1. czynniki miastotwórcze

- przedsiębiorczość indywidualna i zbiorowa mieszkańców

- lokalizacja przemysłu i budownictwa, transportu i usług produkcyjnych

- czynniki zainwestowane w infrastrukturę społeczną i ekonomiczną

- czynniki historyczne umożliwiające kontynuację procesów rozwojowych dotychczasowych funkcji tradycyjnych i uwarunkowanie biegiem historycznym

- położenie względem tzw. Otoczenia będącego siłą motoryczną rozwoju miast

- rezerwy terenów miejskich

- dostępność komunikacyjna do źródeł zasilania w wodę, energię elektryczną.

2. etapy rozwoju miasta

URBANIZACJA- Charakteryzuje się szybszym tempem wzrostu zaludnienia obszarów centralnych miasta niż obszarów zewnętrznych. Liczba ludności wzrasta na skutek dodatniego przyrostu naturalnego i migracji ludności. Napływ ludzi do miast jest wysoki i związany ze wzrostem zatrudnienia głównie w przemyśle.

SUBURBANIZACJA- Charakteryzuje się szybszym przyrostem ludności na obszarach zewnętrznych niż w centrum. Przyrost naturalny na obszarach zewnętrznych jest wyższy a niektóre centralne obszary wykazują przyrost ujemny. Główne miasto traci na znaczeniu, o zmianie ludności dalej decyduje migracja, zatrudnienie wzrasta, ale w niektórych centrach dzielnic zaczyna występować spadek tej wielkości.

DEZURBANIZACJA- Charakteryzuje się spadkiem liczby ludności na obszarze centralnym a następnie zewnętrznym. Spadek ten powoduje zmniejszenie się aglomeracji jako całości. Funkcje miast ulegają bardzo silnej erozji. Funkcja mieszkaniowa zanika, wzrasta infrastruktura przeznaczona dla transportu, zajmuje coraz większe obszary, co koliduje z funkcją mieszkaniową.

REURBANIZACJA- Proces odrodzenia miast. Udział mieszkańców obszaru centralnego w ogólnej liczbie ludności rośnie początkowo na skutek zahamowania tempa ubytku a następnie wzrasta ludność tego obszaru. Centrum zaczyna znowu pełnić swoje pierwotne funkcje i staje Se obszarem istotnym dla rozwoju miasta.

3. układ stref koncentrycznych

centralna dzielnica- znajdują się w centrum miasta i znajdują się tam istotne instytucje dla jego rozwoju.

strefa przejściowa- mieszczanie i rzemieślnicy

strefa mieszkalnictwa czynszowego- klasa robotnicza

strefa zabudowy jednorodzinnej- elita i klasa średnia

strefa podmiejska- emigranci i margines społeczny

4. procesy aglomeracyjne

CENTRALIZACJA- naturalna tendencja do skupienia się instytucji i ludzi w pewnych miastach i dzielnicach miast.

KONCENTRACJA- naturalny proces skupiania się ludzi i instytucji o podanych cechach w jednym obszarze, strefie miasta.

SEGREGACJA- szczególny aspekt koncentracji, który polega na selekcji ludzi dokonywanej przez współzawodniczące ze sobą jednostki o lepszą do opanowania przestrzeń miejską.

INWAZJA- przenikanie określonego typu ludzi i grup społecznych z jednego obszaru miasta do innego i naznaczaniu przestrzeni.

SUKCESJA- definitywne zajęcie obszarów miejskich przez ludność napływającą, która wypełnia pierwotne społeczności owych obszarów.

5. typy miast

MIASTO PRZEDPRZEMYSŁOWE- powstało i funkcjonowało zazwyczaj jako siedziby rządów i centra religijne, rzadko wypełniając poważniejsze funkcje handlowe. Przestrzenne podziały tych miast przekładały się najczęściej bezpośrednio na występujące tam zróżnicowanie społeczne. Występowanie warstw i klas społecznych zajmowało ściśle określone miejsce, wyraźnie zastrzeżoną wyłącznie dla ich członków.

MIASTO PROCESIE UPRZEMYSŁOWIENIA- powstał wyraźny system klas i narastał dystans przestrzenny i społeczny między grupami etnicznymi a masami miejskimi. W mieście tego typu pojawiły się selekcje i enklawa, nowoczesne technologie, które znajdowały zastosowanie w nielicznych jeszcze zakładach przemysłowych.

MIASTO PRZEMYSŁOWE- powstało głównie wokół centrów wielkiego przemysłu i handlu, bankowości. Dochodziło tam do silnej separacji miejsc mieszkalnych od przemysłowych.

6. cechy decydujące o społecznym charakterze przestrzeni

-przestrzeń jest wytworem ludzi, którzy w niej żyją,

-w toku wytwarzania przestrzeni ludzie wchodzą ze sobą w określone stosunki władzy, własności i wymiany,

- specyficzne rodzaje ludzkich działań (wiedza, wrodzone talenty, zdolności)

- ludzie przywiązują do przestrzeni określone wartości

- dostępność przestrzeni

- waloryzacja przestrzeni.

- funkcjonując na danej przestrzeni wchodzimy ze sobą w różne interakcje, określone relacje na określonej przestrzeni

-dostosowujemy przestrzeń do własnych potrzeb, uczłowieczamy ją-celowe działanie człowieka,

- kontakty z przedstawicielami innych kultur,

- cele do spełnienia

- określenie jakie przestrzeń ma spełniać funkcje

- podział przestrzeni,

7. 5 Głównych form przestrzeni

PRODUKCJA- wszystkie obszary wraz z towarzyszącymi im urządzeniami, w których wytwarza się dobra, usługi i informacje.

KONSUMPCJA- obszar działań związany ze społecznym lub indywidualnym spożyciem dóbr i usług oraz prostą i rozszerzoną reprodukcją siły roboczej.

WŁADZA-obszar instytucji za pomocą których jest sprawowana władza.

SYMBOLIKA- różnorodne miejsca i obszary z wysoko cenionymi przez dane społeczeństwo wartościami, połączonymi z przeszłością zbiorowości.

WYMIANA- to różnej wielkości obszary transferu dóbr i informacji oraz przemieszczania się ludzi.

8. 5 ładów przestrzennych

URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNY- to zawartość kompozycji przestrzennej osiedla, czytelność rozwiązań architektonicznych domu, mieszkania

FUNKCJONALNY- to wygoda życia.

ESTETYCZNY- to uroda miejsca

PSYCHOSPOŁECZNY- to więź rodzinna i społeczna, a także jednostkowa i zbiorowa identyfikacja z miejscem i przestrzenią.

EKOLOGICZNY- to czyste środowisko naturalne

9. typy miast wg Rybickiego

1) Miasta-państwa- tworzyły je rodu, które łączyła więź etniczna lub etniczno-terytorialna i idea ich wspólnego zamieszkiwania. Było ośrodkiem życia zbiorowego, ważniejszych instytucji i władzy;
2) Miasta-kolonie to miasta pochodne, wywodzące się z innej, wcześniej powstałej zbiorowości miejskiej. Powstawały na obcych, odległych, nowoodkrytych terytoriach i miały najczęściej zaplecze w obcej etnicznie ludności, powiększenie siły roboczej i możliwość dostępu do pewnych zasobów.
3) Grody i miasta przy grodach- Grody były siedzibami panów feudalnych czy ich przedstawicieli sprawujących władzę na danym terytorium, stanowiły centrum administracji,sił obronnych. Podgrodzia -to osiedla przy grodach, od grodów różniły się zabudową i składem ludności, tam gromadziła się ludność dla grodu potrzebna, ale spełniająca czynności o charakterze pozarolniczym

4) Miasta portowe i handlowe - powstawały na szlakach komunikac., na ich skrzyżowaniu, u ujść rzek, nad morzem.Przeważała ludność trudniąca się handlem, transportem. Charakteryzowała je  heterogeniczność,ścieranie się różnych kultur
5) Miasta górnicze i przemysłowe - tworzyły się tam, gdzie odkryto jakieś złoża. Ośrodki eksploatacji górniczej stały się równocześnie terenem lokalizacji niektórych gałęzi przemysłu. Dostęp do siły roboczej, przewaga klasy robotniczej, specyficzna kultura, szybki rozwój miasta i wzrost jego bogactwa.
6) Miasta-ośrodki kultu -  siedziba ośrodka danej religii, ale nie ma nigdy tylko funkcji kultowych,
Miasta-siedziby instytucji naukowych-ośrodki życia naukowego, przyciągały nauczycieli i uczniów również z krajów obcych. Miasta-ośrodki sztuki - uprawianie sztuki nigdy nie było czynnikiem miastwórczym,
7) Miasta administracji cywilnej -zw.ze sprawowaniem władzy nad określonym terytorium, siedziba władz i urzędów, oraz funkcje gospodarcze, kulturowe i społeczne w stosunku to objętego władzą administracyjną terytorium,
8) Miasta rekreacyjne i rezydencjonalne -miasta rekreacyjne powstały w punktach wyróżnionych pod względem geograficznym i klimatycznym, dają wypoczynek, krajobrazowe wrażenie i leczniczą pomoc ludziom z zewnątrz na okresowe pobyty. Miasta rezydencjalne służą mieszkaniu i zaspokajaniu potrzeb dnia codziennego. Ludzie aktywni zawodowo dojeżdżają do pracy w innych miastach. Wzrasta zamożność, chęć ucieczki z przeludnionych miast i możliwość korzystania z wszelkich ułatwień miejskiego życia.

---