fizjologia to: nauka badająca czynności życiowe człowieka takie jak: oddychanie, krążenie, odżywianie. Działy fizjologii: f. komórki, f porównawcza, f patologiczna, f układy nerwowego, f wysiłku fiz, f mowy
anatomia to: nauka zajmująca się opisem budowy, ciała ludzkiego. Działy: an. Opisowa, porównawcza, czynnościowa, mikroskopowa.
przemiana materii to: inaczej metabolizm, istota procesów fizjologicznych: całokształt reakcji procesów biochemicznych zachodzących w komórkach organizmu, jest to cecha wspólna wszystkich istot żywych i podstawowy warunek życia, obejmuje dwa przeciwstawne procesy : anabolizm ( synteza) i katabolizm ( rozpad)
anabolizm to: gromadzenie energii w organizmach, asymilacja, przyswajanie
katabolizm to: zmniejszenie zapasu energii, dysymilacja, rozpad
jakie 4 procesy muszą przebiegać w naszym organizmie, aby zachodziła przemiana materii:
odżywanie ( pobieranie ze środ. Zew. Materiałów energetycznych i budulcowych)
oddychanie( doprowadzenie ze środ. Zew. Tlenu, który jest niezbędny do procesów utleniania wewnątrzkomórkowego- usuwanie nadmiaru CO2 ze środ zew.)
krążenie ( materiały energetyczne i budulcowe, gazy ( tlen i CO2) produkty przemiany materii pomiędzy komórkami)
wydalanie( usuwanie ze środ. Wew. Wytwarzanych nielotnych produktów przemiany materii)
homeostaza to: zdolność organizmu do zachowania stałego środowiska wew.mimo zmian w środ. Zew.,
tkanka to: zespół komórek o podobnej budowie i funkcjach
wymień 4 podstawowe rodzaje tkanek:
nabłonkowa
łączna
mięśniowa
nerwowa
występowania tkanki nabłonkowej: pokrywa zew, powierzchnię ciała, wyściela jamy, naczynia i przewody ciała. ( skóra, tarczyca, kanaliki nerwowe, przewód pokarmowy, drogi oddechowe, jajowody)
występowania tkanki łącznej i chrzęstnej: tworzy szkielet zarodka, powierzchnie stawowe, ucho, nos, zakończenie żeber, drzewo oskrzelowe.
rodzaje tkanki mięśniowej: gładka, poprzecznie prążkowana, poprzecznie prążkowana serca
rola układu krążenia: rozprowadza do narządów krew zawierającą tlen i substancje odżywcze, doprowadza do narządów wydalających substancje wydalające z ustroju
układ krążenia składa się z: a) serce: czterołamowe, dwudzielne, b) sieć naczyń tętniczych, c) sieć naczyń żylnych, d) naczynia włosowate
4 jamy serca: a) przedsionek prawy, b) przedsionek lewy, c) komora lewa, d) komora prawa
zastawki serca i jaka jest ich rola: zastawki znajdują się między przedsionkami a komorami. Zapobiegają cofaniu się krwi z komór do przedsionków natomiast umożliwiają przepływ z przedsionków do komór. Zastawki półksiężycowe znajdują się między lewą komorą a aortą i prawą komorą a pniem płucnym. Wypchnięcie krwi z komór.
tętnice to: naczynia krwionośne, w których krew płynie od serca na obwód, wychodzą z komór.
żyły to: naczynia krwionośne gdzie krew płynie do serca, wchodzą do przedsionków.
naczyniach włosowatych: zachodzi wymiana produktów odżywczych, gazów, zbędnych produktów przemiany materii.
krążenie wielkie: układ naczyń od lewej komory do prawego przedsionka ( chodzi tu pewnie o krążenie krwi;) ) . lewa komora- aorta, krew utleniona- naczynia włosowate- krew odtleniona- żyła główna górna- żyła główna dolna- prawy przedsionek.
krążenie płucne ( małe): układ naczyń od prawej komory do lewego przedsionka. Prawa komora- pień płuncy, krew odtleniona- naczynia włosowate płuc- krew natleniona- żyły płucne- lewy przedsionek
serce zbudowane jest: z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca i otoczone workiem osierdziowym.
charakterystyczne cechy budowy i funkcji tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca: a) komórki nie tworzą zespólnie, lecz zachowują swą odrębność, są podzielone wstawkami, b) skurcz całkowicie niezależny od naszej woli, c) mięsień sercowy kurczy się automatycznie ok. 60- 70 razy/min.
naczynia wieńcowe i jaka jest ich rola: naczynia wieńcowe to naczynia zaopatrujące w krew serce. Doprowadzają składniki odżywcze i tlen do krwi. Składają się z dwóch tętnic: prawej, lewej tętnicy wieńcowej, odchodzących z początkowego odcinka aorty.
tętnice wychodzące z lewej komory serca to aorta, która prowadzi krew natlenioną na obwód do tkanek narządów
tętnica wychodząca z prawej komory serca to pień płucny, który prowadzi krew odtlenioną do płuc.
dwie żyły wchodzące do prawego przedsionka to żyła główna górna i dolna, które zbierają krew z szyi, głowy, kończyn górnych jamy brzusznej i kończyn dolnych.
do lewego przedsionka wpadają 4 lub 3 żyły płucne, które prowadzą krew natlenioną z płuc
jak mierzy się tetno i ile wynosi norma w spoczynku: tętno najczęściej na tętnicy promieniowej /(okolica nadgarstka) ale także na tętnicach:” szyjnej z lewej str., ramiennej, udowej, podkolanowej, grzbietowej, stopy. Norma- 68/80 mm Hg
metoda pomiaru ciśnienia tętniczego - pomiar manometrem rtęciowym Riva-Rocciego i Korotkowa
norma cisnienia tetniczego RR 120\80 mm Hg
Elementy upostaciowione ( morfotyczne15%) krwi to:
a) krwinki czerwone- erytrocyty,
b) krwinki biale- leukocyty (monocyty, limfocyty, granulocyty),
c) płytki0 trombocyty
w skład osocza wchodzą: a) woda90%, b) substancje nieorganiczne w formie kationów i anionów, c) zw. Organicze ( białka- albuminy, globuliny, fibrynogen, glukoza, mocznik, kwas moczowy, aminokwasy, enzymy, hormony)
hematokryt i ile wynosi: Hc stosunek objętości erytrocytów do objętości pełnej krwi( normalny Hc= do ok. 45%)
budowa i rola krwinek czerwonych: transportują tlen do tkanek. Zawierają we wnętrzu barwnik krwi- hemoglobinę. Są to komórki bez jądra. Maja postać krążków dwuwklęsłych o średnicy 6-8 un. Powstają w szpiku kostnym, gdzie przechodzą do krwi, żyją ok. 120 dni, a następnie są wyłapywane w śledzionie gdzie następuje ich rozkład.
hemoglobina i jaka jest jej rola: Hb- czerwony barwnik krwi, stanowi 33% masy erytrocytu, hem+ globina, właściwy nośnik tlenu.
mechanizm zaczadzenia: zaczadzenie to zatrucie tlenkiem węgla. Hb+ CO-> HbCO, tlenek węgla współzawodniczy z tlenem przy wiązaniu się z hemoglobina, ma on 200x większe niż tlen powinowactwo do hemoglobiny, wypiera tlen z hemoglobiny i zajmuje jego miejsce.
płytek krwi: trombocyty uczestniczą w krzepnięciu krwi, wydzielają serotoninę obkurczającą naczynia krwionośne.
krzepnięcie: to przemiana rozpuszczonego we krwi białka- fibrynogenu w postać nierozpuszczalną- fibrynę, włóknik. Istota krzepnięcia- szereg kaskadowych reakcji ponad 30 substancji bierze udział , niezbędne jony wapniowe.
skrzep: elementy upostaciowione= włóknik+ wynaczyniona krew.
krwinek białych:
a)granulocyty- obojętnochłonne, kwasochłonne, zasadochłonne,
b) limfocyty,
c) monocyty
rola krwinek białych: udział w procesach odpornościowych i ochronnych organizmu. Ochrona swoista i nieswoista. Charakteryzują się zdolnością do pełzakowatego ruchu i fagocytozy i z tego względu pełnią funkcje ochronne w organizmie).
co to jest OB. I o czym nam mowi: OB.- odczyn Biernackiego, mówi o szybkości opadania krwinek czerwonych w czasie- określa się po godzinie i po 2, niespecyficzny wskaźnik procesu chorobowego, służy do obserwacji przebiegu choroby.
główne grupy krwi: układ AB0- występowanie na powierzchni krwinek antygenów A, B oraz obu na raz AB lub żadnego 0. układ RH ( Rhesus) ponad 40 antygenów, najsilniejszy jest antygenD i to jego obecność powoduje zaliczenie kogoś do grupy Rh+ a brak do Rh-
co wykonuje się przed przetoczeniem krwi: hematopoeza- krwiotworzenie. W szpiku kostnym czerwonym kości płaskich powstają erytrocyty, granulocyty, płytki krwi, część limfocytów i monocytów.. w układzie chłonnym powstają limfocyty i monocyty.
gdzie tworzą się krwinki hematopoeza-krwiotworzenie
-w szpiku kostnym czerwonym kości płaskich powstają erytrocyty, granulocyty, płytki krwi, część limfocytow i monocytow
-u ukł. Chłonnym powstają limfocyty i monocyty
górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań
dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, oskrzela, płuca
co zachodzi w pęcherzykach płucnych: odbywa się wymiana gazowa ( oddychanie)
nabłonek wyściełający drogi oddechowe to: nabłonek migawkowy ( rzęskowy)
jaką rolę pełni krtań - jest to narząd głosu położony w szyi
nagłosnia - to chrząstka krtaniowa w kształcie liści pokryta błoną śluzową, zamyka wejście do krtani w czasie połykania
tchawica - zbudowana jest z 20 podkowiastych chrząstek i pokryta jest nabłonkiem migawkowym, rozgałęzia się na oskrzela prawe i lewe
z ilu płatów składa się płuco prawe i lewe - pł. prawe 3 płaty pł lewe 2 płaty
wycisk sercowy to wnęka w płucu lewym, w której znajduje się serce
przepona to gł. mięsień oddechowy, jej skurcz powoduje ok. 70%wzrostu objętości płuc unerwia ja nerw przeponowy- regulujący swiadome i nieswiadome oddychanie
Stawy dwuosiowe(łudeczkowate) np. staw nadgarstkowo śródręczny kciuka
Stawy jednoosiowe zawiasowe- reuch możliwy na jednej płaczyżnie
rola kręgosłupa 33 do 34 kregow ułożonych jeden na drugim tzron kregu tworzy słup kostny, ruchoma oś tułów ludzkiego, przez kregosłop przebiga kanał rdzeniowy w którym leży rdzeń kregowy-funkcja ochronna układu nerwowego
odcinki kręgosłupa szyjne 7, piersiowe 12, lędźwiowe 5, krzyżowy 5, guziczny4-5
czaszkę dzielimy na mózgoczaszkę i trzewioczaszkę
klatkę piersiową tworzą kręgi piersiowe12, 12 par żeber i mostek
żebra rzekome to od VII do X mają z mostkiem połączenie pośrednie, gdyż tworzą łuk żebrowy łączący się z chrząstką VII żebra
obręcz barkowa: obojczyk + łopatka
kości kończyny górnej to kości: ramieniowa, promieniowa, łokciowa i kość dłoni
obręcz biodrowa- dwie kości miednicze
kości kończyny dolnej- kość udowa, piszczelowa, strzałkowa, kości stopy
mięsnie szkieletowe poprzecznie prążkowane- ich włókna mają odcinki słabiej i mocniej załamujące światło- występują na przemian- odcinki ciemniejsze prążki anizotropowe, a odcinki jaśniejsze, to odcinki izotropowe
aktyna i miozyna są odpowiedzialne za Skórcz mięśnia, włókna przesuwają się względem siebie i nastepuje zmiana dlugości mięśni
posuwanie się aktyny względem miozyny wymaga dostarczenia energii
substancja, z której bezpośrednio czerpiemy energie to ATP
drogi resyntezy ATP z fosfokreatyny i z glikogenu(szybkie drogi utleniania - utlenianie komórkowe (wolne drogi utleniania, ale wydajniejsza)
ścięgna to część mięśnia zbudowane z tkanki łącznej włóknistej o bardzo dużym skupieniu włókien kolagenowych
mięsień dwugłowy ma dwa przyczepy bliższe
mięśnie prostowniki przeciwstawiają się zginaczom, a przywodziciele odwodzicielom
mięśnie oddechowe - przepona i mięśnie miedzy żebrowe zewnętrzne i wewnętrzne
najważniejszym mięśniem brzucha, który zgina tułów jest mięsień prostu brzucha, a za zginanie na boki odpowiadają mięśnie skośne wewnętrzne i zewnętrzne
największy mięsień uda to mięsień czworogłowy
mięśnie twarzy dzielimy na żwaczowe i mimiczne
występowanie mięsni gładkich i różnica od mięśni poprzecznie prążkowanych -jednostkowe(trzewne): żołądek, jelita, macica -wielojednostkowe: zwieracz i rozszerzacz źrenic, mięśnie przywłosowe, naczynia krwionośne Różnica: Skórcz mięśni gładkich jest niezależny od woli
komórki nerwowe posiadają zdolność do: -tworzenia i przewodzenia potencjałów elektrycznych
w synapsach odbywa się wydzielanie substancji przekaźnikowej, przewodnictwo chemiczne
Układ nerwowy ośrodkowy składa się z -mózgowie (mózg, pień mózgu, móżdżek) -rdzeń kregowy
w rdzeniu przedłużonym znajduje się ośrodek oddechowy i ośrodek krążenia
móżdżek koordynuje ruchy, upłynnia ruchy, kontroluje napięcie mięśniowe, utrzymuje równowagę i pionową postawę ciała
ośrodek słuchu znajduje się w płacie skroniowym
ośrodek wzroku- płat potyliczny
ośrodek czucia jest w płacie ciemieniowym
ośrodek ruchu i mowy- płat czołowy
zachowania człowieka są kontrolowane przez korę mózgową i płat czołowy
role rdzenia kręgowego - przenoszenie informacji -przewodzenie bodźców czuciowych z receptorów do mózgów i móżdżku -przewodzenie impulsów z mózgu i móżdżku do narządów wykonywania -odruchy bezwarunkowe
układ nerwowy obwodowy to- nerwy rdzeniowe 31par i nerwy czaszkowe12 par
układ nerwowy automatycznie unerwia narządy wewnętrzne: serce, naczynia krwionośne i składa się z dwóch części: współczulnej i przywspółczulnej, które dziłaja przeciwstawnie
układ współczulny rozszerza oskrzela, źrenice i przyśpiesza czynności serca
układ przywspółczulny zwęża oskrzela i źrenice, zwalnia czynności serca
mechanizm słyszenia: fala dźwięku wprawia w drgania błonę bębenkową, z tamta zostaje przeniesiona na kosteczki słuchowe, dalej do ucha wewnętrznego, gdzie znajduje się receptory nerwowe przekazujące bodźce do odpowiedniego bodźca w płacie skroniowym
trąbka słuchowa służy do wyrównywania różnicy ciśnień miedzy jamą bębenkową a przewodem słuchowym
błędnik błoniasty - narządem równowagi jest ucho wewnętrzne
mechanizm widzenia- światło przechodzi przez rogówkę i soczewkę, ta ostatnia ogniskuje obraz na siatkówce, stamtąd bodziec jest przekazywany nerwem wzrokowym do ośrodka wzroku w płacie potylicznym
widzenie trójwymiarowe w ośrodkowym układzie nerwowym obraz nakłada się na siebie
narząd węchu - nabłonek węchowy jamy nosowej w małżowinie nosowej górnej
kubki smakowe-skupiska receptorów smakowych głownie na języku
odcinki przewodu pokarmowego(jama ustna, przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito cienkie, jelito grube,
gruczoły biorące udział w trawieniu - ślinianki, wątroba i trzustka
procesy zachodzące w układzie trawiennym - trawienie chemiczne poprzez enzymy trawienne i reakcje chemiczne -trawienie mechaniczne poprzez rozdrabnianie pokarmu i ruch jelit
trawienie to przekształcanie pokarmu w proste związki chemiczne, które mogą zostać wchłonięte
funkcje śliny- nawilżanie jamy ustnej i suchych pokarmów -ochrona higieniczna i bakteriobójcza
amylaza-enzym trawiący skrobię i cukry proste
główny enzym soku żołądkowego to pepsyna, która odpowiada za trawienie białek
śluz chroni nabłonek żołądka przed strawieniem przez kwas solny
dwie wydzieliny biorące udział w trawieniu i przedostają się do układu trawiennego przez dwunastnice to żółć i sok trzustkowy
rola jelita cienkiego - trawienie chemiczne, wchłaniania i pasaż pokarmu
skład soku trzustkowego (amylaza trzustkowa, lipaza trzustkowa, trypsyna i chymotrypsyna)
rola jelita grubego - wchłanianie elektrolitów i wody, treść jelitowa zostaje zagęszczona, tworzy się kał
jaka jest rola jelita cienkiego: a) trawienie chemiczne: enzymy zawarte w soku trzustkowym i żółć, enzymy soku jelitowego
, b) wchłanianie,
c) pasaż pokarmu: skurcze odcinkowe ( mieszają pokarm) i skurcze robaczkowe ( przesuwają pokarm)
co zawiera sok trzustkowy: amylazę trzustkową ( rozkłada skrobię) lipazę trzustkową ( rozkłada tłuszcze), trypsynę i chymotrypsynę ( rozkłada polipeptydy na aminokwasy). Sok trzustkowy zobojętnia kwaśną treść pokarmową.
co odbywa się w jelicie grubym:
a) wchłanianie elektrolitów i wody,
b) treść jelitowa zostaje zagęszczona,
c) tworzy się kał
jaka jest rola wątroby:
a) równoważenie właściwego poziomu glukozy we krwi,
b) synteza kwasów żółciowych,
c) synteza białek osocza,
d) neutralizowanie toksyn,
e) magazynowanie witamin ( A, D, B12)
jak działa insulina: nasila przechodzenie glukozy do wnętrza komórek, reguluje jej stężenie we krwi