Płaszczyzna kulturalna w stosunkach międzynarodowych.
Kwestie kulturowe w stosunkach międzynarodowych istniały już od starożytnej Grecji. Później swój wyraz znajdowały m.in. w krucjatach czy kontrreformacji.
Czynnik kulturowy wpływał na tworzenie się państw.
Religia jest ważną kwestią m.in. w Polsce, państwach islamskich, Irlandii czy Izraelu.
Kultura - zbiór pewnych wartości o charakterze religijnym, językowym, duchowym.
Cywilizacja - poziom umiejętności wykorzystania pewnych środków.
Kręgi cywilizacyjno - kulturowe:
krąg cywilizacji konfucjanizmu (chiński)
krąg cywilizacji szintoizmu (japoński)
krąg cywilizacji buddyjskiej
krąg cywilizacji hinduizmu
krąg cywilizacji chrześcijańskiej
wschodni
prawosławny
greckokatolicki
zachodni
rzymskokatolicki
protestancki
krąg kultury latynoamerykańskiej
krąg cywilizacji kultury islamu
krąg afrykański
Fundament jest religijny ale ma przełożenie na cywilizację (np. rola pracy w protestantyzmie). Tworzyły się one od starożytności, wpływały i wpływają na stosunki międzynarodowe. Przykłady dziś:
krąg islamski (terroryzm, problem poszanowania praw człowieka, ekspansja religijna)
konflikt północ - południe
problem praw człowieka
zaciekłe konflikty zbrojne na liniach kręgów cywilizacyjnych
Krąg konfucjański - także kręgiem społecznym. Akcentuje pracę i posłuszeństwo.
Są kręgi stabilne (np. Europa zachodnia) i inspirujące przemoc (Islam, Hinduizm).
Unia Europejska - krąg cywilizacji chrześcijańskiej z dominacją chrześcijaństwa zachodniego (katolicyzm, protestantyzm).
Cywilizacja europejska jest oparta na:
kulturze starożytnej Grecji
prawie rzymskim
religii chrześcijańsko - judaistycznej.
Na dysproporcje rozwojowe ma wpływ czynnik kulturowo - religijny.
Religia ma wpływ na ekonomię (np. zakaz lichwy w Islamie).
Kręgi cywilizacyjne mają też wpływ na czynnik demograficzny w stosunkach międzynarodowych.
Kręgi cywilizacyjne mogą pomagać utrzymać państwo albo przeszkadzać w tym (np. Islam). Mają wpływ na wartości. Nieraz przekładają sie one na koncepcje zbrojeń.
S. Hantinkton - stworzył teorię zderzenia cywilizacji, które doprowadzi do konfliktu światowego.
Problemy związane ze sferą ekologiczną i surowcową.
Od 1969 problem ekologii jest problemem globalnym. Przekracza on granice państw, wymusza współpracę, niesie zagrożenia dla całego gatunku, powstają organizacje międzynarodowe. Powstał nowy dział prawa międzynarodowego. Są to procesy nieodwracalne. Są bardzo złożone i długofalowe.
Problemy surowcowe.
zapasy ziemi potrzebne do rolnictwa
ochrona lasów (szczególnie tropikalnych)
problem braku słodkiej wody (Bliski Wschód, Afryka; ok. 1,5 mld ludzi dotyczy ten problem)
problem braku surowców energetycznych (węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny)
niektóre kopaliny (np. nikiel, miedź, diament)
Wydobywania i/lub eksplatacja surowców często powoduje zagrożenia ekologiczne.