Wykład 14 20.02.2008
Pozycja prezydenta c.d
Uprawnienia prezydenta, które służą prowadzeniu arbitrażu między przedstawicielami trzech organów reprezentujących władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą
Prezydent a władza wykonawcza
Na pozycję prezydenta wpływa:
sposób wyboru prezydenta. Jeśli prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych to jego pozycja wobec Sejmu jest silniejsza. Bezpośrednie wybory mają miejsce w Polsce od września 1990r.
zakres odpowiedzialności - w Polsce prezydent jest politycznie nieodpowiedzialny ze względu na instytucję kontrasygnaty.
pozycja ustrojowa Prezydenta (???)
Możliwość skrócenia kadencji Sejmu
art. 98 ust.2
Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.
art. 98 ust. 4
Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.
art. 98 ust 5.
Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.
Możliwości skrócenia kadencji Sejmu
- uprawnienie o charakterze fakultatywnym - w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia projektu budżetu nie przedłoży Prezydentowi do podpisu ustawy budżetowej
- uprawnienie o charakterze obligatoryjnym - związany z nieudanymi próbami powołania rządu
Prezydent ma prawo skrócenia kadencji nawet przy innym zdaniu Marszałka.
Prezydent ma prawo inicjatywy ustawodawczej z wyjątkiem ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym.
Podpisywanie i ogłaszanie ustaw.
normalny tryb - Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21dni
ustawa pilna, ustawa budżetowa, ustawa o prowizorium budżetowym, niestwierdzenie niezgodności ustawy z Konstytucją przez TK - Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 7 dni
promulgacja - urzędowe stwierdzenie głowy państwa, że akt który został podpisany przez głowę państwa doszedł do skutku w trybie przewidzianym przez konstytucję. Prezydent podpisując go i ogłaszając nakazuje stosowanie go przez wszystkie organy państwa.
Prezydent może odmówić podpisania ustawy
art. 122 ust. 4
Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.
art. 122. ust 5
Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3, może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3.
weto w Polsce ma charakter zawieszający nie ostateczny (nie powoduje upadku ustawy)
Weto:
- zawieszające - w Polsce
- ostateczne
- pocket (kieszonkowe) - w USA Prezydent przedłuża czas Jej podpisania do momentu zakończenia sesji Kongresu.
Prezydent ma możliwość alternatywnego wykorzystania środków blokujących ustawę.
Prezydent a Rząd
Art. 10.
1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej z Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Prezydent pełni funkcję stabilizującą na dwóch płaszczyznach:
powoływanie rządu
- Prezydent powierza utworzenie Rządu najczęściej liderowi zwycięskiej partii jeśli jest to możliwe
- Prezydent powierza utworzenie rządu osobie uzgodnionej przez koalicję zdolną do utworzenia rządu
Tworzenie rządu
Prezydent desygnuje Premiera a następnie na jego wniosek powołuje kolejnych ministrów
Prezydent miał wpływ na obsadę trzech ministerstw podczas obowiązywania Małej Konstytucji- miał wyrazić swoją opinię na temat tych nominacji
Prezydent powołuje Premiera na wniosek Sejmu
Prezydent desygnuje Premiera a następnie na jego wniosek powołuje kolejnych ministrów - jest to rząd mniejszościowy, Prezydent liczy, że posłowie nie będą chcieli skrócenia kadencji Sejmu. Jeśli posłowie nie zaakceptują tego rządu Prezydent musi rozwiązać Parlament.
Rząd odpowiada przed Sejmem a przed Senatem nie.
Prezydent nie ma wpływu na tworzenie rządu przy konstruktywnym wotum nieufności.
oddziaływanie na tok pracy rządu i politykę jaką ten rząd prowadzi
Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji Premiera jedynie gdy ten składa tzw. rezygnację czyli nie jest to konsekwencja przegłosowanego w Sejmie wniosku. Poza tym Prezydent nie ma wpływu na dokonywane w Rządzie zmiany.
Rozgraniczenie uprawnień między Prezydentem a Rządem
- Rząd jest odpowiedzialny za prowadzenie bieżącej polityki wewnętrznej i zagranicznej.
- zasada domniemania kompetencji rządu wynika z art. 146 ust.2
art. 146 ust 2
2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
Rada gabinetowa - Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta
Tematem obrad mogą być sprawy szczególnej wagi ale nie należące do kompetencji Rządu.
Jest to inspirowanie Rządu do rozwiązywania pewnych problemów. Prezydent nie powinien ograniczać się do wysłuchania członków Rządu ale sam powinien posiadać inspirujące pomysły.
Prezydent a władza sądownicza
Prezydent powołuje
sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa - Prezydent może odmówić podpisania nominacji sędziowskich jeżeli uzna, że dana osoba sprzeniewierzyła się przysiędze sędziowskiej. Prezydent nie ma prawa odmówić mianowania na stanowisko sędziego (ze stanowiska asesora na stanowisko sędziego).
prezesów organów władzy sądowniczej:
- Prezesa Sądu Najwyższego na 7 letnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez zgromadzenie ogólne sędziów Sądu Najwyższego. Na pierwszym miejscu umieszcza się nazwisko sędziego, który otrzymał większe poparcie.
- Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego na 7 (???) letnią kadencję spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenie ogólne sędziów Sądu Administracyjnego.
- Prezesa i Vice-Prezesa Trybunału Konstytucyjnego spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenie ogólne sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
- Prezesa Krajowej Rady Sądownictwa
Prezydent ma prawo do:
występowania z wnioskiem w sprawach wymienionych w artykule 191 (???) do Trybunału Konstytucyjnego
Spory konstytucyjnego mogą być toczone między centralnymi organami konstytucyjnymi państwa.
Pozostałe kompetencje Prezydenta
Możliwość występowania z inicjatywą ustawodawczą mającą na celu dokonanie zmian ustrojowych (zmiany Konstytucji).
Zarządzenie referendum
Art. 125.
1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe.
2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.
4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.
5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.
Zarządzenie ogłoszenia ustawy w dzienniku ustaw.
Kompetencje kreacyjne
Prezydent uczestniczy w powoływaniu innych organów:
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (5 osób wybieranych na 6-letnią kadencję - 2 osoby desygnuje Prezydent, 2 Sejm, 1 Senat)
Wnioskowanie do Sejmu o powołanie Prezesa NBP
Art. 227. ust. 3
Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej na 6 lat.
Wpływanie na powoływanie członków Rady Polityki Pieniężnej (9 członków na 6 lat)
Kompetencje organizacyjne
- statut kancelarii
- swobodne określanie struktury organizacyjnej kancelarii
RZĄD
Konstytucja posługuje się terminem Rada Ministrów. Mała Konstytucja posługiwała się terminami Rada Ministrów i Rząd.
Trzy znaczenia pojęcia rząd
rząd - całokształt zasad, które określają mechanizm sprawowania władzy państwowej.
rząd - władza wykonawcza, rozumiana jako egzekutywa
rząd - sprowadza się do Szefa Rządu, vice-premierów, ministrów - nawiązuje do składu personalnego Rady Ministrów
władza wykonawcza - wszystko to co nie jest ustawodawstwem i sądownictwem w państwie
Rada Ministrów - organ wykonawczo-zarządzający, kontrolujący i koordynujący
jako organ wykonawczy podlega Sejmowi
jako organ zarządzający działa w sferze samodzielnej
jako organ kontrolujący i koordynujący
resort - synonim konkretnego ministerstwa - pewien dział administracji obejmujący zespół względnie jednorodnych zagadnień oraz organów i instytucji podporządkowanych ministrowie.
Premier ma możliwość przenoszenia kompetencji z jednego ministerstwa do drugiego.
minister - szef resortu, kierownik określonego działu administracji, członek Rady Ministrów
Ministrowie w Kancelarii Prezydenta nie są klasycznymi ministrami w rozumieniu Konstytucji.
ministerium - grupa ministerstw które pracują pod bezpośrednim kierownictwem jednego człowieka
1