Czynniki pogodowe; klimatyczne: -promieniowanie (heliogram) -temp powietrza -cisnienie (barometr) -wiatr - wilgotność -opady (pluwiograf). Wyz-ukł baryczny w którym csnienie wzrasta od zewnatrz do centrum. Pogoda słoneczna, duza roznica temp miedzy dniem i noc. Front atmosf- powierzchnia styku mas powietrza. Czynniki kształt glebe; skała macierzysta, klimat, woda, org zywe, ukształt terenu, działaln człowieka, czas. Czarnoziemy to bardzo żyzne gleby powstałe na podłożach lessowych najbardziej wartościowa pod względem rolniczym gleba, można uprawiać z powodzeniem wszystkie rośliny. Czarne ziemie -gleby pobagienne, powstałe z odwodnionych osadów bagiennych i jeziornych. żyzne o dużej zawartości próchnicy. Rędziny -Gleby powstałe ze zwietrzenia skał wapiennych i gipsowych. Mają dużą zawartość wapnia. Gleby bielice - powstałe z gleb piaszczystych w wyniku procesu bielicowania, raczej nie wykorzystywane w rolnictwie, występują w klimacie chłodnym i wilgotnym, stanowią podłoże pod lasy iglaste. Wł fizyczne gleb-gęstosc, porowartosc, plastyczność, strukturalność, pęcznienie, wł. Cieplne i sorpcyjne. Koloidy glebowe - czastki gleby o sredn poniżej 0,002mm. Właściwości koagulacji, peptyzacji, elektryczne, sorpcyjne. Próchnica- obniżenie prochnicy-intensywana uprawa, niewłaściwe nawozenie, brak płodozmianu, wapnowanie. Odczyn gleby-podawany w jedn pH; silnie kwaśne, pH < 4,5; kwaśne, pH 4,6 - 5,5; lekko kwaśne pH 5,6 - 6,2, obojętne, pH 6,3 - 7,0 zasadowe, pH > 7,0. Wapnowanie zwieksza przysfaj skł pokarmowych, podn odczyn gleby, poprawia strukt gleby, pozytywnie wpływ na mikroorg glebowe. Klasyfikacja gleby; I g. orne- najlepsze (czarnoziemy, redziny, brunatne ,mady) IIg. Połozone w gornych terenach III. A)gleby dobre(gorsze połozenie od kl 1 i 2, w dobrych latach plony zbliżone do 1 i 2kl) III b)srednio dobre (gorsze warunki chem niż w kl3a, gorsze warunki terenowe) IVa; sredniej jakości lepsze (uprawia się wszystkie rosliny ale uzyskuje się najwyżej srednie plony) IVb; sredniej jakości gorsze (tak jak klasa IVa podmokłe , połozone na stokach) V; gleby słabe (małozyzne, suche, kamieniste, za wysokie wody gruntowe) VI; gleby najsłabsze (mało przydatne do uprawy, podmokłe) VI RZ pod zalesienie. Kompleksy gleby;K 1-pszenny bdb (można uprawiac wszystko glebakl 1 i 2. Buraki pszenica)K2- pszenny dobry (mogą być okresowo suche lub wilgotne gl kl3a i b) K3- pszenny wadliwy (gleby ciezkie kl3b, 4aib, duze wahania plonow, burakow cukr się nie uprawia) K4- zytni bdb (gleby piaszczyste łatwe do uprawy ale mniej zyzne od kompl pszennych, GL kl3a i b, 4a) K5- zytni dobry (gl kl 4a i b lżejsze bardziej przepuszczalne) K6- zytni słaby ( piaszczyste łatwo przesychaja a plony niskie kl5) K7-zytni najsłabszy(piaszczyste suche mało zyzne plony niskie kl6 i6RZ) K8- zbozowo pastewny mocny( GL kl 5 i 6 zasobne w skł odzywcze srednio zwiezłe lecz zbyt wilgotne) K9 -pastewny słaby (gl5 i 6 wytworzone z piasku zbyt uwilgotnione uprawia się rosliny jak w kom,,pl 3) K10 -pszenny [Gorski](siega do wys 300-400m n.p.m) K11 -zbozowo Gorski (uprawiam sie prawie wszystkie rosliny 500-600m) K12- owsiano ziemniaczany (uprawia się owies ziem,niaki zboza jare trawy 500-700m) K13 -owsiano pastewny (500-700m owies ziemniaki trawy. Uprawa innych roslin jest zawodna)K14 -urzytki zielone. Urodzajność gleby - zmodyfikowana przez działalność rolnika zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin. Urodzajność jest to cecha określająca wartość produkcyjną gleby. Żyzność gleby - naturalna zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin. Stanowi ona zespół fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości gleby, zapewniających roślinom odpowiednie warunki wzrostu Zabiegi uprawowe; Orka- kruszenie rozdrabnianie , obrocenie gleby, przyspiesza proc wietrzenia, niszczy chwasty i szkodniki. Podział orek; a) ze względu na cel-orka zasadnicza(przedzimowa, podorywka, siewna) -orka uzupełniajaca(wiosenna) b)ze wzgl na głębokość; -płytka(do15cm)-srednia(15-22) -głeboka(do30) -b.głeboka(powyżej 30cm) Zad orek zasadniczych -o. przedzimowa(poprawia strukture gleby, zwieksza retencję wodna, niszczy chwasty szkodniki, przykrywa obornik) -podorywka (wykonyw jest po zbiorze roslin , zwalsza szkodniki chwasty, ogranicza parowanie, musi być zabronowana) -o.siewna (przygotowuje role do siewu roslin, niszczy chwasty szkodniki, stwarza warunki do kiełkowania i wschodu, musi być zabronowana) o. wiosenna (należy jej unikac gdyz wysusza glebe) Zabiegi wykonywane w systemie orkowym: a) włókowanie b) bronowanie c) kultywatorowanie d) głęboszowanie Wady uprawy płużnej: a) niszczenie struktury gleby i jej wierzchniej warstwy ochronnej b) przesuszanie warstwy ochronnej/ warstwy ornejc) przemieszczanie skł pokarmowych w głąb gleby d) naraża glebę na erozje wietrzną i wodną e) zagęszczanie warstwy podornej Kultywatorowanie - miesza glebe głebiej niż brona, spulchnia, niszczy chwasty, działa na głębokość od kilku do kilkunastu cm, moha mieć łapy sztywne lub sprężynowe. Brony- spulchnie wierzchniej gleby, wyrównywanie, niszczenie chwastów przygot do siewu. Rodz bron; -chwastownik(niszczy chwasty) -zębate(na gleby ciezkie pierwsze narzedzie do prac) -kolczatki (spulchnia glebe napowietrza niszczy skorupę glebowa) -talerzowa(działaniezblizone do pługa, odwraca glebe, zastepuje pługa podorywkowego) Wały-wyrownuja powierzchnie, wgniataja bruzdy, dociskanie darni. Wał kolczatka(rozbija bryły po orce) wał strunowy(spulchnia warstwe wierzchnia, wyrownuje) System bezorkowy-orka jest najdroższym zabiegiem uprawowym, niszczy strukture gleby, wyciaga na powierzchnie gleby nasiona chwastów i kamienie, ułatwa rozwoj perzu, przyspiesza rozkład pruchnicy. Zabieg uprawowy-kazda pojedyncza czynność wyk narzędziem lub maszyna uprawowa. Zespół uprawek-kilka uprawek następujących po sobie w odpowiedniej kolejności; podorywka+bronowanie. Całokształt uprawy-wszystkie uprawki które rozpoczynaja się po zbiorze 1 rosliny a koncza ze wschodem nastepnej Metody ochrony roslin; A )bezposrdenie ;- fizyczne -mechaniczne(zbieranie reczne szkodnikow) -biolog (wykozyst naturalnych wrogow szkodnika) -chemiczne (zwalczanie szkodnikow przy uzyciu srodkow chemicznych insektycydy, herbicydy(chwastobójcze) ,pestycydy, fungicydy(grzybobójcze), bakteriocydy. Srodki systemiczne-środki, które działają z wnętrza rośliny, szkodnik spożywający roślinę zostaje zatruty. Srodki totalne- srodki które niszcza wszystko. Srodki kontaktowe- niszcza szkodniki tylko na powierzchni rosliny. B) met zapobiegawcze- met agrotechniczne(właściwe zmianowanie, wyk zabiegow agrotechn w odpowiednim czasie, właściwy termIn siewu, własciwe nawozenie i materiał siewny) -met chodowlane(wiele roslin jest tolerancyjnych i odpornych na szkodniki) -kwarantanna (met zabezpieczające okresl terminem przed patogenem)