9.06 - egzamin z psychologii społecznej i wychowawczej
schemat cech: nie odzwierciedla ludzi ani zdarzeń tylko pewne rodzaje ich zmienności - inteligencja, wrażliwość + przejawy, im bardziej typowy tym silniej wnioskujemy o obecności danej cechy np.: jeżeli ekspedientka w sklepie wydaje za dużo reszty a my ją oddajemy to jesteśmy uczciwi
Funkcje schematów:
ułatwianie przetwarzania dochodzących informacji z zewnątrz, zrozumienia i zapamiętania pianista - długie palce u rąk, delikatna skóra; bokser - dobrze zbudowany wytwarzanie się stereotypów
ukierunkowywanie naszej uwagi na to, co pozwoli nam zorientować się czy dany obiekt jest egzemplarzem schematu, stereotypu
wpływają na rozumienie zdarzeń i formułowanie sądów dane wieloznaczne staramy się tak zinterpretować, aby pasowały do schematu (ojciec dużo pije - uruchamia się stereotyp alkoholika)
selekcje informacji do zapamiętania ignorujemy informacje, które nie pasują do schematu - np.: dzieci ojców alkoholików nie pamiętają żadnych przyjemnych rzeczy związanych z ich rodzicem
pomoc w orientacji w świecie społecznym schematy pomagają (ucieczka przed kibolami), ale również przeszkadzają w rozumieniu świata (agresywne zachowanie do pijaczków stojących pod sklepem, którzy nie chcą nam nic zrobić, a jeśli jesteśmy agresywni, to oni reagują tak samo)
regulacja zachowania największy związek mają z tym skrypty - dyktują całe schematy działania, ale muszą zaistnieć 3 warunki, aby te skrypty zadziałały: musi istnieć skrypt, musi zostać zaktywizowany właściwy skrypt, skrypt musi być stosowalny - musi pasować do sytuacji
(!!!!!) stereotypy nie mają za zadanie uznać kogoś za gorszego, ale raczej za faworyzowanie własnej grupy
Modyfikacja i kontrola stereotypów:
hipoteza kontaktu: stereotypy biorą się z tego, że nie mamy z grupą, którą stereotypujemy nie mamy doczynienia; można zamknąć ludzi z grupy stereotypowej i tych, którzy stereotypizowali w jednym pomieszczeniu, wtedy mogą się poznać i stereotypy znikną jednak stereotypy w ten sposób bardziej się utrwalały, bo ludzie łatwiej mogli spostrzec rzeczy, które wchodziły w skład stereotypu
Aby to zadziałało muszą zostać spełnione warunki:
sytuacja musi gwarantować równy status uczestników nikt nie może być uprzywilejowany
nie może zaistnieć sytuacja rywalizacji, musi być sytuacja współpracy, ale ona też nie jest wystarczająca, trzeba do tego dołożyć jeszcze współzależność; zadanie musi być zakończone sukcesem, ponieważ bardzo łatwo w tej sytuacji o obwinianie osób, które wcześniej były dyskryminowane; integracja nie może być jednorazowa, musi trwać dłużej, kontakt musi być dość głęboki
rekategoryzacja: próba zmiany postrzegania innych osób jako przedstawicieli grupy obcej, musimy stworzyć nową kategorię, gdzie jesteśmy nową grupą -> zmiana kategorii spostrzegania, mobilizacja do myślenia co mamy z tymi ludźmi wspólnego; świadoma kontrola opisywanie ludzi wpisujących się w stereotyp poprzez pomijanie cech związanych ze stereotypem, gdy eksperyment był kontrolowany, stereotyp zamierał, natomiast gdy kontrola zanikała to stereotyp okazywał się mocniejszy niż na początku efekt sprężyny - efekt ten nie musi zachodzić, można kontrolę stereotypu wyćwiczyć. Ludzi, którzy nie byli kontrolowani byli skłonni do bliższej współpracy z osobą ze stereotypu, natomiast ludzie, którzy byli kontrolowani siadali dalej od takiej osoby i nie chcieli z nią współpracować.
Skrypt kłótni:
- kto wygra w konflikcie działa niezależnie od tego z kim się kłócimy
- konflikt jako coś strasznego - np.; dobry związek to taki, w którym nie ma konfliktu (tak jest BARDZO źle) strach przed tym, że coś przegramy, strach przed tym, że związek nie będzie dobry, gdy wystąpi w nim konflikt konflikt w związku jest symbolem zdrowia związku i obu stron, nie można się pokłócić, bo boimy się, że związek się rozpadnie; konflikt to bodziec do rozwoju i szukania czegoś, czego wcześniej nie było - trzeba przyjrzeć się sobie, związkowi; budujemy własną tożsamość, osobowość, odrębność; kłótnia z dzieckiem, wychowankiem nauka życia - umiejętność kłótni z partnerem, własnym dzieckiem, szefem w przyszłym życiu
- ważne jest o co jest konflikt, jak go rozwiązujemy, czy konflikt jest otwarty
- schematy rozwiązywania konfliktów:
odniesienie do władzy: otwarty konflikt, odnosimy się do tego, że jesteśmy silniejszy jako np.: rodzic czy wychowawca, koszty są bardzo duże, ponieważ może dojść do zerwania więzi, jasny podział ról: ja wygrywam - ty przegrywasz; gdy konflikt jest poza rodziną koszty są mniejsze
odniesienie do prawa: rozstrzygnięcie kto ma rację, kto ją ma ten wyrgywa; takie odwołanie może powodować nadwerężenie więzi, druga strona może uznać, że osąd jest niesprawiedliwy
odniesienie do interesów: analiza czego potrzebujemy, jak rozwiązać konflikt, bardziej chodzi o negocjację, jak zaspokoić interesy obu stron - nie chodzi tutaj o kompromis, ponieważ nie jest to dobre rozwiązanie, chodzi o to żeby obie strony były zadowolone.
Cele wychowawcy czy rodzica aby rozwiązać problem:
szukać trzeciego wyjścia, które będzie zaspokajało obie strony
rozwijanie samodzielności i niezależności dziecka
utwierdzenie dzieci w zaufaniu do samego siebie, swoich możliwości, poczucis własnej wartości
wspieranie dzieci w oparciu o własne - dziecięce - przemyślenia, pytanie dzieci jak chcą rozwiązać konflikt
rodzice, którzy muszą być zwycięzcami nakładają nakazy, zakazy, najczęściej korzystają z odniesienia do władzy i prawa
rodzice bardzo pobłażliwi są przegranymi, mają poczucie, że dziecko musi wygrać każdy konflikt
rodzice zmienni, raz są zbyt liberalni, raz pobłażliwi, nie potrafią znaleźć złotego środka
etapy rozwiązywania konfliktów:
trzeba rozpoznać o co się kłócimy, bo inaczej nie będziemy wiedzieć jak rozwiązać konflikt
musimy być przygotowani: wiedzieć o co nam chodzi, wyciszyć emocje, czego oczekujemy
trzeba wybrać odpowiedni moment
musimy powiedzieć o nam tak naprawdę chodzi: co i dlaczego nam się nie podoba - dobrze jest mówić w pierwszej osobie, o tym co my czujemy nie o tym jaka jest druga strona konfliktu
unikanie obwiniania drugiej strony konfliktu
stwierdzenie, że chcemy szukać rozwiązania razem z drugą osobą
trzeba zrozumieć drugą stronę kłótni, ale to nie znaczy, że przyjmujemy jej punkt widzenia jest to bardzo korzystne, ponieważ łatwiej jest nam rozmawiać i negocjować
musimy poznać opinię drugiej strony konfliktu
nie można atakować drugiej strony, ponieważ w ten sposób niczego się nie dowiemy
trzeba pokazać drugiej stronie, że jesteśmy gotowi ja zrozumieć, ale także jesteśmy gotowi zmienić naszą opinię najczęściej ta opcja jest udawana; trzeba to robić tylko wtedy jeśli to prawda, bo zdradzą nas komunikaty niewerbalne
cierpliwość i milczenie
nie chodzi o to, co my lub druga strona pokazuje na początku konfliktu, trzeba zajrzeć głębiej, o ile się da
wspólnie szukamy z drugą stroną rozwiązania konfliktu, najlepiej swoje rozwiązania podawać jako drugie, aby druga strona się nie sugerowała, szczególnie jeśli kłócimy się z dzieckiem, musimy wyjść z założenia, że rozwiązanie dziecka może być lepsze niż nasze
krytyczne ocenienie rozwiązań
wybrać ostateczne, najlepsze rozwiązanie
czy druga strona, szczególnie dziecko, jest zadowolone z tego rozwiązania
można przyjąć tymczasowość rozwiązania, aby sprawdzić czy ono działa, jeśli jest rozbudowane, trzeba je zapisać (jeśli mamy do czynienia z nastolatkami) nie zapomnimy o tym po dłuższym czasie, jeżeli mamy to zapisać to robimy to dokładniej, jeżeli rozwiązanie się nie spełnia to łatwiej go przeanalizować jeśli jest zapisany
kto, co będzie robił, co jest potrzebne do realizacji, od kiedy rozwiązanie konfliktu wchodzi w życie
konflikty jawne: wiadomo o co się kłócimy, jeśli to wiemy to łatwo je rozwiązać; jeśli konflikty jawne się przedłużają to przedmiot konfliktu jest ukryty konflikt ukryty
konflikt ukryty: przedmiot konfliktu jest nieuświadomiony, nie wiadomo o co się kłócimy; zazwyczaj szukane są przedmioty zastępcze konfliktu; jest on trudno rozwiązywalny
strategie rozwiązywania konfliktów:
dialog podejmowanie prób usunięcia problemu i utrzymanie relacji w dobrym stanie; strategia konstruktywna i czynna, lojalność cierpliwe przeczekanie aż problem sam się rozwiąże; strategia konstruktywna, ale bierna; dobra jeżeli nie dotyczy spraw ważnych, eskalacja aktywne niszczenie związku przez atak na partnera, manipulowanie, zastraszanie, grożenie - prowadzi do separacji i rozwodu; strategia destruktywna, ale aktywna (wg terapeutów nie zawsze jest destrukcyjna); (można przeczytać „Rodzinną karuzelę”); widać tylko swoje rozwiązania i swoje pomysły, nie liczy się z innymi; zawsze jest wyrazem silnej więzi, wycofanie konfliktu może wyglądać jak lojalność; nic nie robienie z konfliktem - przekonanie o tym, że nie ma wyjścia z sytuacji, nie ma sensu; strategia destruktywna i bierna.
Trzeba stosować wszystkie strategie, ale w różnym nasileniu.