Zakres kompetencji

Pielęgniarki środowiskowej/rodzinnej

Opracowanie:

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych

Kolegium Pielęgniarek i Położnych

Środowiskowej-Rodzinnej

dr n.med. Janina Fetlińska,

mgr Elżbieta Buczkowska

mgr Barbara Kaczmarska,

mgr Danuta Zielińska

W opracowaniu wykorzystano materiały:

• Program kursu kwalifikacyjnego dla pielęgniarek środowiskowo/rodzinnych (dr n.med. Janina Fetlińska, mgr Mirosława Ormanowska, mgr Bożena Ostrowska)

• Kompetencje pielęgniarki środowiskowo/rodzinnej (Poznań 1997 r.)

• Zakres kompetencji położnej środowiskowej/rodzinnej

(MZiOS, Departament Pielęgniarstwa)

• Informacja o głównych programach zdrowotnych i propozycji ich finansowego wspomagania (Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej - październik 1997)

Charakterystyka pielęgniarki środowiskowo/rodzinnej:

Pielęgniarka środowiskowo/rodzinna to pielęgniarka pracująca w podstawowej opiece zdrowotnej, wypełniająca funkcje pielęgniarskie wobec rodziny i jej członków, społeczności lokalnej, w środowisku ich zamieszkania, w sytuacji zdrowia, choroby i niepełnosprawności. Zgodnie ze specyfiką miejsca świadczenia usług, pielęgniarka środowiskowo/rodzinna podejmuje działania z zakresu:

• promocji zdrowia

• profilaktyki chorób

• świadczeń pielęgnacyjnych

• świadczeń leczniczych

• świadczeń diagnostycznych

• świadczeń rehabilitacyjnych.

Pielęgniarka środowiskowo / rodzinna realizuje kompleksową opieką nad jednostką, rodziną i populacją lokalna w zakresie zgodnym z jej przygotowaniem zawodowym, obejmującym ocenę stanu zdrowia i działania pielęgniarskie:

• nad zdrowymi i chorymi niezależnie od płci i wieku

• nad dziećmi od 6 tygodnia życia - zdrowymi i chorymi

• nad osobami niepełnosprawnymi

• nad osobami w stanie terminalnym.

Pielęgniarka środowiskowa/rodzinna wykonuje swoje obowiązki i zadania zgodnie z aktami prawnymi:

• Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 5 lipca 1996 r. (Dz.U. Nr 91, poz. 410 z dnia 30 lipca 1996 r. z późniejszymi zmianami)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 1997 r. w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu i rodzaju takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie (Dz.U. Nr 116, poz. 750)

• Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 z późn.zm.)

• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U. Nr 41, poz. 178)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 lipca 1997 r. w sprawie wymogów jakim powinny odpowiadać pod względem technicznym i sanitarnym urządzenia i pomieszczenia, w których można wykonywać indywidualną praktykę pielęgniarki i położnej (Dz.U. Nr 85, poz. 543)

• Kodeks Etyki Zawodowej Polskiej Pielęgniarki i Położnej - Grudzień 1995 r.

• Standardy praktyki zawodowej - zatwierdzone przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej

• Programy rządowe, resortowe i lokalne aktualnie obowiązujące

• Inne:

Akty prawne:

Ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych z dnia 13 listopada 1963 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 279; zmiany: Dz.U. z 1971 r. Nr 12, poz. 115; z 1974 r. Nr 47, poz. 280; z 1989 r. Nr 53, poz. 192; z 1990 r. Nr 34, poz. 198; z 1997 r. Nr 60, poz. 369.

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 230);

Zmiany: Dz.U. z 1984 r. Nr 34, poz. 184; z 1987 r. Nr 33, poz. 180; z 1989 r. Nr 35, poz. 192; z 1990 r. Nr 34, poz. 198 i Nr 73, poz. 431; z 1991 r. Nr 73, poz. 321 i Nr 94, poz. 419 oraz z 1993 r. Nr 40, poz. 184; Dz.U. z 29 października 1996 r. Nr 127, poz. 593).

Ustawa o zapobieganiu narkomanii z dnia 31 stycznia 1985 r. (Dz.U. Nr 4, poz. 15, zmiany: z 1987 r. Nr 33, poz. 180; Dz.U. z 24 kwietnia 1997 r. Nr 75, poz. 468).

Pielęgniarka środowiskowa/rodzinna jest zobowiązana do kompleksowej i holistycznej opieki nad powierzonymi jej opiece klientami/pacjentami. W sytuacji przekraczającej jej kompetencje pielęgniarka winna niezwłocznie skierować klienta/pacjenta do lekarza.

Opis stanowiska pracy

Kryteria	Wymogi
Wykształcenie Wymogi formalne	dyplom szkoły pielęgniarskiej posiadanie prawa wykonywania zawodu odbycie stażu zawodowego ukończony kurs kwalifikacyjny dla pielęgniarek środowiskowych/rodzinnych dodatkowe wymogi: specjalizacja dla pielęgniarek środowiskowo - rodzinnych / rodzinnych ukończone inne formy doskonalenia zawodowego przydatne do realizacji zadań tytuł magistra
Wiedza	Wynikająca z przygotowania zawodowego programu szkoły pielęgniarskiej, programu kursu kwalifikacyjnego dla pielęgniarek środowiskowo - rodzinnych / rodzinnych oraz innych programów doskonalenia zawodowego, przydatnych do realizacji funkcji i zadań
Umiejętności	zawodowe określone w programach przed i podyplomowego kształcenia
Współpraca	z lekarzami, pielęgniarkami, położnymi, higienistkami szkolnymi zgodnie z potrzebami podopiecznych z pracownikiem socjalnym z innymi profesjonalistami oraz przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia rodziny z przedstawicielami samorządu terytorialnego
Kryteria oceny	Jakość opieki pielęgniarskiej w środowisku na podstawie: jakość zgromadzonych danych prawidłowość prowadzonej dokumentacji planu pracy i sposobu jego realizacji, zakresu i dostępności udzielanych świadczeń adekwatność planu pracy do listy problemów oraz jego realizacja stopień twórczego działania w doskonaleniu praktyki udział w różnych formach doskonalenia zawodowego satysfakcja odbiorców świadczeń z opieki stopień twórczego działania w doskonaleniu praktyki

Funkcje pielęgniarki środowiskowo / rodzinnej

1. Realizowanie funkcji

• wychowawczej

• opiekuńczej

• promowania zdrowia

• profilaktycznej

• diagnostycznej

• terapeutycznej

• rehabilitacyjnej

• leczniczej

w stosunku do podopiecznych objętych opieka.

2. Realizowanie holistycznej, kompleksowej i indywidualnej opieki nad pacjentem, klientem i środowiskiem.

3. Planowanie, realizowanie i ocenianie świadczeń wykonywanych na rzecz podopiecznych.

4. Określenie zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską w obszarze działania.

Zakres odpowiedzialności:

1. Pielęgniarka środowiskowa/rodzinna odpowiada za opiekę zdrowotna nad podopiecznymi.

2. Odpowiedzialność dotyczy realizowanych przez nią świadczeń zdrowotnych.

3. Podejmuje decyzje i jest odpowiedzialna za konsekwencje swoich decyzji.

Zakres uprawnień:

1. Samodzielnie organizuje pracę na swoim stanowisku.

2. Samodzielnie diagnozuje, planuje i realizuje opiekę pielęgniarską nad podopiecznymi, zgodnie z wybranym modelem procesu pielęgnowania.

3. Samodzielnie ustala sposoby, formy, metody realizacji kompleksowej opieki pielęgniarskiej nad pacjentami/klientami, zgodnie z wiedzą, umiejętnościami i standardami obowiązującymi w pielęgniarstwie oraz kodeksem etyki zawodowej.

Wykaz świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez pielęgniarkę środowiskową/rodzinną

Pielęgniarka środowiskowa/rodzinna realizuje świadczenia w zakresie:

1. świadczeń zapobiegawczych

2. świadczeń diagnostycznych

3. świadczeń terapeutyczno-leczniczych

4. świadczeń rehabilitacyjnych

5. świadczeń pielęgnacyjno-higienicznych

6. świadczeń socjalno-bytowych

Ad. 1. Świadczenia zapobiegawcze

• prowadzi poradnictwo i doradztwo w zakresie samoopieki i samopielęgnacji dzieci i dorosłych

• prowadzi poradnictwo w zakresie zdrowego stylu życia

• realizuje programy zdrowotne w środowisku lokalnym

• organizuje grupy wsparcia

• organizuje izolację chorych zakaźnie w warunkach domowych i miejscach publicznych

Ad. 2. Świadczenia diagnostyczne

• przeprowadza wywiady środowiskowo/rodzinne

• wykonuje badanie fizykalne za pomocą metod:

• obserwacji

• dotyku

• opukiwania

• osłuchiwania

• pomiarów za pomocą aparatury i sprzętu

• wykonuje pomiary: ciśnienia, tętna, temperatury, widzenia barw, słuchu, ostrości wzroku, masy ciała , obrzęków obwodowych

• ocenia odchylenia od normy

• wykonuje testy diagnostyczne dla oznaczenia ciał ketonowych i glukozy moczu

• identyfikuje pacjentów/podopiecznych z problemami zdrowotnymi psychosomatycznymi i społecznymi

• ocenia i monitoruje ból, ogólny stan chorego, proces jego zdrowienia.

Ad. 3 Świadczenia terapeutyczno-lecznicze

• ustala dietę w żywieniu przewlekle chorych

• dobiera techniki karmienia w zależności od stanu chorego

• zakłada zgłębnik do żołądka i odbarcza zalegające treści

• stosuje płukanie żołądka

• wykonuje zabiegi z zastosowaniem ciepła i zimna

• zakłada cewnik do pęcherza moczowego (cewnikuje)

• wykonuje irygację pochwy

• wykonuje wlewy doodbytnicze (lewatywy, wlewki, kroplówki)

• podaje leki różnymi drogami wg zleconych dawek

• wykonuje kaniulowanie żył obwodowych

• wykonuje iniekcje dożylne, domięśniowe podskórne i śródskórne

• wykonuje wlewy dożylne

• opatruje rany, wykonuje opatrunki

• zdejmuje szwy,

• wykonuje inhalacje

• stosuje bańki próżniowe

• stosuje tlenoterapię

• udziela pierwszej pomocy w stanach zagrażających życiu, w nagłych zachorowaniach

• prowadzi resuscytację krążeniowo-oddechowo-mózgową

• prowadzi bilans wodny - dobowa zbiórkę moczu

• stosuje farmakologiczne leczenie skóry (smarowanie, wcieranie, okłady)

Ad. 4 Świadczenia rehabilitacyjne

• koordynuje i współdziała w rehabilitacji przyłóżkowej w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z długotrwałego unieruchomienia (choroby)

• prowadzi usprawnianie ruchowe (siadanie, pionizacja, nauka chodzenia, nauka samoobsługi)

• prowadzi aktywizację podopiecznych z wykorzystaniem terapii zajęciowej

• ćwiczy odruch ssania i połykania po porażeniach mózgowo-rdzeniowych

• stosuje drenaż ułożeniowy

• prowadzi gimnastykę oddechową i oklepywanie klatki piersiowej

Ad. 5. Świadczenia pielęgnacyjno-higieniczne

• wykonuje usługi pielęgnacyjno-higieniczne wynikające z procesu pielęgnowania i zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne

• toaleta ciała, kąpiele lecznicze

• czynności zapobiegające odleżynom

• inne wynikające z procesu leczenia

Ad. 6. Świadczenia socjalno-bytowe

• koordynuje organizuje działania na rzecz podopiecznego w zakresie spraw socjalnych poprzez instytucje, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe oraz placówki ochrony zdrowia.

---