Opracowanie: Anna Dyndał

Konspekt lekcji języka polskiego do przeprowadzenia w kl. III

Temat: Czy wizja uprzedmiotowienia człowieka jest realna? Nowy wspaniały świat A. Huxley'a

Cele: uczniowie poznają treści tekstów, na których oparte są podstawowe prawa człowieka, doskonalą umiejętność czytania ze zrozumieniem, uogólniania, wnioskowania; wskazują zjawisko łamania praw człowieka w dawnym i współczesnym świecie; dostrzegają kontekst historyczny, ważne wartości wpisane w tekst; formułują, porządkują i wartościują argumenty uzasadniające własne stanowisko.

Metody: burza mózgów, praca w grupach, heureza, elementy dyskusji.

Pomoce dydaktyczne: karty pracy do tekstów: Biblia, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez Organizację Narodów Zjednoczonych, Konstytucja RP, artykuły papiernicze.

Przebieg lekcji:

1. Sprawdzenie i przeczytanie pracy domowej - streszczenia fragmentu opowiadania Aldousa Huxley'a.

2. Komentarz nauczyciela.

Dzisiejsza lekcja nawiązuje do opowiadania, które omawialiśmy na ostatniej lekcji Zastanawialiśmy się, czy człowiek jest traktowany jak podmiot czy przedmiot. Doszliście do wniosku, że stał się on przedmiotem użytku w rękach drugiego człowieka i wskazywaliście dowody na potwierdzenie waszej tezy. Dziś będziecie pracować z bardzo istotnymi dla ludzkości tekstami. Naszym celem jest stworzenie listy podstawowych praw człowieka, który jest podmiotem a nie przedmiotem.

(Zapisanie tematu lekcji)

3. Praca w grupach 5-6 osobowych.

Uczniowie otrzymują karty pracy z fragmentami: Biblii, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka uchwalonej przez Organizację Narodów Zjednoczonych, Konstytucję RP. Wykonują zadania do tekstu.

4. Prezentacja pracy w grupach. Wspólne tworzenie listy praw człowieka i umieszczenie jej w widocznym miejscu.(notatka)

Człowiek ma prawo do (przykładowe odpowiedzi):

• Życia i decydowania o nim

• Ochrony zdrowia

• Własności prywatnej

• Szacunku, poszanowania godności

• Sprawiedliwości, ochrony prawnej

• Spokoju, bezpieczeństwa

• Wypoczynku

• Równego traktowania

• Obrony

• Wolności myśli, sumienia, wyznania

• Pracy i jej wyboru

• Bezpłatnej nauki

• Wolności twórczej, badań naukowych, korzystania z dóbr kultury

• Wyrażania swoich poglądów

• Pozyskiwania i rozpowszechniania informacji

5. Poszukiwanie odpowiedzi na pytania:

Czy na przestrzeni wieków łamane były prawa człowieka? Co to były za wydarzenia, zjawiska? Łamanie których praw ludzkość odczuwa najboleśniej?

Przykładowe odpowiedzi

Prześladowanie chrześcijan w starożytnym Rzymie

Niewolnictwo

Inkwizycja

Wojny zaborcze

Wyniszczanie ludności tubylczej w Amerykach Południowej i Północnej

Zabory w Polsce

I i II wojny światowe (obozy koncentracyjne, łagry)

Totalitaryzm i faszyzm

Rasizm, antysemityzm

Wojny w Jugosławii, Iraku

6. Dlaczego doszło i wciąż dochodzi do łamania podstawowych praw człowieka? (notatka)

Przyczyny:

Zdobycie władzy Chęć dominacji

Gniew ↑ ↑ → Zemsta

←

HOMO SAPIENS

Strach ←

↓ ↓

Chęć wzbogacenia się

Narzucanie własnej ideologii, wizji świata

7. Przypomnienie argumentów przemawiających za tym, że człowiek w opowiadaniu Huxley'a stał się przedmiotem użytku w rękach drugiego człowieka.

8. Co niepokoi w wizji Huxley'a?

Przykładowe odpowiedzi

• Uprzedmiotowienie człowieka

• Brak kontroli nad eksperymentami, które stały się niemal produkcją

• Brak etyki zawodowej

• Brak wrażliwości sumienia

• Ubezwłasnowolnienie człowieka przez drugiego człowieka w świetle prawa

• Skutki takiego eksperymentu

• Nieobliczalni ludzie mający władzę i realizujący swoją wizję świata

9. Co skłoniło autora do podjęcia takiego tematu i takiej kreacji świata?

Przykładowe odpowiedzi

• Rodzący się totalitaryzm, faszyzm

• Eksperymenty medyczne

• Łamanie praw człowieka

10. Czemu ma służyć stworzenie takiej przerażającej wizji naszej przyszłości?

Przykładowe odpowiedzi

• Refleksji nad zagadnieniami doświadczeń medycznych, ingerencji w naturę

• Potrzebie istnienia etyki zawodowej i kontroli świata nauki, władzy.

• Zapobieganiu

• Byciu czujnym, ostrożnym i nieobojętnym

• Praca domowa:

Czy zagrożenie uprzedmiotowienia człowieka ukazane w opowiadaniu A. Huxley'a jest realne? Ustosunkuj się do ww. wymienionej hipotezy. Przedstaw swoje argumenty.

Zwrócenie przez nauczyciela uwagi na takie zjawiska jak: klonowanie, eutanazja, aborcja, łamanie praw naturalnych, niekontrolowana ingerencja w świat przyrody, władza absolutna, ruchy społeczne typu nazizm, rasizm, itp.

KARTY PRACY

Grupa I

1. Przeczytaj uważnie tekst.

Stary Testament

Ks. Rodzaju

Tak stworzył Bóg człowieka na swe wyobrażenie, na wyobrażenie Boga go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym błogosławił im, mówiąc do nich: „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszelką istotą żywą, która chodzi po ziemi”. I rzekł Bóg; „Oto wam daję wszelką roślinę, przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem”.

Dekalog

1. Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.

2. Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego nadaremnie.

3. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.

4. Czcij ojca swego i matkę swoją.

5. Nie zabijaj.

6. Nie cudzołóż.

7. Nie kradnij.

8. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

9. Nie pożądaj żony bliźniego swego.

10. Ani żadnej rzeczy, która jego jest.

Mt. 7, 12

Złota zasada postępowania

Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie! Albowiem na tym polega Prawo i Prorocy.

„...Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego”.

2. Jakie prawa miał człowiek w Starym i Nowym Testamencie?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

Gr. II

1. Przeczytaj uważnie tekst.

Powszechna Deklaracja praw człowieka uchwalona przez Organizację Narodów Zjednoczonych* 10 grudnia 1948 r.

ONZ-uniwersalna organizacja międzynarodowa powołana w 1945 r. na mocy umowy zwanej Kartą Narodów Zjednoczonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowego i mająca służyć wspólnym celom politycznym, kulturalnym i społecznym.

Artykuł 1

Wszyscy ludzie rodzą się równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

Artykuł 3

Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.

Artykuł 5

Nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub poniżający.

Artykuł 8

Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwoływania się do kompetentnych sądów krajowych przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznanych mu przez konstytucję lub prawo.

Artykuł 11

Każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy.

2. Jakie prawa ma człowiek w Deklaracji ?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

Gr. III

1. Przeczytaj uważnie tekst.

Powszechna Deklaracja praw człowieka uchwalona przez Organizację Narodów Zjednoczonych* 10 grudnia 1948 r.

ONZ-uniwersalna organizacja międzynarodowa powołana w 1945 r. na mocy umowy zwanej Kartą Narodów Zjednoczonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowego i mająca służyć wspólnym celom politycznym, kulturalnym i społecznym

Artykuł 17

Każdy człowiek ma prawo do posiadania własności.

Nie wolno nikogo samowolnie pozbawiać własności.

Artykuł 18

Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia, wyznania.

Artykuł 19

Każdy człowiek ma prawo do przekonań i wypowiedzi: prawo to obejmuje wolność wyznawania niczym nie skrępowanych przekonań oraz wolność poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji i idei wszelkimi środkami, bez względu na

granice.

Artykuł 20

Każdy człowiek ma prawo do spokojnego zgromadzania i stowarzyszania się.

Artykuł 23

Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru miejsca pracy, do odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz ochrony przed bezrobociem.

2. Jakie prawa ma człowiek w Deklaracji ?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

Gr. IV

1. Przeczytaj uważnie tekst.

KONSTYTUCJA RP

Rozdział II
WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI
CZŁOWIEKA I OBYWATELA

ZASADY OGÓLNE

Art. 30.

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 31.

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

(...)

Art. 32.

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE

Art. 38.

Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.

Art. 39.

Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

Art. 40.

Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Art. 41.

1. Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

Art. 45.

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Art. 47.

Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

Art. 49.

Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

Art. 50.

Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

Art. 52.

1. Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.

Art. 53.

1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

Art. 54.

1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

2. Jakie prawa ma człowiek w Konstytucji RP?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

Gr. V

1. Przeczytaj uważnie tekst.

KONSTYTUCJA RP

WOLNOŚCI I PRAWA POLITYCZNE

Art. 57.

Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.

Art. 58.

1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.

2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.

3. Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.

Art. 60.

Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Art. 61.

1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

2. Jakie prawa ma człowiek w Konstytucji RP?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

Gr. VI

1. Przeczytaj uważnie tekst.

KONSTYTUCJA RP

WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE

Art. 64.

1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. (...)

Art. 65.

1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. (..)

Art. 67.

1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

Art. 68.

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

Art. 70.

1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

Art. 73.

Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury.

Art. 79.

1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

2. Jakie prawa ma człowiek w Konstytucji RP?

3. Od kogo otrzymał te prawa?

ARKUSZ HOSPITACYJNY

Imię i nazwisko nauczyciela: Anna Dyndał

Przedmiot: język polski Klasa: IIIc Data: 30. 05. 2006 r.

Temat: : Czy wizja uprzedmiotowienia człowieka jest realna? Nowy wspaniały świat A. Huxley'a

Cele: uczniowie poznają treści tekstów, na których oparte są podstawowe prawa człowieka; doskonalą umiejętność czytania ze zrozumieniem, uogólniania, wnioskowania; wskazują przykłady łamania praw człowieka w dawnym i współczesnym świecie; dostrzegają kontekst historyczny, ważne wartości wpisane w tekst; formułują, porządkują i wartościują argumenty uzasadniające własne stanowisko.

Metody: burza mózgów, praca w grupach, heureza, elementy dyskusji.

Pomoce dydaktyczne: karty pracy do tekstów: Biblia, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez Organizację Narodów Zjednoczonych, Konstytucja RP; artykuły papiernicze.

Praca nauczyciela:

• Przedstawienie celów lekcji

• Podział na grupy i przydzielenie zadań

• Czuwanie nad poprawną prezentacją grup

• Inspirowanie dyskusji i zachęcanie uczniów do formułowania wniosków

• Sprawdzenie poprawności zadania domowego

• Czuwanie nad prawidłowym przebiegiem lekcji

Praca ucznia:

• Prezentacja pracy domowej

• Praca w grupach (czytanie ze zrozumieniem, uogólnianie, wnioskowanie)

• Przedstawienie wykonanych zadań

• Redagowanie notatki

• Aktywny udział w dyskusji i samodzielne formułowanie wniosków

• Gromadzenie argumentów uzasadniających własne stanowisko.

1

---