spoleczna - lektury, 1


1. Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości”- pod red. E. Murynowicz-Hetka,, H. Kubicka, M. Granosik, Łódź, 2004

Teza: Pedagogiczna twórczość A. Kamińskiego źródłem dyskusji i polemiki

Książka ta ukazała się z okazji100 rocznicy urodzin Kamińskiego. Wszechstronnie ukazywano jego osobę oraz poglądy pedagogiczne, refleksją objęto różnorodne obszary jego naukowej i społecznej działalności. W refleksji tej wzięło udział bardzo wiele osób, reprezentujących różne dziedziny, różne podejścia do pedagogiki, różne pokolenia.

Założenie ksiązki jest takie, iż warunkiem rozwoju nauki jest kontynuacja, kumulowanie wiedzy, która powinna być analizą, czasem sporem, wyciąganiem nowych wniosków z istniejących przesłanek, ale przede wszystkim stawianiem nowych pytań , na które będzie się szukać odpowiedzi. Praca stwarza możliwość refleksji nad koncepcjami pedagogicznymi Kamińskiego. Ksiązka stanowi ocenę twórczości i dorobku Kamińskiego. Można w niej odnaleźć 3 grupy tekstów:

Silna grupa pierwszych tekstów świadczy o tym, że Kamiński widziany jako wzór do naśladowania. Zwrócono uwagę na dzielność, która w koncepcjach wychowawczych zajmuje ważne miejsce rozumiane jako cecha charakteru, zadanie, służba. Dzielność człowieka wpływa na siłę kraju. Wątkiem, który jest istotny także współcześnie to czas wolny, który spełnia funkcję odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą. Aktualizację rozumianego przez Kamińskiego czasu wolnego można znaleźć pod warunkiem wprowadzenia w polityce zmian. Takie samo zagadnienie pedagogiki społecznej jest niezwykle interesujące i aktualne.

Książka zawiera wiele poglądów, które świadczą o jego wybitnej twórczości. Wątki są nadal aktualne, ciągle do nich powracamy, odkrywamy na nowo i zastanawiamy się, czy coś zmienić. Jest to niewątpliwie kontynuacja stanowiąca o rozwoju nauki.

2. „Geneza i rozwój pedagogiki społecznej” pod red. I. Lepalczyk, J. Badura

Teza: Helena Radlińska miała duży wkład w rozwiązanie problemów oświaty ludzi

Helena Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej, zainteresowała się problemem wsi polskiej. Jej teoria pedagogiczna miała służyć wyrównywaniu krzywd i upośledzeń ludzkich poprzez przekształcanie środowiska własnymi siłami w imię ideału. Radlińska była świadoma opóźnienia materialnego wsi polskiej oraz opóźnienia kulturowego, dlatego chciała ją unowocześnić. Miała bardzo duży wkład w rozwiązywanie problemów oświatowych ludzi. W 1918 r. opublikowała artykuł „Pilna sprawa szkolna”, w którym poddała ostrej krytyce dotychczasowe formy kształcenia młodzieży w Królestwie. Podkreślała potrzebę wprowadzenia 7-klasowej,obowiązkowej szkoły jednolitej dla miasta i wsi, dostosowania systemu oświaty do potrzeb kraju, a nie rosyjskich wzorów, podkreślała również uwzględnienie w nauce bieżących spraw oraz podejmowanie przez szkołę współpracy z lokalnymi instytucjami kultury. Odrzucała zdecydowanie szkolnictwo trójpoziomowe, bo ono uniemożliwiało dzieciom uczestnictwo w szkolnictwie średnim. Za szczególnie ważne uważała kształcenie dzieci w wieku 14-18 lat oraz dokształcanie. Za właściwe szkoły pracy społecznej Radlińska uważała uniwersytety ludowe, była również entuzjastką ludowych szkół rolnych. Rozważając przygotowanie młodzieży do pracy zawodowej na wsi trzeba wyjść poza szkołę, brać pod uwagę potrzeby i możliwości danego terenu. Trzeba udoskonalić hodowlę, zagospodarowanie pastwisk, tak dojdzie do przebudowy wsi.

Radlińska podkreślała, że oprócz szkoły ogromne znaczenie mają pozaszkolne placówki kulturalno-oświatowe np. biblioteki i czytelnie. Współpartnerem szkoły w przetwarzaniu środowiska i współorganizatorem oświaty pozaszkolnej jest spółdzielczość. Radlińska zaliczała: kółka rolne i koła gospodyń wiejskich. Kółka rolne powstawały w latach 1880-90, uczyły nowych, lepszych sposobów ulepszania roli i racjonalnego gospodarowania. Pierwsze koło gospodyń wiejskich zostało założone w 1905 r. przez J. Doszewską, skupiały one liczne kobiety, miały podnieść poziom gospodarstw domowych.

Główny ciężar realizacji zadań społeczno-wychowawczych spoczywał na instruktorach, wychowawcach i przodownikach.

Helena Radlińska miała niewątpliwy wkład w unowocześnienie wsi polskiej i rozwiązanie problemów z oświatą ludzi.

3. „Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna” A. Kamiński

Teza: czas wolny jako forma aktywności człowieka realizowana w różnych kręgach środowiskowych

A. Kamiński jest jednym z głównych przedstawicieli pedagogiki społecznej. W książce „Funkcje pedagogiki społecznej” zawarł wątek czasu wolnego, który jest niezwykle ważny we współczesnym świecie. Kamiński poświęca problematyce czasu wolnego wiele miejsca i uwagi.

Czas wolny w ujęciu Kamińskiego to ta cześć czasu, która nie jest zajęta poprzez pracę, naukę, zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, czy stałe obowiązki domowe. Człowiek posiadający czas wolny może go dobrowolnie wykorzystać i wypełnić odpoczynkiem, zabawą lub pracą nad sobą dla własnego rozwoju.

Każdą z tych funkcji jednostka powinna równocześnie powinna wdrażać do swojego życia. Dzięki odpoczynkowi człowiek może odreagować zmęczenie, w spokoju, ciszy czy kontemplacji, więc podejmuje pewną aktywność. Zabawa także jest formą aktywności - wyraża potrzebę ruchu, ekspresji, doznań i przygody. Praca nad sobą kształtuje u człowieka osobowość intelektualną, fizyczną i moralną, dzięki udziałowi w wielu placówkach kulturowo-oświatowych.

Człowiek spędza czas wolny w różnych kręgach środowiskowych - w rodzinie, szkole, grupach rówieśniczych oraz w różnych placówkach kulturowych. To właśnie tam podejmuje aktywność. Doniosłą rolę spełnia na pewno rodzina, bo kształtuje dzieci fundamenty odpoczywania, zabawy i pracy nad sobą. To rodzina jako najbliższe środowisko człowieka powinna wskazywać dziecku, gdzie może aktywnie spędzać wolny czas. Także szkoła musi rozumieć, że jej zadaniem jest nie tylko wychowywanie do pracy i zawodu, lecz także do wczasowania. Nauczyciele realizują tą doniosłość nauczają, ale także zaszczepiając w młodych zainteresowania książką, filmem, sztuką teatralną. Szkoła stwarza młodym także inne możliwości spędzania czasu wolnego tworząc pozalekcyjne formy aktywności - koła zainteresowań, stowarzyszenia uczniowskie, drużyny sportowe.

Wolny czas człowiek może spędzać również w wielu placówkach do tego powołanych - w domach kultury, gdzie można brać udział w różnych zajęciach, w klubach, świetlicach czy ogrodach jordanowskich. Te placówki są możliwością rekreacji oraz rozwijają osobowość, intelekt oraz zainteresowania młodych ludzi. Praktykuje się także sport jako formę aktywności oraz turystykę, gdyż mają one pozytywny wpływ na zdrowie każdego człowieka.

Myślę, że czas wolny stanowi ważny element życia każdego człowieka i jest istotną formą jego aktywności.

4. „Socjalizacja, uczestnictwo społeczne. Studium socjopedagogiczne. J. Modrzewski

Teza: Biologiczny aspekt uczestnictwa społecznego i formy reakcji społecznych na zagrożenie pomyślnej adaptacji człowieka

Role społeczne, które społeczeństwo oferuje człowiekowi układają się w kolejno następujące po sobie fazy. Są to wzory uczestnictwa w życiu, które tworzą pewną sekwencję biograficzną. Fazy te dotyczą:

Każdy z tych wzorów uczestnictwa społecznego posiada pewne specyficzne cechy. Jeśli jednostka ujawnia je w określonej fazie biologicznego życia, wówczas oczekiwania wobec jednostki zostają spełnione.

Kulturowe wzory uczestnictwa społecznego następują po sobie w biografii społecznej jednostki, tworząc typowe scenariusze ich cyklu życiowego. Jeśli jednostka wykazuje niedyspozycję podjęcia kontynuacji wzoru, wówczas pojawia się zagrożenie dla jej adaptacji społecznej. Sytuacja ta może być spowodowana przez czynniki przedmiotowe np. brak identyfikacji rodzinnej z powodu sieroctwa, bezrobocia, braku materialnego zabezpieczenia, może też być spowodowana czynnikami podmiotowymi np. choroba, zaburzania psychiczne, trwałe kalectwo, uzależnienia.

Relacje społeczne na problem niedostosowania się jednostki mogą przybierać różną postać. Pojawiają się różne placówki opiekuńczo-wychowawcze, mające na celu stymulację jednostki do podjęcia przez nią oczekiwanego wzoru uczestnictwa. Może to być pomoc edukacyjna dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo. Także rodzinne domy dziecka lub rodziny zastępcze umożliwiające im podejmowanie i pełnienie społecznej roli dziecka w rodzinie.

System społeczny może także uznać sytuację jednostki jako cechę jej przynależną np. gdy dziecko jest upośledzone umysłowo, fizycznie i nie można stymulować jej do podjęcia wzoru uczestnictwa. Wtedy pojawia się potrzeba stałej opieki np. nad osobami starszymi.

Społeczeństwo może również poddawać jednostkę działaniom retrogresywnym, gdy uzna jej zachowanie jako zagrażające systemowi. Wtedy pojawia się konieczność leczenia, resocjalizacji np. w przypadku uzależnionych czy karanych.

5. „Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy” pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, E. Cyrańska.

Teza: Pedagogika społeczna interesuje się aktualnymi kwestiami społecznymi oraz perspektywą ich rozwiązań.

Pedagogika społeczna wykazuje zainteresowania aktualnym zjawiskiem społeczno-wychowawczym, socjalnym i kulturalnym różnych grup społecznych. Skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów społecznych, na analizie warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach życiowych.

W środowisku pojawiają się liczne zjawiska patologiczne, które zakłócają prawidłowe funkcjonowanie jednostki lub grupy. Pedagogika społeczna interesuje się wszelkimi kwestiami społecznymi i ma na celu przeciwdziałanie tym sytuacjom. Aby skutecznie przeciwdziałać, należy rozpoznać przyczyny ich powstawania, mechanizm i formy.

Trzeba rozpoznać istniejący stan rzeczy, aby móc zastosować źródło zaradcze. Pedagogika nie tylko analizuje problemy, ale także stwarza perspektywę ich rozwiązań. Wprowadza działania wspierające rozwój, kompensację, profilaktykę, terapię, ciągle też szuka nowych perspektyw, metod, i pomysłów na rozwiązanie trudnych sytuacji. Pedagogika społeczna diagnozuje stan i poziom zagrożeń rozwojowych, poszukuje źródeł, wyjaśnia, wskazuje skutki. Podejmuje naprawcze oraz demonstruje nieprawidłowości. W książce poświęcono wiele uwagi aktualnym problemom - ubóstwu, przemocy czy bezrobociu. Ja szczególnie zwróciłam uwagę na kwestie przemocy wobec dzieci. Złe traktowanie dziecka jako zjawisko społeczne występuje od wieków, ale wciąż jest problemem aktualnym, analizowanym przez pedagogikę społeczną. Przemoc może przybierać różne formy - może to być znęcanie się fizyczne, psychiczne lub seksualne. Jest to poważny problem, który ma olbrzymie konsekwencje - zaburzenia zachowania i funkcjonowania w społeczeństwie, zachowania antyspołeczne, przestępczość. Myślę, że przemoc w naszym kraju jest kwestią społeczną, jednak świadomość opinii publicznej jest nadal mała.

Pedagogika społeczna ma za zadanie projektować i organizować działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą. Są to działania profilaktyczne i kompensacyjne. Jednym z rozwiązań jest też wprowadzenie do rodziny, w której istnieje przemoc opiekuna - doradcy. Ważna rolę odegrają też pedagodzy szkolni, pracownicy socjalni i poradnie rodzinne.

Pedagogika społeczna zajmuje się aktualnymi problemami społecznymi, ukazuje ich stan oraz pokazuje możliwe perspektywy.

6. „Pedagogika społeczna - pytania o XXI” pod red. A. Przecławska, W. Theiss

Teza: Przestrzeń życia człowieka miedzy perspektywą mikro i makro

Książka została poświęcona pamięci prof. R. Wroczyńskiego. Pierwsza część dotyczy jego życia i twórczości.

W części drugiej Przecławska stawia tezę, że przestrzeń życia człowieka znajduje się pomiędzy dwoma perspektywami: mikro i makro. Przestrzeń rozumiana jest przez autorkę jako coś otwartego, tworzywo, z którego powstaje środowisko wychowawcze. Los człowieka kształtuje się na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni. Są to przestrzenie: fizyczna, społeczna, temporalna, psychologiczna, symboliczna, informatyczna, moralna, transcendentalna.

W przestrzeni transcendentalnej i moralnej zaszły zmiany. Coraz częściej transcendentalne odniesienie mają charakter indywidualny. Są one samotnym poszukiwaniem tożsamości, niezależnie od oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Ludzie poszukują wspólnych elementów łączących różne religie, narody. To dowód na to, że społeczeństwo czuje potrzebę wyjścia poza granice indywidualności.

Przestrzeń moralna to także zderzenie dwóch sprzeczności - z jednej strony anomia i kryzys tradycyjnych zasad a z drugiej pojawienie się autorytetów moralnych, przekształcających granice religii, państw i narodów takich jak matka Teresa czy Jan Paweł II - papież.

Autorka zadaje pytanie, co stoi przed pedagogiką społeczną jako subdyscypliną pedagogiki. Sądzi ona, że obszar, który jej dotyczy obejmuje problematykę i kierunki badań oraz działań społecznych.

Pedagogika społeczna ma stworzyć takie środowisko, które uwzględnia sytuację rozwojową współczesności oraz potrzeby człowieka. Musi tworzyć społeczne płaszczyzny odniesienia dla jego życia.

7. „Pedagogika społeczna w Polsce - między stagnacją a zaangażowaniem” pod red. E. Gumikowska-Zwolak, A. Radziewicz-Winnicki, A. Czerkawski.

Teza: Istnieją różne formy pomocy dla kobiet, które są ofiarami przemocy domowej.

Mianem przemocy domowej określa się wszelkie nieprzypadkowe, mające miejsce w domu akty godzące w wolność osobistą jednostki. To fizyczne, psychiczne i seksualne znęcanie się nad członkiem rodziny, prowadzące do ogromniej szkody jednostki. Kobiety znacznie częściej ulegają przemocy domowej niż mężczyźni, a przyczyn nadużyć jest bardzo wiele.

Wstępnym krokiem do pomocy dla osób pokrzywdzonych są liczne działania podejmowane w sytuacjach kryzysowych. Są to: kontakt z telefonem zaufania, interwencja policji oraz świadczenia medyczne. Bezpośrednimi skutkami przemocy zajmuje się interwencja kryzysowa, która nastawiona jest na zapewnienie bezpieczeństwa, przywrócenie kobiecie władzy i kontroli nad własnymi odczuciami oraz pomoc w ułożenie planu działania zmierzającego do zmiany.

Placówki świadczące taką pomoc to: schroniska, noclegownie, ośrodki interwencji kryzysowej, poradnie odwykowe, hotele, ośrodki terapii, punkty konsultacyjno-interwencyjne, domy doraźnej pomocy.

Pomoc, jaką może uzyskać pokrzywdzony to: pomoc praktyczna (np. mieszkanie, opieka nad dziećmi, dostępno usług publicznych), wsparcie psychiczne (poradnictwo, grupy wsparcie) ochronę prawną. Często proponowaną formą pomocy ofiarowaną kobietom to grupy wsparcia. Dzięki niej kobiety mogą wyjść z izolacji, podzielić się problemami z innymi, wymienić doświadczenia. Istotną formą jest również psychoterapia kryzysowa, która leczy odległe skutki urazów, często sięgając do okresu dzieciństwa.

Przemoc w rodzinie należy do najsłabiej rozpoznawanych zjawisk. Ofiarami brutalnych aktów ze strony domowników pada rocznie ok. 600-800 tys. Osób. Program profilaktyczny, mający na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jest przygotowany i realizowany przez PARPA oraz instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości. Ma on na celu:

8. „Pedagogika społeczna i praca socjalna” pod red. E. Marynowicz-Hetka.

Teza: Pedagogika społeczna i praca socjalna są odrębnymi koncepcjami teoretyczno naukowymi, ale się wzajemnie przenikają.

Książka jest zbiorem tekstów autorów polskich, ale i niemieckich i szwajcarskich poświęconych rozważaniom na temat pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Pojawiają się stanowiska, że są one dwiema odrębnymi naukami, koncepcjami teoretyczno-naukowymi i nie stanowią jednorodnego, homogenicznego paradygmatu. Bezsprzeczne jest to, że pedagogika społeczna i praca socjalna wzajemnie się przenikają. W praktyce pracy socjalnej poszukuj się inspiracji teoretycznej myśli pedagogów społecznych, ci natomiast wykazują zainteresowanie pracą socjalną jako obszarem praktyki. Nie można postawić znaku równości między nimi, mimo, iż mają ten sam przedmiot i zainteresowania. Różnie je sposób definiowania praktyki, geneza oraz wyników kształtowania się. Trzeba też zwrócić uwagę na odmienne definiowanie problemów jednostki i zbiorowości a także odmienną praktykę językową. Łączy je natomiast wspólny zamysł nad społecznym sensem działań i projektami zmian.

Niewątpliwe jest to, że pedagogika społeczna i praca socjalna są przenikalne i komplementarne. Myśląc o pracy socjalnej odnosimy się do obszaru praktyki, ujmujemy ją jako działanie społeczne. Praca socjalna posiada 4 główne cech: globalność, dynamikę, kompensację, wartościowanie. W polskiej tradycji pedagogiki społecznej istnieje koncepcja pracy socjalnej, o czy świadczą cechy:

Praca społeczna - została zdefiniowana przez Radlińską, jako świadoma czynność przekształcania życia gromadnego, polegające na wydobywaniu, usprawnianiu i pomnażaniu sił ludzkich oraz organizacja wspólnego działania dla dobra ludzkości.

9 "Pedagogika społeczna. Tradycja - teraźniejszość - nowe wyzwania" pod red. E. Trempała, M. Cichosz.

Teza: Dom rodzinny jako podstawowa kategoria teoretyczna i metodologiczna w pedagogice społecznej.

Problematyka współczesnej rodziny jest bardzo bliska pedagogice społecznej. Należy ja rozpatrywać poprzez analizę kategorii domu rodzinnego - dostrzeżenie ukrytych mechanizmów, specyficznych warunków, atmosfery tworzącej niepowtarzalność każdego domu rodzinnego. Można przez to zrozumieć różne sytuacje życia rodzinnego, różnych zjawisk, relacji i integracji rodzinnej. W kategorii teoretycznej pojęcie "dom" jest bardzo szerokie, może odnosić się do rodziny, środowiska lokalnego, ojczyzny, miejsc duchowych i intelektualnych. Każdemu człowiekowi kojarzyć się będzie z miejscem codziennego życia. Dom to przede wszystkim rodzina, jej domownicy, krąg życia dziecka i jego dzieciństwo. Wspólnota rodzinna jest nierozerwalnie związana z domem, ze wspólnym zamieszkaniem. Jedność ta zapewnia stałość rodzinnych kontaktów, interakcji, spotkań, charakterystyczne są bliskość i więź emocjonalna, które łączą mieszkańców. Ojciec i matka są dziecku bliscy w znaczeniu przyrodniczym (biologicznym), a także aksjologicznym (dostrzegają dobro płynące z bliskości z dzieckiem) intymność domu rodzinnego jest przeżywaniem siebie w myślach, uczuciach, postawach.

Dom stanowi również wartość przestrzenną. To w nim dziecko uczy się rozpoznawać świat i poznawać swoje miejsce. Jest miejscem prawdziwego, autentycznego spotkania. Dom to również wszystkie dobra organizujące przestrzeń, zbiór przedmiotów i urządzeń.

Dom rodzinny stanowi również kategorie metodologiczną. Zagadnienia stanowiące przedmiot analizy należy poznać za pomocą badań jakościowych. Dzięki nim można dotrzeć w głąb badanego zjawiska i zrozumieć jego sens, istotę i znaczenie. Trzeba dążyć do ich poznawania poprzez rozumienie ich wartości oraz znaczenia dal człowieka. Wśród metod stosowanych w badaniach jakościowych najbardziej przydatne staja się: otwarty wywiad pogłębiony, metoda biograficzna, obserwacja uczestnicząca czy badanie dnia codziennego. Źródłem wspomagającym poznanie i zrozumienie wielu zjawisk jest też analiza tekstów, jak wypracowania, opisy, wiersze, czy jakościowa analiza wytworów dziecka: rysunki prace plastyczne.

Badania jakościowe, związane z empatią i intuicją służą zrozumieniu i zinterpretowaniu badanych zjawisk.

10. "Pedagogika społeczna, człowiek w zmieniającym się świecie" pod red. T. Pilch, I. Lepalczyk

TEZA: We współczesnym świecie człowiek staje w obliczu wielu zagrożeń, tj. bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, agresja czy nieprzystosowanie społeczne.

„Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz przedmiot pracy socjalnej” J.Boczou, W.Toczyński, A.Zielińska:

„Bezrobocie - nowa kwestia społeczna” - T.Pilch:

„Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego” - T.Pilch:

11. "Pedagogika społeczna, dokonania - aktualności - perspektywy" pod red. S. Kawuli

Teza: pedagogika społeczna interesuje się kwestią człowieka starego i stawia perspektywy rozwiązań wobec tego problemu.

Książka jest zbiorem prac dotyczących dorobku pedagogiki społecznej, spraw aktualnych, oraz perspektyw na przyszłość.

Jedną z kwestii społecznych ciągle aktualnych jest problem starości i starzenia się. Procesem starzenia się społeczeństw, organizmu ludzkiego oraz chorobach wieku starczego zajmuje się gerontologia, Europa i Polska stają się obszarem starzejącym się, dlatego starość, powinna być ukoronowaniem ludzkiego życia a nie okresem degradacji społecznej. Starzenie się to długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w rozwoju każdego człowieka. Nie można go jednak traktować jako ciężaru społecznego i brzemienia. Wg pedagogiki społecznej starszego człowieka należy traktować jako aktywnego uczestnika procesów społecznych, gospodarczych, administracyjnych, a nawet politycznych. Nie można ludziom odbierać prawa do działania, pracy, rekreacji czy edukacji. Strosz nie powinna być utożsamiana z upadkiem sił fizycznych i psychicznych, stanem schorowania i niedołężności, bo taki obraz jest zbyt uproszczony i krzywdzący. Człowiek stary musi sam być świadomy swoich ograniczeń fizycznych i psychicznych oraz zmiany roli społecznej. Może przyjmować wobec starości różne postawy - może akceptować swoją sytuację lub być nastawionym wrogo, może być pasywny lub przyjąć postawę obronną.

Prawidłowa opieka nad człowiekiem starym powinna uwzględniać zarówno problemy zdrowotne, jak i środowiskowe, społeczne, psychologiczne.

Pedagogika społeczna szuka wciąż perspektyw rozwiązania kwestii człowieka starego, zadaje pytania jak przygotować się do swej starości.

Podstawową kwestią jest aktywność fizyczna i psychiczna, aby przejść bezboleśnie w ta fazę życia. Drugim czynnikiem istotnym dla zachowania sprawności umysłu jest środowisko, w którym człowiek żyje, relacje z innymi ludźmi, z rodziną i sąsiadami. Ważny jest też optymizm oraz twórcze życie człowieka, które daje szansę realizowania siebie najszerszych wymiarach. Pedagogika społeczna stara się też rozwiązać potrzeby edukacyjne seniorów stwarzając "uniwersytety trzeciego wieku". Placówki te zlokalizowane głównie przy ośrodkach akademickich zaspokajają potrzeby kulturalne, edukacyjne i towarzyskie. Ludzie starsi uczestniczą tam w zajęciach seminaryjnych, konwersatoriach i wykładach. Dzięki uniwersytetom trzeciego wieku możliwa jest stymulacja rozwoju starszych oraz profilaktyka gerontologiczna.

Organizatorzy pomocy społecznej powinni promować na swoim terenie kluby, domy dziennego pobytu czy uniwersytety trzeciego wieku.

Wszelka aktywność jest czynnikiem hamującym zniedołężnienie. Ludzie w podeszłym wieku mogą być przecież pełnosprawnym członkiem społeczeństwa. Ważna jest w tej kwestii rola polityki i pomocy społecznej.

12. 'Profesje społeczne w Europie, Z problemów kształcenia i działania" pod red. E. Murynowicz-Hetka, A. Wagner, J. Piekarski

Teza: Jednym z podstawowych elementów kształtujących wizerunek profesji społecznych jest wiedza profesjonalna

Książka jest pierwszą pracą wydaną w Polsce, która podejmuje zagadnienia europejskiego wymiaru kształcenia do profesji społecznych. Zawiera artykuły napisane przez grono naukowców z poszczególnych państw europejskich. Ich tematyka jest poświęcona obecnej sytuacji polityki społecznej w ich krajach, problemom kształcenia pracowników socjalnych oraz profesjonalizacji ich działania.

W pracy socjalnej wiedza profesjonalna jest niezwykle ważna i użyteczna. Trudno wyobrazić sobie działanie profesjonalne bez założenia przydatności wiedzy. Wiedza porządkuje obraz działania, pozwala na formułowanie jego celów oraz uzasadnia jego sens. Profesjonalna wiedza posiada bardzo wiele cech, charakteryzuje ja także złożoność. Istotne jest to, że profesjonalna wiedza podlega stałej wymianie, często gwałtownym modyfikacjom i przekształceniom. Wymiana wiedzy nie jest problemem zmiany treści, informacji, ale zagadnieniem transferu doświadczeń ugruntowanych kulturowo.

Profesje socjalne nie dysponują gotową wiedzą, ale są w procesie jej odnajdywania. Przemianom podlega też proces kształcenia, istotna jest, bowiem nie tylko praktyczna wiedza, ale także proceduralna.

Wiedza profesjonalna jest zogniskowana na przedmiocie - działaniu. Przedmiot pracy socjalnej wskazuje cechy właściwego dla niej działania oraz cele i zasady, którymi należy się w działaniu kierować. Wiedza o pracy socjalnej odnoszona jest do działania jako jej podmiotu, a jej przedmiotem jest refleksja towarzysząca działaniu. Wiedza pracownika ma mu umożliwić budowanie relacji społecznych i integrację

W praktyce pracy socjalnej wiedza spełnia 3 typy zadań:

Wiedza spełnia również funkcję namysłu nad praktyką. W procesie używania wiedzy w profesjonalnej praktyce pojawiają się liczne problemy np. biurokratyzacja.

Wiedza profesjonalna jest porządkowana wg zasad działania a wiedza o działaniu staje się sposobem nabywania samowiedzy.

13. "Pedagogika społeczna" H. Radlińska

Teza: Zdaniem pedagogiki społecznej jest zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych i ulepszanie wpływów pozytywnych"

Helena Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej scharakteryzowała ta dyscyplinę jako "naukę praktyczna powstałą na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych wg własnego punktu widzenia. Przedmiotem pedagogiki społecznej jest człowiek, środowisko i wzajemnie oddziaływanie między nimi, wpływ warunków bytu i kręgu kultury na jednostkę we wszystkich fazach jego życia (…) oraz przekształcanie środowisk siłami społecznymi w imię ideału". Wg pedagogiki społecznej a zwłaszcza jej fundamentalnej przesłanki o wzajemnej relacji jednostki i środowisk, aby zrealizować pomoc w rozwoju wychowanka, należy przekształcić jego środowisko życia. Radlińska definiuje środowisko jako zespół warunków, wśród których bytuje jednostka oraz czynników wpływających na jego osobowość stale lub przez dłuższy czas. Aby zmienić niekorzystne warunki rozwojowe, należy przekształcić środowisko życia jednostki. A o tym jak to zrobić informują trzy metody pracy socjalno - wychowawczej: indywidualnego przypadku, grupowa w organizacji społeczeństwa lokalnego. Przetwarzanie środowiska powinno się odbywać dzięki siłom społecznym, czyli celom i uzdolnieniom jednostkowym, grupowym, przejawiającym się w podczas działania. Wspomaganie sił następuje poprzez usuwanie przeszkód hamujących ich rozwój. Istotne jest tutaj wspieranie rozwoju poprzez profilaktykę, ratownictwo i kompensację. Radlińska podkreśla, że najbardziej pożądana postawą w przekształcaniu środowiska jest postawa twórcza. Osoba wykazuje czynną postawę "przekształca środowisko w imię ideału, przełamuje przeszkody i opory.

Przetwarzanie środowiska to celowe i zamierzone planowanie zmian środowisk przez siły społeczne, organizacja środowiska i odnajdywanie w nim sił społecznych.

14. "Pedagogika społeczna" R. Wroczyński

Teza: Pedagogika społeczna jest nauką ukazującą całokształt relacji środowisko - wychowanie

R. Wroczyński podjął zagadnienia dotyczące środowiska, wychowania oraz stosunków, jakie między nimi zachodzą. Wychowanie Wroczyński rozumie jako system działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych.

W wychowaniu można wyróżnić dwa rodzaje wpływów: wpływ instytucji wychowawczej oraz wpływ środowisk. Są one ze sobą ściśle sprzężone. Wychowanie, aby było skuteczne musi uwzględnić wpływ wielu środowisk działających na dziecko - rodziny, szkoły, grupy rówieśników, środowiska lokalnego, placówek oświatowo-kulturowych. Praca wychowawcza realizuje określone cele za pomocą środków działania - metod i treści. Ważna jest integracja pracy wychowawczej w szkole oraz poza nią. Środowisko wg Wroczyńskiego, to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne. Wroczyński wyróżnił następujące typy środowisk:

Środowiska te nie istnieją w izolacji, są ze sobą sprzężone, połączone. Działalność wychowawcza jest najmocniej powiązana ze środowiskiem społecznym i kulturowym. Procesy wychowawcze stale podlegają wpływom środowiska, dlatego należy wziąć je pod uwagę w procesie wychowawczym.

Autor wspomina też o wychowaniu równoległym, które określa jako wpływy wychowawcze oddziałujące na dzieci i młodzież poza szkołą. Szkoła nie jest jedynym terenem planowej działalności wychowawczej, jest nim też środowisko pozaszkolne - ośrodki, kluby, boiska, świetlice, domy kultury. Zadaniem wychowawcy jest także organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poza szkołą. Wychowanie równoległe to wychowanie pozaszkolne oraz wpływ kontaktów społecznych, kulturowych oraz massmediów.

Myślę, że podałam dostateczne argumenty na udowodnienie tezy.

1


Wyszukiwarka