mikroekonomia patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorstw i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, podczas gdy makroekonomia w analizie gospodarki posługuje się w swych badaniach wielkimi agregatami FRANKLIN BENJAMIN, amer. polityk, W filozofii przedstawiciel utylitaryzmu, zajmował się problematyką etyczną i społ., przedstawił model człowieka, który sam sobie wszystko zawdzięcza Zajmował się też fizyką, botaniką,medycyną i agronomią KEYNES JOHN MAYNARD bryt. ekonomista i polityk, teoretyk i twórca nowocz. makroekonomii;oprac. plan reformy międzynar. systemu walutowego, był jednym z twórców Międzynar. Funduszu Walutowego i Międzynar. Banku Odbudowy i Rozwoju; prowadził badania nad teorią pieniądza, efektem których był postulat demonetaryzacji złota; twórca popytowej teorii dochodu nar. gł. prace: Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza; twórca tzw. Keynesizmu - myśl ekon., zgodnie z którą rynek nie był wystarczającym regulatorem gospodarki, ponieważ nie gwarantował zrównoważenia podaży i popytu, co prowadziło do kryzysów nadprodukcji. LOCKE JOHN, filozof ang.; jeden z gł. przedstawicieli nowoż. empiryzmu i sensualizmu przyjmował, że pojęcia i wyobrażenia powstają wyłącznie przez doświadczenie, a źródłem wiedzy pewnej są tzw. pierwotne jakości rzeczy MARKS KAROL niem. myśliciel i działacz rewol.; twórca materialist. i rewol. poglądu na świat (marksizmu); we wczesnym okresie zajmował się filoz. problemem alienacji pracy w okresie dojrzałym analizą ekonomiki społeczeństwa kapitalist. MARSHALL ALFRED, twórca neoklasycznej szkoły w ekonomii, sformułował prawo elastyczności popytu; SMITH ADAM,ekonomista bryt., Szkot; prof. uniw. w Glasgow; twórca ekonomii klasycznej i liberalizmu, przedstawiciel tzw. szkockiego oświecenia; problemy pomnażania bogactwa narodów; sformułował podstawy analizy funkcjonowania mechanizmu rynkowego (niewidzialna ręka rynku); Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów Ekonomia pozytywna - Ma za zadanie wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych, jest oparta na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Jej celem - obok wyjaśniania - jest także edukacja oraz formułowanie hipotez. Ekonomia pozytywna formułuje sądy, będące obiektywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki. Ekonomia normatywna - Zawiera natomiast sądy wartościujące. Jej funkcją jest doradzanie, świadome przekształcanie rzeczywistości według własnych poglądów badacza. Ekonomia normatywna formułuje twierdzenia, oparte na subiektywnym systemie wartościowania Główne założenia szkoły Keynesa-funkcjonowanie sektora prywatnego w gospodarce charakteryzuje się niestabilnością, wielkość produkcji zależy od wielkości popytu, natomiast czynniki podażowe mają znaczenie drugorzędne, bezrobocie ma charakter przymusowy wynikający z niedostatecznych rozmiarów popytu, w hierarchii celów polit ekono zwolennicy tej sql za cel najważn uważa ogranicz bezrobocia,polit fiskalna charakter się wyższą skutecznością,niż polit monetarna, Milton Friedman-wzrost pieniądza prowadzi do wzrostu inflacji; skuteczna kontrola podaży pieniądza; ceny i płace są elastyczne; stabilność sektora prywatnego Alfred Marshall-związany z monetaryzmem wniósł on wkład w badanie związków podażowo - popytowych, rozwinięcie teorii użyteczności konsumenta, powiązanie teorii krańcowej produktywności z tradycyjną teorią kosztów Czynniki produkcji - to wszystkie dobra pierwotne i ekonomiczne, oraz praca stosowane w produkcji do wytwarzania dóbr i usług.Czynniki produk: Ziemie- dobra pierwot np. surowce miner, lasy, wody, itp praca ludzie wraz ze swoja wiedza, umiejetno i zdolnośc ceną pracy jest płaca, kapitał to dobra wytwo uprzednio przez ludzi używane do produkcji innych dóbr. Są to budynki, narzędzia i maszyny. Ceną kapitału są odsetki. ZUŻYWANIE CYNNIKÓW PRODUKCJI: JEDNORAZOWE-polega na przekształcaniu produkt o nowych własnościach STOPNIOWE-polega na wykorzystaniu dóbr kapitałowych w wielu procesach produkcyjnych (stałe wyposażenie, które musi być utrzymywane w sprawności produkcyjnej) podmiot gospodarczy-podstawowa jednostka ekonomiczna podejmująca decyzje o zastosowaniu dóbr rzadkich, bedacych jej własnoscia
. podatki nakładane przez państwo - wszystkie podstawowe rodzaje podatków są kształtowane przez władze państwowe; podatki nakładane przez władze samorządowe - zakres tego władztwa jest regulowany ustawowo, czyli przez władzę publiczną. Budżet państwa- składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych, lokalnych i ubezpieczen społecznych. Gdy wydatki przekroczą dochody to wystep deficyt budżetowy. Przychody rządowe: podatki bezpośrednie od zysków przedsiębiorstw, podatki bezpośrednie od zysków indywidualnych obywateli, podatki pośrednie płacone w cenie nabywanych towarów (VAT), oznaczone łącznie symbolem T, cła (importowe, eksportowe) - mają na celu obronę interesów producentów krajowych, opłaty skarbowe - pobierane za świadczenie usług przez urzędy państwowe (znaczki skarbowe) Wydatki rządowe:obrona narodowa, wojsko, sądownictwo,szkolnictwo, służba zdrowiawyrównanie nierówności społecznych: wydatki transferowe (emerytury, renty), subsydia,odsetki płacone od długu wewnętrznego i zadłużenia zewnętrznego Zasady budżetowe uprzedniości(uchwalenie budżetu przed rozpoczęc nowego roku budżetowego,równowagi budżetowej(dochód powin pokrywać wydatki)roczności(obejmuje rok)zupełności(budżet dotyczy wszystkich dochodow i wydatków państwa)jedności (budżet powinien być ujęty w jednym zestawinieu jawności(budzet powinien być ogólnodostępny) . Klasyfikacja podatków: -według kryterium przedmiotu opodatkowania - na podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe i od wydatków, innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.,Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny. Funk b.komercyjnego Bank komer jako przedsiębiorstwo jest organizacją nastawioną na zysk, prowadzącą równolegle różnego typu działalności, wykonującą operacje z którymi wiąże określone z góry ryzyko finansowe (w sposób najprostszy można określić iż bank przyjmuje depozyty od klientów i pożycza te pieniądze drożej innym zweryfikowanym klientom). Działa w sposób precyzyjny i posiada szczegółową dokumentację organizacyjną (regulaminy, schematy organizacyjne itp.)SPÓŁKAjest umownym związkiem osób (wspólników) i ich kapitałów, zawartym w celu prowadzenia działalności gospodarczejW sensie prawnym jest to umowa zawierana przez wspólników celem prowadzenia wspolnego przedsiębiorstwa zarobkowego cechy: jest umową między wspólnikami,wspólnicy wnosza wkład kapitałowy,zajmuje się głównie działalnością gospodarczą,wspólnicy mają wytyczony cel,wspólnicy osiągają odpowiedni zysk od wniesionego kapitału. SPÓŁKA CYWILNAspółka cywilna to rodzaj umowy, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do określonego,wspólnego celu gospodarczego ,przez wniesienie wkładów lub jest umową, która powinna być stwierdzona pismem dla celów dowodowych (zawarcie w innej formie jest dopuszczalne)., spółka ta nie posiada osobowości prawnej, przedsiębiorcą nie jest w tym przypadku spółka cywilna ale wspólnicy spółki cywilnej. spółka jawna to osobowa spółka prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą i nie będącą inną spółką handlową.
|
gł. podmioty gospodarcze-konsument, nabywca, producent, sprzedawca np,. gosp domowe dostarcza przedsiębiorcy czynników produkcji, pracy, ziemi przedsiębiorstwa dostarczają środków do zaspokojenia potrzeb gospodarstwo domowe dostarcza przedsiębiorstwom czynnikow produkcji kapitału pieniężnego pracy, a także ziemi przedsiębiorstwa dostarczają środki do zaspokojenia potrzeb dóbr i usług oraz wynagrodzenia za dostarczone czynniki produkcji System gospodarczy - to system zarządzania gospodarką, z charakterystycznymi typami instytucji i mechanizmów regulacyjnych Dopełnieniem każdego systemu gospodarczego jest układ zjawisk sfer realnej gospodarki. Scharakteryzowanie występujących w nim elementów pozwala na stosunkowo łatwy opis istoty dowolnego systemu gospodarczego. Faktyczne systemy stanowią zawsze kombinację elementów i rozwiązań występujących w układzie. Typy systemów gospodarczych :autonomiczny system gospodarczy (zwany także zdecentralizowanym lub czysto rynkowym),scentralizowany system gospodarczy. System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi. Liberalny system polityczny: konkurencyjny system partyjny,instytucjonalne zabezpieczenie praw,silne civil socjety ,wolne wybory poddane społecznej kontroli,bazowanie na demokracji większościowej lub konsensualnej Postkomunistyczny system polit: wyznaczone na przełomie lat 80. i 90. trzy cele transformacji: demokracja parlamentarna,gospodarka rynkowa,suwerenność narodowa,różne tempo realizacji wytyczonych celów,wzrastająca rola partii politycznych,wysokie koszty społeczne transformacji,zjawisko korupcji na szeroką skalę Wschodnioazjatyckiwzrost i budowa dobrobytu,aprobata dla liderów silnego rządu,szacunek dla państwa Islamski stosunki polityczne są zgodne z zasadami religijnymi islamu, bazują na nauce Mahometa,występowanie odmian fundamentalistycznych islamu, np. z tendencjami absolutystycznymi (Arabia Saudyjska), lub też rewolucyjnego populizmu (Iran za rządów Chomeiniego do 1989 r.); Reżim wojskowy; podporzą wszystkich czynników kształtujących sys polit władzom wojskowym,wystę różnej formy reżimu wojskowego, np. klasyczna wojskowa junta, czy też spersonalizowana dyktatura wojskowa wspier przez armię z charyzmatycznym przywódcą modele gospodarki rynkowej Model anglosaski-neoliberalna gosp rynko-usa(każdy jest kowalem swojego losu, efektywnośc gosp, działanioe samoczynnych mechanizmów rynkow, powszechna komercjalizacja, odrzucanie interwencjonizmu państwow, odejście od nadmiaru funkcji opiekuńczych państwa, państwo jako strażnik ustroju i praworządności norm regulator polityki pieniężno- kredytowe. skandynawski- korzyści społeczne z ingerencji państwa więcej od strat ekonomicznych z tytułu ograniczenia wolności gospodarczych, powszechny rozbudowany system świadczeń socjalnych, państwo dostarcza bezpłatne usługi np. lecznictwo , przedszkola, kształcenie podstaw i wyższe, a także datuje budownictwo mieszkaniowe , dośc niska stopa bezrob, zachowana jest dominacja własności prywatnej w gospodarce . nadreński - godzenie liberalnej gospodarki z ustrojowym zapewnieniem świadczeń socjalnych, odrzucanie ingerencji państwa w bieżące funkcjonowanie gospodarki i jej mechanizmy ekonomiczne, negowanie państwa, państwo oferuje dośc szeroki zakres świadczeń społecznych- nie może szkodzić mechanizmom rynkowym i zmieniać motywacji obywateli do indywidualnej aktywności)m. japoński- wolność gospodarcza, preferowanie przedsiębiorców nie pracowników, wysoka stopa inwestycji, ingerencja państwa wspomagająca rozwój gospodarczy(eksportu, inwestycji rozwojowych, ekspansja eksportowa strategia opanowywania rynków zagranicznych) Mierniki wzrostu gospodar-produkt krajowy brutto(PKB): całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju(kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze), procentowe stawki procentowe Rownośc opodatkowania pobranie od każdego podatnika takiego samego odsetka osiąganych przez niego dochodów (podatek liniowy), sprawiedliwe opodatkowania to opodatkowanie progresywne. Adam Smith podczas opisu tej zasady opowiadał się za podatkiem liniowym. Dogodność opodatkowania - gdy sposób pobierania podatków zostanie ustalony w sposób dla podatnika dogodny, podatnik będzie miał większą łatwość w płaceniu podatków w pełnej kwocie na czas. Krzywa Laffera - koncepcja teoretyczna, która za pomocą krzywej ilustruje zależność między stawką opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków; opracowana w latach 70. XX w. przez amerykańskiego ekonomistę Arthura Laffera; bywa używana jako argument za zmniejszeniem podatkówWydatkami budżetu państwa są środki pieniężne pochodzące z budżetu przeznaczone na finansowanie zadań państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków publicznoprawnych. Stanowią kluczową pozycję budżetu, gdyż są podstawą określania środków niezbędnych do sfinansowania. Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub in. związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych. Zobowiązania te mogą mieć charakter krótko- (do 1 roku), średnio- (do 10-15 lat) lub długoterminowy (powyżej 15 lat). Deficyt budżetowy - występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (zazwyczaj państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa. NBP Do zadań należy:organizowanie rozliczeń pieniężnych, prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, prowadzenie działalności dewizowej, prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa, regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego, Utworzenie waluty euro jest naturalną konsekwencją integracji i otwartej przestrzeni gospodarczej państw Europy. Pierwsze plany utworzenia Unii Walutowej pojawiły się już w latach 60. XX wieku, lecz dopiero w latach 70. opracowano plan
|
produkt narodowy brutto(PNB): całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju, dochód narodowy(DN): stanowi nowo wytworzoną wartość produktu krajowego w ciągu roku przez wszystkie podmioty gospodarki narodowej, skorygowaną o saldo rozliczeń z zagranicą, wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca Wzrost gospodarczy - zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Jeśli w kolejnym roku w całej gospodarce uda się sprzedać więcej towarów i usług niż w roku poprzednim - mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym. Rozwój gospodarczy - długofalowy proces przemian dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia (konsumpcji) i innych wielkości ekonomicznych .Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest zwiększenie standardu życia, zwiększenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna oraz większe bezpieczeństwo publiczne Czynniki wzrostu gospod: Praca (w ujęciu ilościowym - podaż pracy, jak i jakościowym - dyscyplina pracy, wykształcenie, kwalifikacje, motywacja), Zasoby naturalne (ziemia, zasoby mineralne, paliwa, jakość środowiska), Kapitał - środki wykorzystywane w procesie produkcji-kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi)-kapitał finansowy- kapitał ludzki-Technologia (nauka, technika, zarządzanie, przedsiębiorczość)Państwo w gospod(etatyzm)państwo powinno podejmo kluczowe decyzje rozwojowe , oraz zapewnić każdemu obywatelowi pracę i winagrodze.Podstawo funk państwa, co do których istnieje konsensus,funkcjonow państwa jako zarządcy i regulatora, co doo których nie wszyscy sa zgodni.Igrupa konsensus zapewnienie podazy i dobr tzw publicznych,zapewnienie ładu i porządku wew,organizac systemu pieniężnego.Funk państwa określenie i ochrona praw własności,zapewnienie bezpiecze zew i wew,utrzymanie wymiaru sparwied,kształtow i utrzymywa systemu oświaty,kształtowa systemu pieniężnego polityka ekonomiczna- cechy-PE w sposób swiadomy kształtują jej podmioty. PE to oddziaływanie jej podmiotów na podmiot czyli gospodarke, podmioty PE oddzialowuja na gosp. By osiągnąć pewne cele.UWARUNKOWANIA-zew,wew,ustrojowo-systemowe . Funkcje banku centralnego: Funkcje Banku Centralnego:Bank Emisyjny - jako bank emisyjny dokonuje emisji pieniądza, jest zawsze wypłacalny, jeśli ponosi straty dodrukowuje pieniądza Bank Banków - jako bank banków jest bankiem rezerwowym dla banków komercyjnych, tworzy pieniądz gotówkowy, reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza gotówkowego, reguluje płynność systemu bankowego, kształtuje potencjał kredytowy banków komercyjnych poprzez stosowanie instrumentów pieniężnych. Bank Gospodarki Narodowej - jako bank gospodarki narodowej jest egzekutorem obiegu pieniężnego oraz bilansu płatniczego. Bank Państwa - jako bank państwa zajmuje się obsługą płatności zagranicznych, realizuje politykę państwa w stosunku do kursu walut i zajmuje się utrzymywaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych. Podatek jest nieodpłatnym, przymusowym bezzwrotnym i pieniężnym świadczeniem o charakterze ogólnym, które jest nakładane jednostronnie przez związek publicznoprawny. Związkiem tym jest przede wszystkim państwo. Podział podatków: podatki majątkowe i podatki od praw majątkowych - źródłem tych podatków jest posiadany przez podatnika majątek.podatki od przychodów - płaci się je w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami.podatki od dochodów - przedmiotem opodatkowania jest dochód podatki od wydatków - są typowymi podatkami od konsumpcjipodatki bezpośrednie - to takie podatki, w przypadku których istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem, podatki pośrednie - obciążają podatnika w sposób wprowadzenia wspólnej waluty, a w 1979 roku powstał Europejski System Walutowy. W 1986 ECU zostało trzecią walutą na świecie, w której emitowano obligacje międzynarodowe.Korzyści-rozwoj handlu zagranicznego, stabilizazjawalutowa, ułatwione podróżowanie oraz zakupy za granica. Przeciw- wzrost cen. . ESCB- skupia banki centralne tych państw które nie przyjely euro EBC-odpowiada za prowadzenie polityki pieniężnej strefy euro. Stopa procentowa określa wysokość odsetek od sumy pieniędzy jako zapłaty za jej pożyczenie na określony czas. Rozróżnia się stałą i zmienną stopę procentową. Przy ustalaniu stopy procentowej musi być uwzględniana stopa inflacji System bankowy to całokształt instytucji bankowych i finansowych oraz normy, które określają ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem podział syst banko: zakres podmiotowy działalności: systemy bankowe do działalności operacyjnej, systemy do obsługi finansowej, oprogramowanie do zarządzania bankiem zakres terytorialny: systemy bankowe scentralizowane i zdecentralizowane kryterium organizacyjne systemów bankowych, czyli systemy dla banków centralnych systemy bankowe rozróżniane pod względem ich producentów tzn. oprogramowanie bankowe, które jest tworzone przez jednostki organizacyjne banków Banki komercyjne - są wyspecjalizowanymi instytucjami finansowymi trudniącymi się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to gromadzenie środków pieniężnych, udzielenie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczą usługi klientowi masowemu Bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa, bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.Funk Ban central: emituje pieniądz gotówkowy. Następnie wprowadza go do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym ,Bank centralny jest bankiem banków i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z
|