sentencje prawo, II rok II semestr, BWC, prawo

PRAECLARUM EST LATINAE SCIRE

- chwalebne jest znać łacinę

AEQUITAS SEQUITUR LEGEM

- sprawiedliwość idzie za prawem

AUDIATUR ET ALTERA PARS

- niechaj będzie wysłuchana i druga strona

COGITATIONIS POENAM NEMO PATITUR

- nikt nie ponosi odpowiedzialności za swoje myśli

CONSENSUS FACIT LEGEM

- zgoda tworzy prawo

DURA LEX SED LEX

- twarde prawo, lecz prawo

IGNORANTIA IURIS NOCET

- nieznajomość prawa szkodzi

IS FECIT CUI PRODEST

- ten uczynił, komu to przyniosło korzyść

LEX NEMINEM COGIT AD IMPOSSIBILIA

- prawo nikogo nie zmusza do rzeczy niemożliwych

LEX RETRO NON AGIT

- prawo nie działa wstecz

NULLUM CRIMEN SINE LEGE

- nie ma zbrodni bez uzasadnienia prawnego

NULLA POENA SINE LEGE

- nie ma kary bez przepisu prawa

NON BIS IN IDEM

- nikogo nie należy karać po raz drugi za to samo

PACTA SUNT SERVANDA

- umów należy dotrzymywać

PRIUS QUAM EXAUDIAS NE IUDICES

- nie sądź zanim wysłuchasz

PRIOR TEMPORE, POTIOR IURE

- pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa

SALUS REI PUBLICAE SUPREMA LEX ESTO

- dobro publiczne winno być najwyższym prawem

SALUS POPULI SUPREMA LEX ESTO

- dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem

SI DUO FACIUNT IDEM, NON EST IDEM

- gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo

TESTIS UNUS, TESTIS NULLUS

- jeden świadek, żaden świadek

UBI LEX, IBI POENA

- gdzie jest prawo, tam jest i kara

ULTRA POSSE NEMO OBLIGATUR

- nikt nie jest obowiązany uczynić więcej, niż może

LEGE NON DISTINGUENTE

- ustawa nie rozróżnia

NEMO SIBI TITULUM ADSCRIBIT

- nikt nie może sobie przypisać tytułu prawnego

LEX EST, QUOD NOTAMUS

- to, co piszemy, stanowi prawo

LEX IUBET EA, QUAEFACIENDA SUNT, PROHIBETQUE CONTRARIA

- prawo nakazuje to, co należy czynić, a wzbrania rzeczy przeciwnych

QUI HABET COMMODA, FERRE DEBET ONERA

- kto ma korzyść, ten powinien ponosić ciężary

QUOD NULLUM EST, NULLUM PRODUCIT EFFECTUM

- co jest nieważne, nie wywoła żadnych skutków

OMNIS CONVENTIO IUS FACIT INTER PARTES

- każda umowa tworzy prawo między stronami

FACTA NON PRAESUMUNTUR, SED PROBANTUR

- faktów się nie domniemywa, lecz je udowadnia

DUBIA IN MELIORA PARTEM INTERPRETARI DEBENT

- wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na korzyść

QUOD SINE DIE DEBETUR, STATIM DEBETUR

- co należy się bez oznaczenia terminu, należy się bezzwłocznie

VERBA VOLANT, SCRIPTA MONET

- słowa ulatują, pismo pozostaje

VIM VI REPELLERE LICET

- siłę wolno odeprzeć siłą

LEX DILATIONES EXHORRET

- prawo nie znosi zwłoki

IUDEX EST LEX LOQUENS

- sędzia jest mówiącym prawem

MOS PRO LEGE

- zwyczaj zastępuje prawo

EX INIURIA NON ORITUR IUS

- z bezprawia nie rodzi się prawo

PROBATIO VINCIT PRAESUMPTIONEM

- dowód obala domniemanie

CESSANTE CAUSA, CESSAT EFFECTUS

- gdy znika przyczyna, znika skutek

ABSENTEM IN CRIMINIBUS DAMNARI NON OPORTET

- nie należy skazywać za przestępstwo nieobecnego

2. ACCESSIO CEDIT PRINCIPALI

- rzecz przyłączona przypada głównej

3. ACTIONES HEREDI ET IN HEREDEM COMPETUNT

- skargi przysługują dziedzicom i przeciwko dziedzicom

4. ACTIONES SEMEL INCLUSAE IUDICIO SALVAE PERMANENT

- skargi raz wytoczone przed sądem pozostają w mocy

5. ACTOR SEQUITUR FORUM REI

- dla powoda właściwy jest sąd pozwanego

6. ACTOR VENIRE DEBET INSTRUCTIOR QUAM REUS

- powód powinien przyjść do sądu bardziej przygotowany niż pozwany

7. ACTUS SIMULATUS NULLIUS EST MOMENTI

- czynność pozorna jest nieważna

8. AEQUUM EST, UT QUIS PARTICIPAVIT LUCRUM, PARTICIPET ET DAMNUM

- słuszne jest, by ten kto uczestniczy w zysku uczestniczył też w stracie

9. AEQUITAS SEQUITUR LEGEM

- sprawiedliwość idzie za prawem

10. AFFINITATIS IURE NULLA SUCCESSIO PROMITTITUR

- powinowactwo nie daje podstawy do dziedziczenia ustawowego

11. AGENDO NEMO CAUSAM SUAM FACIT DETERIOREM

- poprzez wystąpienie ze skargą nikt nie pogarsza swej sprawy

12. AGERE NON VALENTI NON CURRIT PRAESCRIPTIO

- przedawnienie nie biegnie względem tego, kto nie jest w stanie zaskarżyć

13. ALIMENTA CUM VITA FINIUNTUR

- alimenty kończą się wraz z życiem

14. ALIUD PRO ALIO INVITO CREDITORI SOLVI NON POTEST

- nie można wykonać zobowiązania świadcząc bez zgody wierzyciela co innego, niż ustalono

15. ALTERI STIPULARI NEMO POTEST

- nikt nie może dokonać czynności prawnej w zastępstwie grugiej osoby

16. ALTERIUS CONTRACTU NEMO OBLIGATUR

- umowa nie zobowiązuje osoby trzeciej

17. AMBULATORIA EST VOLUNTAS DEFUNCTI, USQUE AD VITAE SUPREMUM EXITUM

- wola spadkodawcy może być zmieniona aż do chwili śmierci

18. APOCHA NON ALIAS LIBERTATIO CONTINGNIT, QUAM SI PECUNIA SOLUTA SIT

- pokwitowanie zwalnia dłużnika tylko wtedy gdy suma dłużna została zapłacona

19. ARBITER NIHIL EXTRA COMPROMISSUM FACERE POTEST

- arbiter nie może wykroczyć poza postanowienia umowy, na podstawie któej został powołany

20. AUDIATUR ET ALTERA PARS

- niechaj będzie wysłuchana i druga strona

21. BENIGNIUS LEGES INTERRPRETANDE SUNT, QUO VOLUNTAS EARUM CONSERVETUR

- ustawy są wtedy właściwie interpretowane gdy zachowuje się ich ducha

22. BIS DE EADEM RE AGERE NON LICET

- nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie

23. CASUS A NULLO PRAESTATUR

- za przypadek nikt nie odpowiada

24. CASUS EST MAIOR VIS CUI HUMANA INFIRMITAS RESISTERE NON POTEST

- siłą wyższą jest zdarzenie, któremu słabość ludzka oprzeć się nie może

25. COGITATIONIS POENAM NEMO PATITUR

- nikt nie ponosi odpowiedzialności za swoje myśli

26. COMMODUM EIUS ESSE DEBET, CUIUS PERICULUM EST

- korzyść musi przyapdać temu, kto ponosi ryzyko

27. COMPENSATIO EST DEBITI ET CREDITI INTER SE CONTRIBUTIO

- potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności

28. CONDITIONES CONTRA LEGES VEL CONTRA BONOS MORES PRO NON SCRIPTIS HABENTUR

- warunki sprzeczne z prawem i dobrymi obyczajami poczytuje się za niepostawione

29. CONSENSUS FACIT LEGEM

- zgoda tworzy prawo

30. CONTRA LEGEM FACIT, QUI ID FACIT QUOD LEX PROHIBET, IN FRAUDEM VERO, QUI SALVIS VERBIS LEGIS SENTENTIAM EIUS CIRCUMVENIT

- postępuje wbrew ustawie ten, kto czyni to, czego ustawa zabrania, omija zaś ustawę ten, kto nie naruszając słów ustawy obchodzi jej treść

31. CONTRACTUS AB INITIO VOLUNTATIS EST, EX POST FACTO NECESSITATIS

- zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe

32. CONTRAXISSE UNUSQUISQUE IN EO LOCO INTELLEGITUR, IN QUO UT SOLVERET SE OBLIGAVIT

- wykonanie zobowiązania powinno nastąpić w tym miejscu, gdzie zobowiązanie zostało zawarte

33. CRIMEN CONTRAHITUR SI ET VOLUNTAS NOCENDI INTERCEDET

- przestępstwo popełnia się, gdy występuje zamiar wyrządzenia szkody

34. CUI IUS EST DONANDI, EIDEM ET VENDENDI, ET CONCEDENDI IUS EST

- kto ma przyznane prawo do podarowania rzeczy, ten ma także prawo do jej sprzedania i przyznania

35. CUI LICET QUOD EST PLUS, LICET UTIQUE QUOD EST MINUS

- komu wolno więcej, temu tym bardziej wolno mniej

36. CULPA CARET QUI SCIT, SED PROHIBERE NON POTEST

- nie można przypisac winy temu, kto wprawdzie wie, ale nie może zapobiec

37. CULPAM AUTEM ESSE, QUOD CUM A DILIGENTE PROVIDERI POTUERIT, NON ESSET PROVISUM

- niedbalstwo jest wtedy, gdy nie przedsięwzięto tego, co człowiek zapobilegliwy mógł przedsięwziąć

38. CUM IN TESTAMENTO AMBIGUE SCRIPTUM EST, BENIGNE INTERPRETARI DEBET

- gdy w testamencie zapisano coś niejasno, należy to interpretować przychylnie

39. CUM REUS MORAM FACIT, ET FIDEIUSSOR TENETUR

- gdy dłużnik popada w zwłokę, odpowiada także poręczyciel

40. DEBITOR INTELLEGITUR IS, A QUO INVITO EXIGI PECUNIA POTEST

- za dłużnika jest uważany ten, od którego można żądać pieniędzy wbrew jego woli

41. DELICTA PARENTUM LIBERIS NON NOCENT

- przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom

42. DEPOSITUM EST, QUOD CUSTODIENDUM ALICUI DATUM EST

- depozytem jest to, co zostało dane komuś do strzeżenia

43. DIES A MEDIA NOCTE INCIPIT ET SEQUENTIS NOCTIS MEDIA PARTE FINITUR

- dzień mierzy się od pólnocy do pólnocy następnej

44. DOLO FACIT QUI PETIT QUO REDDITURUS EST

- działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić

45. DOLUS OMNIMODO PUNIATUR

- podstęp jest karany w każdym przypadku

46. DURA LEX SED LEX

- twarde prawo, lecz prawo

47. EI INCUMBIT PROBATIO QUI DICIT, NON QUI NEGAT

- ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto przeczy

48. ERRANTIS VOLUNTAS NULLA EST

- działający pod wpływem błędu nie ma woli

49. ET NON FACERE FACERE EST

- i powstrzymanie się do działania jest działaniem

50. ET UNUM HOMINEM, ET PLURES IN INFINITUM, QUOD QUIS VELIT, HEREDES FACERE LICET

- wolno uczynić spadkobiercą i jednego człowieka, i wielu, bez ograniczeń, ilu kto chce

51. EXPEDIT ENIM REI PUBLICAE, NE QUIS RE SUA MALE UTATUR

- w interesie państwa leży, by nikt nie używał źle swojej rzeczy

52. FISCUS SEMPER IDONEUS SUCCESSOR SIT, ET SOLVENDO

- skarb państwa jest zawsze zdolny do dziedziczenia i wypłacalny

53. FRAUS SINE POENA ESSE POTEST, POENA SINE FRAUDE ESSE NON POTEST,

- występek może być bez kary, kara nie może być bez występku

54. FRUCTUS AUTEM OMNES AUGENT HEREDITATEM

- wszystkie pożytki powiększają spadek

55. FUR EST QUI DOLO MALO REM ALIENAM CONTRECTAT

- złodziejem jest ten, kto w złym zamiarze zagarnia cudzą rzecz

56. FURIOSI VOLUNTAS NULLA EST

- chory umysłowo nie ma woli

lex abrogata łac., prawo zniesione, skasowne.

lex retro non agit łac., ustawa nie działa wstecz.

lex talionis łac., prawo talionu, tj. odwetu (równego przestępstwu, np. "oko za oko", "ząb za ząb"); por. talionis poena; Biblia (Ex., 21, 23-5).

lex non scripta łac., prawo niepisane, zwyczajowe.

lex dilationes exhorret łac., prawn. prawo nie znosi zwłoki.

lex posterior derogat priori łac., prawn. ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą (jeśli ma ten sam stopień ogólności).

lex specialis derogat legi generali łac., prawn. ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną.

lex abrogata łac., prawo zniesione, skasowne.

lex retro non agit łac., ustawa nie działa wstecz.

lex talionis łac., prawo talionu, tj. odwetu (równego przestępstwu, np. "oko za oko", "ząb za ząb"); por. talionis poena; Biblia (Ex., 21, 23-5).