Pedagogika społeczna a socjologia wychowania, różnice i podobieństwa.

Pedagogikę społeczną i socjologię wychowania łączy wspólny przedmiot badań jakim jest proces wychowawczy.

Stanisław Kowalski wśród cech wspólnych pedagogiki społecznej i socjologii wychowania wymienienia przede wszystkim:

• wzrastające dążenie do opierania się na badaniach empirycznych,

• szerokie pojmowanie wychowania, obejmujące zarówno nie planowane wpływy środowiska na rozwój i uspołecznienie wychowanka jak też celową działalność,

w zakresie kierowania tymi procesami,

• przyjęcie jako podmiotu wychowania nie tylko instytucji wychowania bezpośredniego, ale całokształtu instytucji „społeczeństwa wychowującego” i jego różnorodnych środowisk, a jako przedmiotu wychowanie ludzi, wszystkich faz życia - dzieci, młodzież dorosłych i starców.

Dzieli natomiast obie dyscypliny sposób badawczego podejścia do tego wspólnego przedmiotu badań; diagnostyczno-eksplikacyjnego po stronie socjologii wychowania, analizującej przebieg, funkcje i uwarunkowanie procesów wychowawczych za pomocą socjologicznych metod i systemów wiedzy oraz prakseologicznego - po stronie pedagogiki społecznej poszukującej sposobów skutecznego działania wychowawczego na użytek praktyki.

Pedagogika społeczna

Socjologia wychowania

subdyscyplina pedagogiki jest nauką prakseologiczną, podejście prakseologiczne (działania) skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów wychowawczych oraz na analizie warunków (czynników) umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych (w pracy, nauce, zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, w rodzinie, grupie rówieśniczej, towarzyskiej, działalności kulturalnej i w innych formach aktywności ludzkiej), jest pedagogiką środowiska , kieruje się przede wszystkim przesłankami metodologicznymi i systemem wiedzy pedagogiki stawia i rozwiązuje problemy prakseologiczne, wykorzystuje badania podstawowe z zakresu biologii, psychologii i socjologii, interesuje się tym co i w jaki sposób w różnych środowiskach i instytucjach zmienić w celu optymalizacji procesu wychowawczego,

subdyscyplina socjologii jest nauką posiadającą charakter opisująco - analityczny przedmiotem jej zainteresowań badawczych jest wychowawcza działalność spontaniczna lub planowo zorganizowana stanowiąca istotną funkcję całego społeczeństwa, problematyka obejmująca wpływy i działania wychowawcze w różnych środowiskach, grupach społecznych i instytucjach, efekt tych wpływów i działań w całokształcie procesu uspołecznienia wychowanka, socjologia wychowania pyta i odpowiada na pytania, posługuje się metodami badań i systemami wiedzy socjologicznej analizuje prawidłowości procesów wychowawczych,

Różnice w ujmowaniu środowiska

Zainteresowanie środowiskiem w socjologii i pedagogice rozwijało się równolegle i wypływało tych samych uwarunkowań, mianowicie z prób określenia podstawowych zależności między zjawiskami społecznymi (w tym również wychowaniem), to jednak istnieje wyraźna różnica między sposobem rozpatrywania problemów środowiska w socjologii wychowania i pedagogice społecznej.

Pedagogika społeczna jest zainteresowana całą teoretyczną sferą socjologii wychowania, choć bliższe są jej problemy szkoły w środowisku niż np. zagadnienie funkcji systemu wychowania w strukturze społeczeństwa. Główna cecha indywidualną pedagogiki społecznej jako odrębnej dziedziny nauki jest jej prakseologiczny charakter. Pedagogika społeczna zmierza nie tylko do teoretycznego wyjaśniania procesów wychowawczych, uogólniając dorobek wielu nauk biologicznych i społecznych, ale przede wszystkim do racjonalizacji oraz rozwiązania konkretnych sytuacji wychowawczych. Pedagogika społeczna jest dyscyplina praktyczną, usiłującą badać rzeczywistość instytucji i procesów wychowawczych po to, aby rozważać możliwości ich celowego przekształcenia i nie głosić jak być powinno ale jak być może.

Natomiast punkt widzenia socjologii jest teoretyczny. Socjologowie, zwłaszcza socjologowie wychowania próbują ustalić podstawowe prawidłowości rozwoju

i funkcjonowania środowiska społecznego również jako środowiska wychowawczego, kształtującego osobowość człowieka poprzez jego naturalne uczestnictwo w grupie społecznej. Głównym przedmiotem zainteresowań socjologii wychowania jest proces socjalizacji. Pedagodzy społeczni koncentrują swoje zainteresowania wokół problematyki roli środowiska w procesie celowej działalności wychowawczej oraz organizowania środowiska wychowawczego, czyli planowego wyzwalania w nim bodźców i wpływów zgodnych z kierunkiem działań wychowawczych. Dla pedagoga głównym przedmiotem zainteresowań jest rodzaj i jakość bodźców rozwojowych.

Należy mieć również na uwadze specyficzne cechy metodologii pedagogiki społecznej. Szeroko wykorzystuje metody i techniki badawcze stosowane w socjologii wychowanie i psychologii społecznej, nie przenosi ich jednak biernie, lecz dokonuje niezbędnej adaptacji. Ponadto pedagogika społeczna ma własne metody badawcze np. wywiad środowiskowy.

---