Sekta religijna: od łac. Sequor, secutussum - podążać, postępować za kimś.
W najszerszym znaczeniu drobna opozycja kulturowa bądź przekonaniowa w stosunku do społeczności na terenie której działa.
Powstaje w wyniku drugorzędnych podziałów wewnątrz wspólnot religijnych.
Większe podziały są nazywane odłamami.
Cechy sekty religijnej:
Według G. Menschinga sektę charakteryzuję zwykle indywidualny i charakterystyczny typ kierownictwa, dobrowolność uczestnictwa, radykalność wobec świata i uznawanych wartości, oraz tendencja do jednostronnej interpretacji doktryny religijnej i zawężania kultu. ONA: zwraca uwagę na charyzmę przywódcy, jest on silną jednostką, osoba ta musi swoją siłą oddziaływania wpłynąć na innych aby w tej sekcie pozostali, osoba ta postrzegana jest przez wyznawców jako uosobienie absolutu, jest źródłem któremu oddaje się cześć, uczestnictwo jest dobrowolne, człowiek nie rodzi się przynależąc do niej. Człowiek wstępuje do niej jak szuka drogi w życiu, jest rozczarowany religią, szuka akceptacji, ludzie są też przekonani o wszechogarniającej miłości między innymi członkami w sekcie. Mogą być wspólnoty typu otwartego, gdzie spotkania odbywają się co jakiś czas, ale też i są wspólnoty gdzie przebywa się w sekcie 24h. Do sekty jest łatwiej wejść, niż z niej wyjść.
Sekta jako społeczność religijna oparta na umowie, w przeciwieństwie do instytucjonalnej wspólnoty kościelnej (Troeltsch, Weber)
Biskup Z Pawłowicz, sekta to grupa czy ruch religijny wyodrębniony z jakiejś religii lub związek wyznaniowy który oderwał się od któregoś z Kościołów przyjmując własne zasady doktrynalne, kultowe oraz organizacyjne.
Misjonarska gorliwość, przywództwo charyzmatyczne, prawda wyłączna, nadrzędność grupy, dławienie indywidualizmu, ścisła dyscyplina, odchylenia doktrynalne w zakresie autorytetu Boga, Jezusa oraz zbawienia (Nowak 1995)
Geneza sekt:
Nauczanie charyzmatycznego przywódcy, człowiek który buntuje się przeciwko istniejącemu systemowi religijnemu w danym kręgu kulturowym. Potrafi skupić wobec siebie ludzi ulegających ślepo jego nauce (guruizm)
Rozłam wewnątrz danej religijnej (schizma)
Dążenie części wyznawców do odrodzenia w obrębie danej wspólnoty religijnej (reformacje) - gdy pojawiają się problemy z utrzymaniem status quo, kilka jednostek się odłącza i buntuje.. itd.
Denominacje:
w literaturze europejskiej: grupa wyznaniowa która albo protestuje w obrębie istniejącego w danym społeczeństwie Kościoła, albo odłączyła się od niego.
W literaturze amerykańskiej: grupa wyznaniowa która posiada długa tradycję i jest zorganizowana jako zarejestrowany obywatelsko nastawiony kościół.
Wspólnota religijna:
„W przestrzenie pomiędzy kościołem a toksyczna sektą istnieje pewien wachlarz pośrednich zjawisk wyznaniowych. Trudno o ustalenie jednoznacznej granicy wskazującej gdzie jeszcze jest kościół a gdzie zaczyna się sekta, gdyż zbyt wiele jest kryteriów a i same wspólnoty religijne przechodzą często ewolucję swoich doktryn i praw. Jest to granica przebiegająca w wewnętrznym sanktuarium każdego wierzącego.”
Typ zbiorowości społecznej której członkowie odczuwają silną więź interpersonalną istniejącą w jej obrębie oraz którą stanowi także przynajmniej w niektórych aspektach grupę samowystarczalną i zaspokajającą szeroki wachlarz potrzeb jej członków podzielających poczucie wzajemnej przynależności bazujące głównie na wspólnocie doznań praktyk oraz przekonań dotyczących zjawisk natury religijnej, nadprzyrodzonej. P. Załęcki
Wspólnota religijna jako grupa interesu:
Z faktu iż wspólnoty religijne funkcjonują w tych porządkach, wynika fakt że wiele cech mają wspólnych z innymi grupami społecznymi, są więc podatne na wpływy pozytywne i negatywne, ale tez i w taki w sposób oddziaływają.
Kościół a instytucja państwowa - Weber
- każde gremium polityczne spoglądało podejrzliwie na wszelkiego rodzaju indywidualne dążenia do zbawienia czy swobodnego tworzenia wspólnot, jako potencjalnego źródła wyzwolenia się z jarzma instytucji państwowej. Urzędnicy polityczni nie ufali rywalizującej z nimi i dysponującej łaską kapłańskiej korporacji, ale nade wszystko gardzili autentycznym w istocie dążeniem do osiągania owych niepraktycznych wartości znajdujących się poza utylitarnymi, doczesnymi celami Weber 1946
Czyli: jeżeli porządek doczesny nie jest taki jaki chcielibyśmy. Nie ufali rywalizującej z nimi kapłańskiej korporacji, podważa praktyczność wyznawanych przez kościół wartości, dokonuje oceny
Korzyści oferowane członkom:
- materialne (najczęściej w formie pieniężnej)
- solidarnościowe (pochodna związana z uczestnictwem w działalności grupy)
- celowe (dotyczą wartości i celów stawianych przez grupę) odpowiedni system wartości, norm, nakazów i zakazów, tu plasuje się KK - w tym wypadku korzyści te czytamy od dołu.