Kodeks cywilny
1. Mienie - jest to własność i inne prawa majątkowe.
Części składowe mienia - obejmuje ogól praw majątkowych. Jest to więc zbiorcza nazwa ogółu przedmiotowych praw majątkowych (bezwzględnych i względnych) i praw pozostałych. Mienie obejmuje wyłącznie aktywa. Wyodrębnia się mienie Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i osób prywatnych.
2. Rzecz - to przedmiot materialny (obiekt przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym) na tyle wyodrębniony, że może stanowić dobro samoistne w stosunkach społeczno-gospodarczych (w obrocie).
Rzeczy dzielą się na: A) ruchomości i nieruchomości. B) podzielne (chleb, ciasto) i niepodzielne (komputer, samochód) C) indywidualnie oznaczone - to rzeczy posiadające cechy indywidualne, im tylko właściwe, np. obraz konkretnego malarza, samochód zarejestrowany na kogoś, gatunkowo oznaczone - to rzeczy określone jedynie przez wskazanie ich cech rodzajowych oraz oznaczenie ilości, miary i ciężaru, np. zboże, węgiel, kalendarz.
Część składowa rzeczy - jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.
3. Nieruchomość - część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Jako osobne od gruntu nieruchomości mogą zostać wyodrębnione budynki (nieruchomość budynkowa) lub części takich budynków (lokale - nieruchomość lokalowa) - w przypadkach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Wtedy stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Rodzaje nieruchomości: gruntowa, budynkowa, lokalowa, rolna.
Nieruchomość rolna (grunt rolny) - to nieruchomość, która jest lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.
Prawa rzeczowe
1. Własność - przez pojęcie to należy rozumieć najsilniejsze prawo do rzeczy. Charakter tego prawa ma wymiar bezwzględny. Jest to ogól praw majątkowych w znaczeniu nie ekonomicznym. Zakres własności jako prawa rzeczowego kształtowany jest przez ustawy oraz zasady współżycia społecznego.
Użytkowanie wieczyste - polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej będącej własnością skarbu państwa, województwa, powiatu bądź gminy lub związku tych jednostek osobie fizycznej lub prawnej na czas określony 99 lat (wyjątkowo krócej, lecz nie mniej niż 40 lat). Dotyczy głównie gruntów położonych w granicach administracyjnych miast.
2. Ograniczone prawa rzeczowe to: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka.
Ograniczone prawa rzeczowe obciążające jedną z połączonych nieruchomości nie ulegają przez połączenie zmianie co do treści, z tym jednak zastrzeżeniem, że stanowią po połączeniu obciążenie całej połączonej nieruchomości. Do istoty ograniczonych praw rzeczowych należy to, że są one skuteczne przeciwko innym osobom.
3. Prawa zobowiązaniowe
Najem - są umowami dotyczącymi czasowego korzystania z cudzych rzeczy. Najem obejmuje zarówno korzystanie z cudzej rzeczy w celach produkcyjnych (np. najem maszyny), jak i konsumpcyjnych (np. najem lokalu mieszkalnego).
Dzierżawa - jest umową, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się uiszczać wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Podstawowa różnica z umową najmu sprowadza się do tego, że dzierżawa pozwala nie tylko na używanie rzeczy w zamian za czynsz, ale także uprawnia do ciągnięcia z tej rzeczy pożytków.
4. Posiada i posiadanie
Posiadanie - jest stanem faktycznym, który w powiązaniu z innymi przesłankami takimi jak dobra, lub zła wiara wywiera określone skutki prawne. Jest cechą prawa własności. Stanem faktycznym polegającym na władztwie rzeczą, następującym w sposób jawny, tak że osoby trzecie wiedzą o obowiązku jego nienaruszania.
Posiadacz samoistny - jest ten, który włada rzeczą jak właściciel, ale niekoniecznie musi nim być.
Posiadacz zależny - włada rzeczą tak jak wykonujący inne prawo niż własność np. prawo dzierżawy, użytkowania, najmu.
Kataster
1. Identyfikatory ewidencyjne
Identyfikator jednostki ewidencyjnej przyjmuje postać:
WWPPGG_R
przy czym:
WW - kod województwa,
PP - kod powiatu w województwie,
GG - kod gminy w powiecie,
R - jedna z cyfr: 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 określająca typ gminy
2. Podstawowe pojęcia
Jednostka ewidencyjna - obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy,
a jeżeli w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta albo wyodrębnionej dzielnicy - również w granicach administracyjnych miasta lub wyodrębnionej dzielnicy. Jednostki ewidencyjne z uwagi na duże obszary, jakie zajmują, a więc i utrudnienia w technice zakładania i prowadzeni ewidencji gruntów, zostały podzielone na obręby.
Obręb - podstawowa jednostka powierzchniowa, dla której sporządza się odrębny operat ewidencyjny. Obszar obrębu tworzą powierzchnie wszystkich działek ewidencyjnych wchodzących w jego skład, a jego granice na obszarach wiejskich powinny być zgodne
z granicami wsi, miejscowości, sołectw.
Działka ewidencyjna - ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny ze względu na stan prawny, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych.
Budynek - obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty i dach.
Lokal - to wydzielona część budynku służąca na cele mieszkaniowe lub inne (np. usługowe, produkcyjne, handlowe oraz użytkowe np. garaże). W skład lokalu mogą wchodzić pomieszczenia, izby (np. pokoje). Samodzielny lokal może stanowić przedmiot odrębnej własności - nieruchomość lokalowa.
Użytek gruntowy - ciągła część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednolity.
Kontur klasyfikacyjny - ciągły obszar gruntu wyodrębniony w wyniku klasyfikacji gleboznawczej.
3. Skład operatu ewidencyjnego
Składa się z map, rejestrów, zestawień gruntów, skorowidzów i dokumentów uzasadniających wpisy do tych rejestrów. Informacje zawarte w operatach ewidencyjnych są jawne i udzielane za opłatą. Dokument ten wydawany jest na żądanie właściciela lub osoby prawnej lub fizycznej, mającej interes prawny w zakresie obejmującym daną własność. Zgodnie z rozporządzeniem w skład operatu ewidencyjnego wchodzą:
* komputerowe zbiory danych
* operat opisowo-kartograficzny
* operat geodezyjno-prawny
Ustawa o gospodarce nieruchomościami
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) nieruchomości gruntowej - należy przez to rozumieć grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności;
2) zasobie nieruchomości - należy przez to rozumieć nieruchomości, które stanowią przedmiot własności Skarbu Państwa, gminy, powiatu lub województwa i nie zostały oddane w użytkowanie wieczyste, oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego Skarbu Państwa, gminy, powiatu lub województwa;
3) działce gruntu - należy przez to rozumieć niepodzieloną, ciągłą część powierzchni ziemskiej stanowiącą część lub całość nieruchomości gruntowej;
3a) działce budowlanej - należy przez to rozumieć zabudowaną działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej umożliwiają prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków i urządzeń położonych na tej działce;
3b) zbywaniu albo nabywaniu nieruchomości - należy przez to rozumieć dokonywanie czynności prawnych, na podstawie których następuje przeniesienie własności nieruchomości lub przeniesienie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej albo oddanie jej w użytkowanie wieczyste;
4) poprzednim właścicielu - należy przez to rozumieć osobę, która została pozbawiona prawa własności nieruchomości wskutek jej wywłaszczenia albo przejęcia na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego na podstawie innych tytułów;
5) planie miejscowym - należy przez to rozumieć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, o którym mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;
6) wycenie nieruchomości - należy przez to rozumieć postępowanie, w wyniku którego dokonuje się określenia wartości nieruchomości;
6a) określaniu wartości nieruchomości - należy przez to rozumieć określanie wartości nieruchomości jako przedmiotu prawa własności i innych praw do nieruchomości;
7) powszechnej taksacji nieruchomości - należy przez to rozumieć wycenę nieruchomości, w wyniku której następuje ustalenie wartości katastralnej nieruchomości;
8) szacowaniu nieruchomości - należy przez to rozumieć czynności związane z określaniem wartości nieruchomości;
9) właściwym organie - należy przez to rozumieć starostę, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa oraz organ wykonawczy gminy, powiatu i województwa w odniesieniu do nieruchomości stanowiących odpowiednio własność gminy, powiatu i województwa;
9a) samorządowej osobie prawnej - należy przez to rozumieć osoby prawne powoływane lub tworzone przez organy jednostek samorządu terytorialnego;
9b) jednostce samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć gminę, powiat lub województwo;
9b1) staroście - należy przez to rozumieć również prezydenta miasta na prawach powiatu;
9c) właściwym urzędzie - należy przez to rozumieć starostwo powiatowe, w którym wykonywane są zadania z zakresu administracji rządowej dotyczące gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa, albo odpowiednio urząd gminy, starostwo powiatowe lub urząd marszałkowski, w których prowadzone są sprawy gospodarki nieruchomościami stanowiącymi własność jednostek samorządu terytorialnego;
9d) radzie lub sejmiku - należy przez to rozumieć radę gminy lub radę powiatu oraz sejmik województwa;
10) jednostce organizacyjnej - należy przez to rozumieć państwową lub samorządową jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej;
11) opłacie adiacenckiej - należy przez to rozumieć opłatę ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości;
12) spółce - należy przez to rozumieć spółkę akcyjną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością;
13) osobie bliskiej - należy przez to rozumieć zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz osobę, która pozostaje ze zbywcą faktycznie we wspólnym pożyciu;
14) standardach zawodowych - należy przez to rozumieć reguły postępowania przy wykonywaniu zawodu rzeczoznawcy majątkowego, pośrednika w obrocie nieruchomościami, zarządcy nieruchomości, ustalone zgodnie z przepisami prawa;
15) organizacjach zawodowych - należy przez to rozumieć utworzone, zgodnie z przepisami o stowarzyszeniach, stowarzyszenia i związki stowarzyszeń zrzeszające osoby zawodowo wykonujące czynności odpowiednio rzeczoznawcy majątkowego, pośrednika w obrocie nieruchomościami lub zarządcy nieruchomości;
16) nieruchomości podobnej - należy przez to rozumieć nieruchomość, która jest porównywalna z nieruchomością stanowiącą przedmiot wyceny, ze względu na położenie, stan prawny, przeznaczenie, sposób korzystania oraz inne cechy wpływające na jej wartość;
17) stanie nieruchomości - należy przez to rozumieć stan zagospodarowania, stan prawny, stan techniczno-użytkowy, a także stan otoczenia nieruchomości, w tym wielkość, charakter i stopień zurbanizowania miejscowości, w której nieruchomość jest położona;
18) łączności publicznej - należy przez to rozumieć infrastrukturę telekomunikacyjną służącą zapewnieniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego.