Alina Antoniewska
Ekonomia gr. 1
Równowaga budżetowa jednostek samorządu terytorialnego i dług publiczny.
Problem zrównoważenia budżetu pojawia się na etapie planowania budżetu samorządowego. Wynika on z założenia, ze źródłem pokrycia wydatków budżetowych nie mają być wyłącznie dochody własne budżetów samorządowych. Jednostki samorządu terytorialnego są tworzone na podstawie podziału administracyjnego kraju opartego na kryteriach: demograficznych, geograficznych czy komunikacyjnych. Kryteria za pomocą, których tworzone są okręgi administracyjne nie mogą zapewnić im wyrównywania poziomu rozwoju ekonomicznego. Efektem tego jest to, iż w różnych okręgach będą występowały różne potrzeby finansowania wydatków publicznych. Równoważenie budżetu na etapie jego budowy zależy od stosowanej w danych kraju procedury budżetowej, a w tym metod planowania dochodów i wydatków budżetowych.
W celu kształtowaniu równowagi budżetowej wykorzystywana jest cala gama instrumentów, które są stosowane w trakcie wykonywania budżetu. Kształtowanie tej równowagi zależy m.in. od techniki realizacji dochodów i wydatków budżetowych. Do instrumentów, które są w tym przypadku wykorzystywane należy zaliczyć m.in. dokonywanie redukcji wydatków (cięć) budżetowych, rezerwy budżetowe, jak również pozyskiwanie dodatkowych źródeł zasilania zarówno zwrotnego (pożyczki, kredyty bankowe itp.), jak i bezzwrotnego (zwiększanie ciężarów podatkowych przez samoopodatkowanie mieszkańców, zapobieganie o ponadplanowe dotacje z budżetu wyższego szczebla lub z państwowych funduszy publicznych itp.)
Dług lokalny.
Suma zobowiązań publicznych w związku z dokonywaniem wydatków publicznych przewyższających dochody, jakie mogą być przeznaczone na ich pokrycie określa się pojęciem długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego. W płaszczyźnie ekonomicznej dług odzwierciedla niedostosowanie środków do potrzeb, wynika to zarówno z ograniczonych źródeł dochodów własnych, jak i braku możliwości obniżenia wydatków publicznych.
Powstanie długu lokalnego nie zawsze jest związane z koniecznością ponoszenia przez te jednostki wydatków. Jest to pojecie szerokie, stad zaś obok wydatków, jakie ponoszą jednostki samorządu terytorialnego pojawić się mogą inne zobowiązania, np. z tytułu przyjętych depozytów lub zobowiązań wobec podmiotów sektora publicznego z innych tytułów. Wśród zobowiazan jednostek samorzadu terytorialnego wymienic nalezy m.in.:
Pobrane, ale nieodprowadzone do kas skarbu państwa lub organów samorządowych wyższego szczebla podatki,
Otrzymane od budżetu wyższego szczebla dotacje w kwotach wyższych niż przewidziane ustawowo.
Rodzaje długu lokalnego:
Dług krajowy (wewnętrzny) - zadłużenie w stosunku do wierzycieli, którzy są rezydentami, czyli podmiotami mającymi miejsce zamieszkania (osoby fizyczne) lub siedzibę (osoby prawne) w Polsce,
Dług zagraniczny - zobowiązania wobec podmiotów niebędącymi rezydentami.
Dług dobrowolny- pożyczki udzielane dobrowolnie przez różne podmioty,
Dług przymusowy - jeżeli przy zaciąganiu pożyczek wystąpił przymus wynikający ze zwierzchności władzy samorządowej,
Dług reproduktywny - jest w pełni pokryty, czyli zrównoważony aktywami o równej wartości,
Dług martwy - nie jest pokryty aktywami, a zatem nie odpowiadają mu żadne istniejące aktywa. Wśród aktywów publicznych wymienić można: ziemie, kapitał, urządzenia infrastrukturalne,
Dług krótkoterminowy (płynny) - jego zaciągnięcie i spłata odbywa się w ciągu roku lub kilku lat,
Dług długoterminowy - jego zaciągnięcie i spłata zajmuje okres kilkunastu lub kilkudziesięciu lat.
W związku z wprowadzeniem nowych systemowych rozwiązań w zakresie zaciągania długu przez jednostki samorządu terytorialnego zrezygnowano z limitowania poziomu deficytu tych podmiotów po przekroczeniu przez relacje kwoty państwowego długu publicznego do PKB 50%.
Limity w zakresie deficytów jednostek samorządu terytorialnego zostały jednak utrzymane w przypadku kształtowania się relacji państwowego długu publicznego do PKB powyżej 55% i 60%:
W przypadku przekroczenia progu 55% wydatki budżetu jednostek samorządu terytorialnego mogły być wyższe niż dochody tego budżetu, powiększone o nadwyżkę budżetową i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacja zadań ze środków pochodzących z UE i niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu).
W przypadku przekroczenia progu 60% - budżet jednostek samorządu terytorialnego musi być w całości zrównoważony. Ponadto poczynając od 7 dnia po dniu ogłoszeniu tej relacji jednostki samorządu terytorialnego nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji.
Na podstawie, jakich kryteriów dokonuje się podziału administracyjnego kraju.
Wymień rodzaje długu lokalnego i opisz jeden z nich.
Jakie można wymienić zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego?
Wymień instrumenty wykorzystywane do kształtowania równowagi budżetowej.
Podaj przykłady zasilania zwrotnego budżetu jednostek samorządu terytorialnego.
Bibliografia:
M. Kosek-Wojnar, K. Surówka, Podstawy Finansów samorządu terytorialnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
Zasoby Internetu: http://lex.pl/czasopisma/fk/fk_1-2_2010.html