Prawo rzeczowe
Rodzaje rzeczy
Res- rzecz- mianem rzeczy określano przedmioty, okoliczności, sprawy, wydarzenia, działania.
Rzeczy będące w obiegu i wyjęte z obiegu
Rzeczy wyjęte z obiegu mogly być na podstawie prawa ludzkiego lub boskiego
Wyjęte na pdst. Prawa ludzkiego to:
-rzeczy wspolne dla wszystkich ludzi (powietrze woda)
-rzeczy należące do ogółu (mosty ulice)
Wyjęte na pdst.prawa boskiego to:
-rzeczy religijne (urny i groby)
-rzeczy sakralne (swiatynie ołtarze)
- rzeczy święte (poswiecone opiece bogów, bramy miasta, mury)
Ruchomości, nieruchomości
Rzeczy ruchome- res mobiles
Rzeczy nieruchome- res immobiles
Rzeczy nieruchome to grunt który obejmowal pewną ograniczona czesc powierzchni ziemi, wraz ze wszystkim co jest z nim polaczone sztucznie lub naturalnie a także co jest pod powierzchnia. Rola podzialu niemiala znaczenia w prawie klasycznym, dopiero w prawie poklasycznym zyskala znaczenie.
Przynależności
Przynależność to fizycznie i prawnie odrębne rzeczy uboczne nie bedace częścią skladowa rzeczy głownej, które mialy trwale słuzyc do jej lepszego użytkowania (np. okiennice, klucze do domu)
Posiadanie- pojecie i rodzaje
Posiadanie jest faktycznym władztwem nad rzeczą z zamiarem zachowania jej. Posiadanie jest rzeczą faktu a nie prawa.
Rodzaje:
Korpus- fizyczne zetknięcie się z rzeczą
Animus- chęć, wola zatrzymania rzeczy jako swojej.
Ochrona posesoryjna
Ochrona posesoryjna realizowana w ramach ochrony pozaprocesowej, był to tez interdykt na podstawie którego pretor zakazywal samowolnego naruszania posiadania lub nakazywal przywrócenie samowolnie odebranego posiadania dotychczasowemu właścicielowi.
Własność- pojecie i rodzaje
Jurysprudencja rzymska nie stworzyla definicji własności w technicznym znaczeniu tego slowa. Określono ja opisowo formułą: „Rzecz jest moja według prawa Kwirytów:
-Prawo do posiadania rzeczy
-Prawo do używania rzeczy
Prawo do zużywania rzeczy
Prawo do pobierania pożytków
Prawo do rozporządzania rzeczą
Ograniczenia prawa własności
Własność kwirytalna- przysługiwała tylko obywatelom rzymskim
Własność bonitarna- tzn. osoba miala rzecz w swoim użytkowaniu ale nie miala własności kwirytalnej bo tę można było nabyc tylko przez akty prawa cywilnego.
Ograniczenia wynikały tez z ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego np. interes publiczny.
Ograniczenia publiczno- prawne o charakterze sanitarnym (lokalizacja cmentarzy), komunikacyjnym (dostep do dróg publicznych), i budowlanym (wysokość budynków).
Przejawam ograniczenia prawa własności były tez regulacje dotyczące wyzwalania niewolników,
Ograniczenia prawa własności wynikające z prawa sąsiedzkiego:
-dym zapach, splyw wody deszczowej.
Współwłasność
Prawo do jednej rzeczy moglo należec niepodzielnie do kilku osob. Nabyć własność można było wg ius civile lub ius gentium.
Zasiedzenie
Jest to nabycie własności skutkiem ciągłego posiadania jej przez czas określony ustawą.
Zawłaszczenie
To najstarszy sposób nabycia własności- polegało na objeciu w posiadanie rzeczy niczyjej z zamiarem zatrzymania jej dla siebie. (ptaki ryby)
Znalezienie skarbu
Skarb- to rzecz wartościowa któ®ych właściciela- w skutek długotrwałego przebywania w ukryciu - nie można odnalezdz. Znalazca skarbu na wlasnym gruncie stawal się jego właścicielem. Pod koniec republiki własność nad skarbem przypadala fiskusowi. Znalazcy nie przysługiwało znaleźne.
Skarga windykacyjna
Zwata tez skargą wydobywcza przysługiwała właścicielowi kwirytalnegmu pozbawionemu posiadania rzeczy.
Cele skargi:
Uznanie własności powoda
Zwrot rzeczy właścicielowi
Oszacowanie wartości rzeczy któ®a winna być zwrócona gdyby posiadacz odmawial jej wydania lub niemogl wydac.
Problem pożytków w skardze windykacyjnej
Posiadacz w dobrej wierze nabywal pożytki na własność
Posiadacz w złej wierze powinien je zwrócic.
Problem nakładów w skardze windykacyjnej
Nakłady:
Konieczne-niezbede do utrzymania rzeczy
Użyteczne- zwiększające wartość rzeczy
Zbytkowe- wydatki upiekszajace
Skarga negatoryjna
(skarga defensywna)
Właściciel który nie został wyzuty z posiadania, miał je zaklucone, sprawca zakłucajacy twierdzil ze ma do tego prawo. Właściciel mogl wystąpic ze skarga negatoryjna której celem było:
Zmuszenie by zaprzestal działań
Odszkodowanie
Przysiega ze się nie powtórzy
Skarga konfesoryjna
(ochrona służebności)
Powód, podmiot występował przeciwko każdemu kto twierzil ze służebności niema.
Cele:
Uznanie prawa służebności
Zaprzestanie działań uniemożliwiających wykonywanie służebności
Odszkodowanie
Stymulacyjne przyrzeczenie zapalenia pewnej kwoty gdyby znowu zaklucenie się pojawilo.
Zastaw- pojecie i rodzaje
To ograniczone prawo rzeczowe które dłużnik ustanawial na wlasnej rzeczy aby zabezpieczyc wierzytelność wierzyciela.
1 fiducia- to przeniesienie prawa własności w drodze mancypacji z klauzula ze w momencie splaty długu wierzyciel przeniesie powrotem prawo wlasności
2 Pignus- to zastaw reczny. Zastawca przenosil na wierzyciela tylko dzierżenie rzeczy
3 Hypoteca-Zastaw z mocy prawa- umowy. Zastawca ie wydawal rzeczy wierzycielowi i nie przenosil prawa własności ani władztwa.
Sposoby ustanowienia zastawu
Ustanawiano go najczęściej na podstawie nieformalnej umowy zawartej pomiędzy zastawca a zastawnikiem. W pewnych wypadkach powstawal bez wyraźniej klauzuli o jego ustanowieniu, milcząco, ten rodzaj zastawu był także zastawem ustawowym.
Zastaw gordiański
Po umorzeniu/ wygaśnięciu wierzytelności zastawnik powinien wydać rzecz zastawioną, jednak gdy wszystkie zobowiązania dłużnika nie wygasły, mogł zatrzymać rzecz do czasu zrealizowania.
Realizacja prawa zastawu
Zastawnik w sytuacji niespełnienia wierzytelności przez dłużnika w terminie mogł:
Żądac wydania rzeczy obciążonej zastawem,
Pozbyc się rzeczy zastawionej