Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie
Wydział Geodezji i Gospodarki Przestrzennej
Kierunek: Geodezja i Kartografia
Katedra Planowania i Zagospodarowania Przestrzennego
Rok akademicki 2008\2009
Ocena krajobrazu metodą Kowalczyka
Sprawozdanie nr 4
Wykonała:
1. Opis metody
Opracowana przez Kowalczyka metoda oceny walorów estetycznych krajobrazu w obrębie powierzchni postrzeganych wizualnie uwzględnia wiele uwarunkowań tej oceny. Stwarza, przede wszystkim, możliwość budowania skal stopni ocen do klasyfikacji zjawisk, podkreśla istotność planów w krajobrazie i tzw. wnętrz w odbiorze wartości estetycznych i ocenie waloru. Także struktura pionowa i harmonia poszczególnych komponentów krajobrazu są uważane za bardzo istotne elementy oceny. . Szczególny nacisk przy tym rodzaju oceny położony został na wnętrze, które „posiada aspekty psychiczne, społeczne i formalne, a jednocześnie występują wszędzie- zarówno w nas samych jak też w naszym otoczeniu stworzonym przez przyrodę i przez człowieka. Założenia stworzone przez autora oraz punktowy system oceny zostały zawarte w tabeli. Autor podzielił elementy ocenianego krajobrazu na pięć podstawowych grup:
Liczba wyróżnianych planów w krajobrazie (I)
Liczba elementów budujących krajobraz i możliwość ich identyfikacji (II)
Różnorodność elementów krajobrazotwórczych (III)
Współwystępowanie elementów krajobrazu- harmonia (IV)
Struktura pionowa krajobrazu (V)
Lp. |
Kryteria i ich podział |
Bonitacja punktowa |
1 |
2 |
3 |
I |
Liczba wyróżnianych planów w krajobrazie: Trzy plany (lub więcej) Dwa wyraźne plany z prześwitami trzeciego nie stanowiącego ciągłości Dwa plany Jeden plan |
5 4 3 1 |
II |
Liczba elementów budujących krajobraz i możliwość ich identyfikacji: Krajobraz urozmaicony- powyżej 8 elementów Krajobraz średniourozmaicony-7-8 elementów Krajobraz ubogi- poniżej 7 elementów |
5 3 1 |
III |
Różnorodność elementów krajobrazotwórczych : - obiekty wodne dominujące w krajobrazie zauważalne (obecność bez dominacji) brak obiektów wodnych - roślinność drzewiasta obecność zwartego lasu oraz pojedyncze drzewa lub ich skupiska obecność jedynie zwartego lasu, pojedynczych drzew lub ich skupisk roślinność krzewiasta brak roślinności - indywidualne obiekty przyrodnicze lub antropogeniczne, lub ich zespoły wpływające na wartość estetyczną krajobrazu: pozytywnie obojętnie negatywnie skrajnie negatywne |
3 2 1
3 2 1 0
1 0 -1 -2 |
IV |
Współwystępowanie elementów krajobrazu- harmonia: Krajobraz harmonijny Krajobraz o częściowo zakłóconej harmonii Krajobraz o mocno zakłóconej harmonii Krajobraz o całkowicie zaburzonej harmonii |
5 3 1 0 |
V |
Struktura pionowa krajobrazu Dobrze rozwinięta Średnio rozwinięta Słabo rozwinięta |
3 2 1 |
2. Przeprowadzenie waloryzacji krajobrazu
Ocenie zostało poddanych 10 stanowisk. Marszruta wynosi 150 kroków pomiędzy poszczególnymi obiektami. Waloryzacja obejmuje prawą stronę obserwowanego terenu, przeprowadzona zaś została wyłącznie w jedną stronę. Rozpatruje się wszystkie widoczne elementy w zasięgu wzroku. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania dla poszczególnych stanowisk wynosi 25. Skala została podzielona następująco na kategorie atrakcyjności:
2-9 punktów to obszar nie atrakcyjny pod względem przyrodniczym
10-19 punktów to obszar średnio atrakcyjny pod względem przyrodniczym
20-25 to obszar atrakcyjny przyrodniczo
Stanowiska |
Kryteria i ich podział |
Łączna suma punktów |
||||||
|
I |
II |
III |
IV |
V |
|
||
|
|
|
Obiekty wodne |
Różnorodność drzewiasta |
Indywidualne obiekty przyrodnicze bądź antropogeniczne |
|
|
|
A |
3 |
1 |
2 |
1 |
-1 |
1 |
1 |
8 |
B |
5 |
3 |
3 |
2 |
0 |
1 |
2 |
16 |
C |
5 |
3 |
3 |
2 |
1 |
5 |
2 |
21 |
D |
3 |
1 |
3 |
2 |
-2 |
1 |
1 |
9 |
E |
5 |
3 |
3 |
3 |
1 |
5 |
3 |
23 |
F |
5 |
5 |
3 |
3 |
1 |
5 |
3 |
25 |
G |
5 |
1 |
3 |
1 |
1 |
5 |
2 |
18 |
H |
4 |
3 |
3 |
2 |
0 |
1 |
2 |
15 |
I |
4 |
1 |
3 |
2 |
-2 |
1 |
1 |
10 |
J |
1 |
1 |
1 |
3 |
-2 |
1 |
1 |
6 |
Stanowiska |
Kryteria i ich podział |
Łączna suma punktów |
||||||
|
I |
II |
III |
IV |
V |
|
||
|
|
|
Obiekty wodne |
Różnorodność drzewiasta |
Indywidualne obiekty przyrodnicze bądź antropogeniczne |
|
|
|
A |
3 |
1 |
2 |
1 |
0 |
1 |
1 |
9 |
B |
5 |
3 |
3 |
2 |
0 |
3 |
2 |
18 |
C |
5 |
3 |
3 |
2 |
1 |
5 |
3 |
22 |
D |
3 |
1 |
3 |
2 |
-2 |
0 |
1 |
8 |
E |
5 |
3 |
3 |
3 |
0 |
5 |
3 |
22 |
F |
5 |
5 |
3 |
3 |
1 |
5 |
3 |
25 |
G |
5 |
1 |
3 |
1 |
1 |
5 |
1 |
17 |
H |
4 |
3 |
3 |
2 |
0 |
1 |
2 |
15 |
I |
4 |
1 |
3 |
2 |
-2 |
1 |
2 |
11 |
J |
1 |
1 |
1 |
2 |
-2 |
0 |
1 |
4 |
3. Wnioski
dotyczące metody:
Moim zdaniem ocena krajobrazu Kowalczyka jest umiarkowanie łatwą metodą. Oceniający nie spotyka się z żadnymi większe trudności podczas przeprowadzania waloryzacji. Najważniejsze aspekty, niezbędne do właściwego dokonania oceny zostały bowiem zawarte w tabeli. Jego zadaniem jest porównanie otaczającego go krajobrazu z podanym wzorcem. Na dobrą sprawę nie musi posiadać tak dużego doświadczenia, jak to było przy poprzednich metodach. Takie rozwiązanie eliminuje problem samodzielnego wartościowania poszczególnych elementów krajobrazu. Mamy przy tym pewność, że wyniki nie są subiektywne. Tabela sprzyja również porównywaniu poszczególnych stanowisk ze sobą, gdyż każde z nich oceniane było na podstawie tych samych kryteriów, a co za tym idzie wyeliminowano możliwość dokonania błędnej i mało obiektywnej oceny. Jedynym aspektem o którym w zupełności decyduje przeprowadzający badanie jest ustalenie podziału skali na kategorie atrakcyjności, których dokonuje według własnych odczuć estetycznych. Ogólna skala została jednak wytypowana już przez Kowalczyka. Ta kwestia oraz zastosowany system punktacji mogą budzić jednak pewne wątpliwości. Poszczególne kategorie posiadają zupełnie różne skale punktowe, pojawiają się ponadto punkty ujemne, z czym nie mieliśmy okazji spotkać się wcześniej. Może to być dość zaskakujący aspekt owej oceny. Można odnieść wrażenie, ze takie zastosowanie jest bezładne. W ogólnych odczuciach metoda Kowalczyka jednak bardzo wiele zyskuje. Proces waloryzacji nie sprawia w niej problemów, a obrana skala w adekwatny sposób charakteryzuje poszczególne elementy środowiska naturalnego. Uważam, że jak najbardziej pozytywnym zjawiskiem jest możliwość samodzielnego ustalenia kategorii atrakcyjności zgodnych z uwarunkowaniami jakie występują na terenie objętym waloryzacją. Poza tym wykres przeanalizowanych danych jest przejrzystym sposobem okazania otrzymanych wyników.
dotyczące wyników:
Obszar objęty waloryzacją jest terenem o różnym poziomie atrakcyjności. Mamy tu do czynienia z obszarami nieatrakcyjnymi, średnio atrakcyjnymi jak i atrakcyjnymi przyrodniczo.
I tak możemy wyróżnić stanowiska najmniej atrakcyjne, którymi są: A, D i J. Odznaczają się one małą ilością elementów budujących owy krajobraz, jeśli chodzi o obiekty przyrodnicze lub antropogeniczne dwie z trzech pozycji otrzymały miano skrajnie negatywnego krajobrazu, oraz wszystkie z nich są terenami o bardzo zakłóconej harmonii, gdzie struktura pionowa jest słabo rozwinięta. Wymagają one znacznego dowartościowania oraz przeprowadzenia szeregu zabiegów, które doprowadzą, teraz zaniedbany teren, do ładu.
Następną grupą są stanowiska o średnim poziomie atrakcyjności i tych właśnie jest najwięcej, należą do nich: B, G, H, I. Są to obszary posiadające przeciętne właściwości przyrodnicze. Odznaczają się co najmniej dwoma planami z prześwitami trzeciego, krajobrazem średnio i mało urozmaiconym, dominacją obiektów wodnych, znaczącą obecnością roślinności drzewiastej oraz zróżnicowanym poziomem indywidualnych obiektów przyrodniczych lub antropologicznych. Harmonia również kształtuje się na wielorakim poziomie. Dobrze wypada zaś struktura pionowa.
Możemy jednak wyróżnić tereny najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym. Należą do nich następujące stanowiska: C, E i F. . Odznaczają się one wysokimi wartościami krajobrazowymi. Otrzymały również wysoką punktację za poszczególne komponenty środowiska naturalnego. Posiadają one więcej niż trzy wyraźne plany w krajobrazie, ich struktura pionowa jest bardzo dobrze rozwinięta. Pomiędzy poszczególnymi komponentami krajobrazu uwidacznia się harmonia. Liczba elementów budujących krajobraz jest zaskakująca wysoka. Najwyższą notę w wysokości 25 punktów otrzymała pozycja F. Jest ona najbardziej atrakcyjna pod względem przyrodniczym. Takie wnioski pochodzą również z pozostałych metod terenowej oceny krajobrazu między innymi: metody krzywej wrażeń Wejcherta oraz metody Bajerowskiego
dotyczące wpływu pogody i nastawienia obserwatora na wyniki:
Zastosowane przez autora kryteria pozostają niezmienne w zależności od pogody, ponieważ przy każdorazowej ocenie krajobrazu posługujemy się tą samą tabelą z kryteriami oceny walorów estetycznych, co praktycznie eliminuje jakiekolwiek różnice. Ma to korzystny wpływ na dokonanie oceny, która dzięki temu staje się bardziej rzetelna i obiektywna. Osoba przeprowadzająca badanie musi postępować według ściśle określonych kroków a jej nastawienie nie odgrywa znaczącej roli.
Wyszukiwarka