Kontynuacja epickich tradycji epopei w "Nad Niemnem" i "Potopie".

Pierwszą epopeją narodową był "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza. W "Nad Niemnem", kontynuując eposową tradycję "Pana Tadeusza", Orzeszkowa przedstawia społeczność, która symbolizuje naród w ważnym dla niego momencie historycznym (powstanie styczniowe i jego konsekwencje). Przedstawiciele pokoleń muszą podjąć trudne decyzje, które zaważą na ich dalszym losie (np. decyzja Justyny w sprawie małżeństwa; Benedykt ma do wyboru lepsze, łatwiejsze życie w Rosji, lecz aby to osiągnąć, musi zabić w sobie poczucie polskości), decyzje te mogą być równie brzemienne w skutkach jak udział w powstaniu, po którym jego uczestnicy byli represjonowani. Zresztą takie przedstawienie powstania związane jest z tradycją epopei - czas, w którym trwa, jest czasem świętym, sam akt walki jest wyidealizowany, ukazane jest tylko wspólne działanie chłopów ze szlachtą, a opis pozbawiony jest elementów tragicznych. Powstanie jest traktowane jednoznacznie pozytywnie, walka o wolność jest najwyższą powinnością Polaka, nikt się nie zastanawia czy brać udział w powstaniu, czy nie, mimo iż zdaje sobie sprawę z konsekwencji. Wyznacznikiem uczucia do powstania ludzi biorących w nim udział jest ich stosunek do mogiły powstańców. Oprócz tego Orzeszkowa ukazuje rozległy obraz społeczeństwa ziemiańskiego, ale opis nie jest całkiem realistyczny, gdyż miał pokrzepić czytelnika (tak jak w "Panu Tadeuszu") i dlatego niezbyt dokładnie przedstawia krzywdę chłopską. Również jak w "Panu Tadeuszu", ważną rolę odgrywają poetyckie, dokładne opisy przyrody (także jako funkcja retardacyjna). Miłość Jana i Justyny symbolizuje przełamanie barier społecznych, jest to także przełom w historii Korczyna i nawiązanie do czasu świętego (jedności klas), realizacja powinności przez prywatność.

Podobnie w "Potopie" przedstawiony jest moment zwrotny w dziejach całego narodu (zwycięstwo nad najeźdźcą szwedzkim). Tę część dziejów historii Polski Sienkiewicz wybrał specjalnie, aby pokazać, że zjednoczone społeczeństwo może zwyciężyć wroga, nawet gdy zajął on całe terytorium kraju. Miało to ożywić ducha narodowego, który upadł po stłumieniu powstania styczniowego. Dlatego Sienkiewicz także chciał stworzyć epos. Bohaterowie jego mają stałe cechy, są dobrzy lub źli. Dodatkowo cechy te ulegają hiperbolizacji. Sienkiewicz tworzy w ten sposób bohaterów narodowych (Kmicic) - heroizacja. Jednocześnie realistycznie odtwarza mentalność i zachowanie szlachty, jej warcholstwo, samowolę, hulaszczy tryb życia (np. pierwszy okres życia Kmicica). Stara się wiernie odtworzyć język i obyczaje tamtej epoki (stylizacja językowa i brzmieniowa). Także język jest charakterystyczny dla eposu - patetyczny i podniosły.

---