Postulaty wychowania przez sztukę a wychowanie plastyczne

Dziecko przychodzi na świat z pewnymi dyspozycjami psychicznymi, z większą lub mniejszą wrażliwością na bodźce otaczającego go świata, ale żeby mogło w przyszłości korzystać z dorobku kulturalnego, doznawać przeżyć estetycznych, by mogło w pełni uczestniczyć w życiu kulturalnym, musi być do tego przygotowane, trzeba je pod tym względem wychowywać, i to już od najmłodszych lat.

W znanym studium o Nowym Wychowaniu dziecko stało się ośrodkiem zainteresowań zarówno teoretyczno-pedagogicznych, jak i praktyczno-wychowawczych. Dzieciństwo zostało zdefiniowane jako swoisty stan psychiczny, w którym pojawia się u dziecka naturalne dążenie do zdobywania i rozszerzania swoich doświadczeń. Zdaniem twórców tego nurtu dziecko manifestuje przede wszystkim "wolę życia", swobodnie wyraża treści swego życia wewnętrznego, podejmuje próbę akcentowania własnej indywidualnej osobowości.

Jednym z pedagogów reprezentujących te teorie był John Dewey. Realizował postulat zgodności zarówno z potrzebami i zainteresowaniami dziecka, jak z potrzebami życia społecznego. Realizował równocześnie swoje własne założenia pedagogiczne, według których wychowanie jest "pewnym procesem życiowym".

Wychowanie zostaje przez Dewey'a porównane do życia, życie zatem ma wyznaczać treść, metody i charakter wychowania. Dużo uwagi poświęcał zajęciom praktycznym, których jednakże nie wiązał wyłącznie ze sztuką. Określał je jako roboty ręczne, odpowiadające naszym dzisiejszym zajęciom praktyczno-technicznym. Sądził, że sztuka zawsze wyrasta z pracy rzemieślnika. Musi zawierać w sobie jakąś ideę, myśl i duchowe ujęcie rzeczy. Uważał, że sztuka jest żywym połączeniem myśli z narzędziem, przez które ona się wyraża. Konkretne wskazania pedagogiczne Dewey'a pokazują w jaki sposób szkoła ma stwarzać sytuacje wychowawcze, włączać różne dziedziny artystyczne i konkretne dzieła do wzbogacania doświadczeń poznawczych, estetycznych i społecznych. Pedagogiczne doświadczenie Dewey'a i jego koncepcja stały się podstawą sformułowania tezy o modelowym doświadczeniu integralnym, ogniskującym różne aspekty świata i człowieka, przeżyć i działań, doświadczeń, które utożsamiał ze swoiście pojmowaną sztuką.

W ten sposób zarysowała się nowa interpretacja wychowawczej roli sztuki. Stwierdzono, że służy ona kształtowaniu estetycznej wrażliwości i postawy moralno-społecznej, i może również zachęcać do własnej twórczości. Szczególną uwagę zwrócono na dziecięcą ekspresję plastyczną, jako wypowiedź o charakterze osobistym, a więc dokument osobowości, będący również praktyką artystycznego działania. Wypowiedź plastyczna ma charakter zobiektywizowany, umie rozładować szereg napięć psychicznych, obudzić zaufanie do własnych możliwości twórczych.

Wychowanie plastyczne rozwija zdolność wnikliwego obserwowania wytworów rąk ludzkich, oraz różnorodnych form i zjawisk zachodzących w przyrodzie. Wzbogaca wiedzę o świecie, kształci pamięć wzrokową i wpływa decydująco na rozwój twórczej wyobraźni.

W toku zajęć plastycznych dziecko zdobywa umiejętność wyrażania obserwowanych form i zjawisk różnymi środkami plastycznymi, i posługiwania się różnymi technikami, co ma duże znaczenie poznawcze i kształcące.

Jak więc widzimy, wychowanie plastyczne rozwijając pamięć i wyobraźnię, kształtując spostrzegawczość i umiejętność wnikliwej obserwacji, bogaci procesy poznawcze dziecka i wpływa tym samym na jego rozwój umysłowy. Równocześnie dzięki wychowaniu plastycznemu budzą się nowe zainteresowania, wyrabia się artystyczna wrażliwość i dbałość o estetykę i kulturę życia codziennego.

Tak więc wychowanie plastyczne wpływając na rozwój osobowości ucznia przygotowuje go do odbioru sztuki.

---