7. Analiza wskaźników rentowności pracy

Istotnym czynnikiem każdej działalności gospodarczej są zasoby ludzkie, z którymi związane są takie wielkości jak stan zatrudnienia, zaangażowany czas pracy oraz ponoszone koszty pracy. Zasoby osobowe decydują o osiąganych efektach gospodarowania poprzez wydajność i rentowność pracy w przeliczeniu na jednego zatrudnionego.

Rentowność pracy jest formą syntetycznego ujęcia efektu finansowego (zysku lub straty) przedsiębiorstwa wypracowanego (wygospodarowanego) przez jednego zatrudnionego. Rosnąca wielkość wskaźnika rentowności pracy stanowi wyraz osiągniętego postępu w efektywności gospodarowania czynnikiem pracy. Obliczanie rentowności pracy wymaga uwzględnienia przeciętnej liczby pracowników zatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych (ogółem grupy pracowników produkcyjnych czy umysłowych). Jednak zatrudnienie nominalne (zatrudnienie oficjalnie zarejestrowane) może kryć pewne nieprawidłowości, dlatego też należy korzystać z realnego stanu zatrudnienia (zatrudnienie nominalne + zatrudnienie utajone). W celu analizy do typowych form zatrudnienia utajonego zalicza się: pracę pracowników przedsiębiorstwa w godzinach nadliczbowych, pracę osób fizycznych opartą na umowach-zlecenia lub umowach o dzieło czy honoraria agencyjno-prowizyjne.

Podstawowe narzędzia analizy rentowności pracy przedstawiają wzory:

Wskaźnik wydajności pracy Wwp	=	przychody ze sprzedaży		31
						liczba zatrudnionych

Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz	=	zysk netto		32
						liczba zatrudnionych

W zależności od potrzeby badania możemy ujmować zatrudnienie nominalne lub realne. Jako miernik wydajności pracy określamy stosunek przychodów osiągniętych ze sprzedaży wytworzonych wyrobów do liczby zatrudnionych. Wysokość wskaźnika zależy od rodzaju branży.

W analizie przyczynowej rentowności pracy należy zwrócić uwagę na czynniki ją kształtujące, na źródła jej przyrostu. W związku z tym rentowność pracy można przedstawić jako:

zysk netto

=

aktywa ogółem

x

sprzedaż netto

x

zysk netto

liczba zatrudnionych

liczba zatrudnionych

aktywa ogółem

sprzedaż netto

33

Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz

=

wyposażenie majątkowe czynnika ludzkiego

x

rotacja majątku

x

rentowność sprzedaży netto

Rentowność zatrudnienia można przedstawić jako iloczyn wyposażenia majątkowego czynnika ludzkiego, obrotowości majątku oraz rentowności sprzedaży.

Wskaźnik wyposażenia majątkowego czynnika ludzkiego wyznacza wartość aktywów przypadających na jednego zatrudnionego, jest syntetycznym miernikiem poziomu stosowanej technologii. Wskaźnik ten może być utożsamiany z kapitałochłonnością produkcji. W przypadku przedsiębiorstw, wykazujących wyższą wartość tego wskaźnika, mamy do czynienia z większym zaangażowaniem zasobów majątku trwałego i obrotowego w procesy produkcji. Tendencja do oszczędzania pracy prowadzi do mechanizacji i automatyzacji procesu wytwarzania, a to z kolei znajduje odbicie we wzroście wskaźników kapitałochłonności. Wpływając na poziom osiąganej rentowności, istotnie oddziałują one na wybór realizowanych strategii, szczególnie w sferze inwestycji.

Kolejnym sposobem jest przedstawienie wpływu następujących czynników na rentowność zatrudnienia, a mianowicie: średniego wynagrodzenia, produktywności wynagrodzeń oraz rentowności sprzedaży.

zysk netto	=	wynagrodzenie	x	sprzedaż netto	x	zysk netto
liczba zatrudnionych				liczba zatrudnionych				wynagrodzenie		sprzedaż netto
							34
Wskaźnik rentowności zatrudnienia Wrz	=	średnie wynagrodzenie	x	produktywność wynagrodzeń	x	rentowność sprzedaży netto

1

1

---