Jabłońska, Architektura Starożytnej Grecji, Architektura Starożytnej Grecji


Architektura Starożytnej Grecji

Sztuka minojska. Sztuka minojska rozwijała się wokół pałaców kreteńskich władców. Były one piętrowymi budowlami o ogromnej liczby małych pomieszczeń skupionych wokół centralnego dziedzińca. Budowano je na nieregularnym planie. Ich ściany pokrywały freski przedstawiające wyidealizowane sceny rodzajowe i motywy zaczerpnięte z przyrody (Knossos, Hagia Triada). Spośród drobnych wyrobów należy wymienić fajansowe plakietki z Knossos około 1700, figurki wotywne z fajansu, gliny, kości słoniowej oraz brązu, pieczęcie i biżuterię. Różnorodne było malarstwo ceramiczne, w którym dominowały kolejno motywy roślinne i geometryczne (styl Kamares ok. 1900-1700), morskie (ośmiornice, małże itp. styl naturalistyczny 1700-1450) i na koniec reprodukcje fresków ściennych (styl pałacowy 1450-1400).

Sztuka mykeńska i Ciemne Wieki. Monumentalne zamki otoczone murami z potężnych głazów (cyklopie mury; po 1400 budowano także mury z bloków sześciennych) były największym osiągnięciem mykeńskiej architektury (Mykeny, Tiryns, Pylos). Wewnątrz znajdowała się rezydencja władcy z dużym reprezentacyjnym pomieszczeniem (megaron). Malarstwo ścienne pozostawało w wyraźnej zależności od wzorców kreteńskich, tak samo malarstwo ceramiczne. W tym ostatnim pojawiają się jednak z czasem nowe motywy (po 1400): realistyczne przedstawienia ludzi i zwierząt domowych. Mykeńczycy byli mistrzami w dziedzinie złotnictwa. Najsłynniejszymi zabytkami sztuki złotniczej są złote maski pośmiertne znalezione w 1876 przez H. Schliemanna w okręgu grobowym A w Mykenach (ok. 1500). Obok masek w grobach tych znaleziono złote miecze, kielichy, wazy, biżuterię, a także przedmioty ze srebra, brązu, kości słoniowej, alabastru, ametystu, bursztynu i wielu innych surowców.

Ze schyłkowego okresu świata mykeńskiego i Ciemnych Wieków jedynym rodzajem przedmiotów zdobionych, jakie się zachowały, są naczynia ceramiczne. Jeszcze przez 100 lat po upadku pałaców mykeńskich malarstwo wazowe kontynuuje tradycje mykeńskie. W XI w. pojawia się styl protogeometryczny (naczynia z ateńskiego cmentarza na Keramejkosie), który w następnym stuleciu rozwinął się w styl geometryczny.

Epoka archaiczna. Zmiana struktury społecznej spowodowała, że myśl architektoniczna zaczęła się realizować w budowlach sakralnych. Już w VIII w. pojawia się typ świątyni w formie hali z dwuspadowym dachem (gliniane modele Herajonów z Argos i w Perachora koło Koryntu), odległy przodek klasycznej świątyni greckiej. W następnym stuleciu dodano kolumnadę (peristaza), nad którą biegł fryz metopowo-tryglifowy, a równocześnie kamień zaczął wypierać jako budulec cegłę i drewno. W końcu VII w. ukształtowały się porządki: dorycki (świątynia Apollona w Thermos w Etolii) i joński (Heraion na Samos). Powstał typ świątyni na planie prostokąta z idealnie zgeometryzowaną bryłą, peristazą, i trójdzielną konstrukcją hali (pronaos, naos, opistodomos). W końcu VI w. świątynie tego typu osiągnęły monumentalne rozmiary (Olimpiejon w Akragas, świątynia Artemidy w Efezie).

U progu epoki archaicznej rzeźbiono wyłącznie małe gliniane i brązowe figurki. Monumentalne świątynie zrodziły w końcu VII w. zapotrzebowanie na wielkie posągi. Ich wzorem były zapewne rzeźby egipskie. Typy wczesnych posągów to przede wszystkim kurosi i kory. Analogicznie do architektury świątynnej rzeźba rozwija się w dwóch nurtach: bardziej surowym — doryckim (Kleobis i Biton Polymedesa z początku VI w.) i bardziej miękkim — jońskim (Hera z Samos ok. 560). Obok nich pojawiła się szkoła attycka, której największym osiągnięciem była grupa Tyranobójcy dłuta Antenora (ok. VI w.).

Malarstwo wazowe w okresie przejściowym między Ciemnymi Wiekami a epoką wczesnoarchaiczną kontynuowało ornamentykę geometryczną (styl geometryczny dojrzały lub styl dipyloński) dążąc do wypełnienia malunkiem całej powierzchni naczynia. Najznakomitszym osiągnięciem tego stylu są wazy znajdowane na cmentarzu koło bramy dipylońskiej w Atenach (800-760). Pod wpływem wschodu około 720 ukształtował się, głównie w Koryncie, styl orientalizujący, w którym dominują motywy zwierząt egzotycznych (lwy, pantery) i baśniowych (syreny, gryfy) oraz stylizowanych roślin. W VI w. malarstwo wazowe powiązane z instytucją sympozjonu przeżywało okres świetności: w początkach wieku pojawia się styl czarnofigurowy (czarne sylwetki na czerwonym tle) a wraz z nim bogactwo figuralnych przedstawień, zarówno realistycznych jak i mitycznych. Około 530 pojawił się styl czerwonofigurowy. Treści przedstawień nie uległy istotnej zmianie, natomiast nowa technika (czerwone sylwetki na czarnym tle) pozwoliły zwiększyć realizm i precyzję w oddawaniu szczegółów (np. muskulatury).

Epoka klasyczna. Architektura świątynna w V w. trzymała się form wypracowanych przez dwa poprzednie stulecia. Dopracowano proporcje bryły, cech naturalistycznych nabrały płaskorzeźby metop i fryzów. Świątynia Zeusa w Olimpii i ateński Partenon stanowią szczytowe osiągnięcia porządku doryckiego. Porządek joński reprezentowany przez ateńską świątynię Nike Apteros i Erechtejon wykazał się większą żywotnością, wydając wspaniałe dzieła w następnym stuleciu (nowa świątynia Artemidy w Efezie, świątynia Apollona w Didymie, Mauzoleum w Halikarnasie). Obok budowli sakralnych w V w. pojawiają się monumentalne budowle administracyjne i obiekty użyteczności publicznej (buleuteriony, stoai, gimnazjony, stadiony itd.). Niekiedy całe miasta są budowane według precyzyjnych planów urbanistycznych (Hippodamos z Miletu), porządkowana zostaje architektura rynków. W 2. połowie stulecie pojawia się kolumna typu korynckiego (w świątyni Apollona w Bassaj). W IV w. powstają wspaniałe kamienne teatry (Dionizosa w Atenach, teatr w Epidauros).

Rzeźba V w. zyskuje dynamikę (druga grupa Tyranobójców Kritiosa i Nesiotesa, 477). Największe dzieła rzeźbiarskie to posągi kultowe (Atena Parthenos i Zeus Olimpijski Fidiasza), ale obok nich pojawiają się studia ludzkiego ciała oderwane od kontekstu sakralnego (Doryforos Polikleta, Dyskobol Myrona). Wprowadzona zostaje zasada kontrapostu. Na przełomie V/IV w. pojawia się portret rzeźbiarski. IV w. przyniósł definitywne przełamanie sztywności na rzecz płynnego modelunku (Apollo Sauroktonos Praksytelesa) i próby oddania przeżyć psychicznych (Herakles Farnezyjski Lizypa).

Tuż po wojnach perskich rozwinęło się, głównie dzięki Polignotowi z Thasos, malarstwo ścienne o tematyce mitologicznej i historycznej. W 2. połowie. stulecia wypracowano nowe techniki malarskie i uzyskano pewne elementy perspektywy (Zeuksis z Heraklei). Malarstwo ścienne zostało powoli wyparte przez malarstwo sztalugowe, którego szczytowym osiągnięciem była twórczość Apellesa.

Malarstwo wazowe w stylu czerwonofigurowym osiągnęło niespotykaną różnorodność tematyczną w drugiej połowie V w., czerpiąc z życia codziennego, teatru i mitu. Stosowano też bogatą polichromię. Wraz z końcem stulecia zaczyna się okres powolnego ubożenia treściowego malarstwa wazowego. Nie potrafiła mu zapobiec ani produkcja ateńska (styl kerczeński), ani nowopowstałe w początkach IV w. ośrodki produkcyjne w południowej Italii (styl gnathia: Lukania, Apulia).

Epoka hellenistyczna. Nowe perspektywy przed urbanistyką i architekturą grecką otworzyły się wraz z podbojem Egiptu i Bliskiego Wschodu (Aleksandria, Antiochia itd.). Pojawienie się scentralizowanych monarchii hellenistycznych umożliwiło realizację ogromnych projektów, takich jak biblioteki, stoai itp. Podobnie jak w poprzedniej epoce powstają wówczas budowle administracyjne (buleuterion w Milecie, eklesiasterion w Priena), teatry (Efez, Priena). W budownictwie sakralnym coraz częściej pojawiają się budowle na planie okręgu.

Rzeźba hellenistyczna rozwijała się w trzech wielkich ośrodkach (Aleksandria, Pergamon, Rodos) i wielu mniejszych. Charakteryzowała ją ekspresyjność (Byk Farnezyjski, Grupa Laokoona, Nike z Samotraki), nieunikanie tematów prozaicznych (Chłopiec duszący gęś), czasem wręcz turpistycznych (Stara pijaczka Myrona z Teb). Nowatorską formą konstruowania grupy rzeźbiarskiej była kompozycja stożkowa (Menelaos z ciałem Patroklosa).

Malarstwo sztalugowe nie dorównywało malarstwu doby klasycznej. Zupełnie niemal zanikło zdobnictwo naczyń ceramicznych.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jabłońska, Architektura Starożytnej Grecji II, Architektura Starożytnej Grecji
historia-rzym pojecia (2) , Bazylika, w architekturze starożytnej Grecji budowla urzędowa, w Rzymie
Architektura starożytnej Grecji po raz drugi
Architektura starożytnej Grecji i Rzymu
Architektura starożytnej grecji - referat ustny (materiały), Szkolne materiały, Referaty
architektura starozytnej grecji - rozwój od megaronu, odk, III rok, Licencjat Konserwatorstwa
Sztuka starożytnej Grecji, Najważniejsze dzieła danego okresu ( architektura, rzeźba, malarstwo)
04 ARCHITEKTURA STAROŻYTNEJ GRECJI
Architektura starożytnej Grecji
ARCHITEKTURA STAROŻYTNEJ GRECJI
006 Architektura Starożytnej Grecji
Architektura Starożytnej Grecji
Jabłońska, Kultura i sztuka starożytnej Grecji II, Kultura i sztuka starożytnej Grecji
Jabłońska, Kultura i sztuka starożytnej Grecji, Kultura i sztuka starożytnej Grecji
Bogowie i boginie starożytnej Grecji
WYCHOWANIE W STAROŻYTNEJ GRECJI PREZENTACJA

więcej podobnych podstron