 | Pobierz cały dokument rozrodczycw.weterynaria.up.lublin.ii.rok.doc Rozmiar 87 KB |
Jako cykl płciowy u zwierząt określa się czas między dwoma kolejnymi rujami. Cykl rozpoczyna się rują i kończy wystąpieniem kolejnej.
Jedynie podczas rui (klacz: grzanie; krowa, owca, koza: ruja; suka: cieczka; kotka: rujka) samice wykazują gotowość na przyjęcie samca. W przebiegu rui zwierzęta zachowują się w specyficzny sposób, zwiększający prawdopodobieństwo kopulacji. Wydzielanie feromonów (śluz), zwiększona aktywność ruchowa (psy się gonią), przyjmowanie odpowiedniej postawy ciała (odstawianie ogona u klaczy), obskakiwanie i pozwalanie na bycie obskakiwaną (krowy) wywołują u samców agresywne starania i zapewniają identyfikację partnera seksualnego. W szczycie rui, której czas trwania i intensywność są zmienne gatunkowo i osobniczo samice odpowiadają na samca pozostawaniem w jednym miejscu, wyginaniem grzbietu (lordosis) i unoszeniem miedniy (postawa kopulacyjna). Przyjmowanie postawy kopulacyjnej jest specyficznym gatunkowo odruchem (receptywność: wyczekiwanie i zachęcanie do krycia), który dodatkowo stymuluje samca do skoku i kopulacji.
Cykl rujowy obejmuję fazę pęcherzykową i fazę ciałka żółtego. Fizjologicznie cykl może zostać przerwany przez ciąże, u niektórych zwierząt laktację i porę roku (sezon). Jako że w tym czasie zwierzęta nie wykazują objawów rujowych, okresla się go jako anestrus.
Oprócz przyczyn fizjologicznych istnieje wiele czynników patologicznych prowadzących do przerwania cyklu (np. przewlekły stan zapalny błony sluzowej macicy, obumarłe i zmumifikowane płody, nieprawidłowe żywienie lub niedożywienie).
Częstotliwość cykli w roku wykazuje zmienność gatunkową. U krów, świń, myszy i szczurów cykle występują regularnie przez cały rok. Zwierzęta te określa się mianem poliestralnych.
Zwierzęta sezonowo poliestralne (klacz, owca, koza, daniel) charakteryzują się cyklami powtarzającymi się tylko w określonych porach roku.
Owce i kozy należą do tzw zwierząt dnia krótkiego, które przejawiają regularne cykle wówczas, gdy dni się skracają (jesień). W przeciwieństwie do nich konie są zwierzętami dnia długiego ponieważ po zimowym anestrus, gdy dni się wydłużają, ponownie zaczynają regularnie przejawiać ruje.
Zwierzęta monoestralne (suka, wilczyca, lisica) wykazują tylko jeden cykl w ciągu roku. Wśród psów są rasy, które mają cieczkę 2 lub 3 razy w roku, mimo to formalnie nadal należą do monoestralnych.
Długośc trwania cyklu rujowego i odstępy czasu między którymi zwierzęta wykazuja objawy rujowe różnią się w zależności od gatunku. W obrębie jednego gatunku mogą występować czasem znaczne fizjologiczne wahania, które zależą od samego zwierzęcia lub od warunków otoczenia.
 | Pobierz cały dokument rozrodczycw.weterynaria.up.lublin.ii.rok.doc rozmiar 87 KB |