnoty rycerskie, czyli najważniejsze przymioty, wartości, jakimi powinien odznaczać się wzorowy rycerz. Idealny przedstawiciel stanu rycerskiego powinien wyróżniać się tężyzną fizyczną oraz takimi cnotami, jak odwaga, waleczność, poczucie sprawiedliwości. Ponadto wzorowy rycerz powinien być wyćwiczony w boju, dobrze trzymać się na koniu, celnie strzelać z kuszy i łuku, często i chętnie uczestniczyć w turniejach, polować i... tańczyć. Ponadto obowiązywał rycerzy kult poezji i kult kobiety - damy serca.

Bez wątpienia ważną częścią etosu rycerskiego było słynne "verbum nobile", czyli rycerskie słowo, które starczało za przysięgę, i które sprzeniewierzyć można było tylko kosztem honoru. Rycerz musiał być zatem wierny ideałom i zobowiązaniom podjętym szczególnie w stosunku do równych sobie. J. Huizinga napisał o tym: "Klasowe braterstwo nie przeszkadzało rycerzom wywiązać się z obowiązku pomsty za każdą uczynioną sobie, czy innym krewnym rzekomą, czy autentyczną zniewagę. Rycerz był ciągle poza domem w poszukiwaniu sławy , synowie kształcili się na obcych dworach, ale ród okazywał się zwarty i , jeśli chodzi o zemstę, obowiązywała także odpowiedzialność rodowa".

W 1026 roku biskup Flubert de Chartes przedstawił w sześciu punktach zasady zachowania rycerza wobec pana: "Ten, kto przysiągł na wierność, nie mógł dopuścić do żadnej krzywdy na ciele pana, do żadnej szkody na jego posiadłości, do żadnego uszczerbku na jego honorze, do uszczerbku w stanie posiadania, do ograniczenia jego swobody działania". Wasal musiał wiernie służyć swemu panu, którego z kolei obowiązywała we wszystkim wzajemność. Oprócz obowiązków wobec pana, rycerz powinien szczególnie okazywać wdzięczność osobie, która dokonała jego pasowania oraz opieką swoją obdarzać wdowę lub sierotę.

Etos rycerski miał się najpełniej wyrażać w czasie walki, jednak to wcale nie zwycięstwo decydowało o rycerskości, ale sposób w jaki zostało ono osiągnięte. To, czy rycerz poniósł śmierć, nie było wcale takie ważne, bowiem była ona czymś szlachetnym, niejako najdoskonalszym zakończeniem biografii. Rycerskość dyktowała szacunek dla rywala i dumę. W czasie walki musiały istnieć równe szanse: Jeśli rycerz, z którym się walczyło spadł z konia, ten, kto go strącił również zsiadał dla równości szans. Lancelot wołał: "Nie zabiję nigdy rycerza, który spadł z konia. Boże broń mnie przed takim czynem!!!"

Henryk Sienkiewicz w "Krzyżakach" napisał: "Wolno było ówczesnemu rycerzowi nie zważać na przeszkody, ale nie wolno było złamać żadnej z zasad etosu rycerskiego".