Rachunkowość zarządcza służy do celów podejmowania decyzji. Wykorzystuje dane rachunkowości finansowej i sprawozdań finansowych dla potrzeb wewnętrznych wykorzystywanych w zarządzaniu i perspektywistycznym planowaniu.

3. Źródła prawa bilansowego

Podstawowe źródło prawa bilansowego - to Ustawa o rachunkowości. Tak też jest w każdym kraju, że obowiązuje prawo danego kraju. Jednak w celu integracji zarówno w Europie jak i w świecie - wykorzystywane są unormowania międzynarodowe, w szczególności Dyrektywy Unii Europejskiej oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości.

Wejście w życie przepisów Ustawy pozwoliło na:

1. uzyskanie wiernego obrazu finansowego i majątkowego jednostek, odpowiedniego dla warunków gospodarki rynkowej - co było jedynym z warunków dopływu kapitału zagranicznego do Polski,

2. dostosowanie polskich przepisów o rachunkowości pod względem treści i rangi do prawodawstwa obowiązującego w Krajach Unii Europejskiej, określonego w IV i VII dyrektywie; - IV dyrektywa Unii Europejskiej - Rach. Nr 7/2003

3. dostosowanie także polskich rozwiązań do MSR - jeśli nie były sprzeczne z dyrektywami UE.

Jednak po pięciu latach stosowania właściwie - bez zmian merytorycznych - stwierdzono, że występują pewne luki stąd wprowadzono nowelizacje ustawy o rachunkowości, obowiązującą od 1 stycznia 2002 r. Jednolity tekst ustawy /Dz. U. nr 76 poz. 694/.

Dostosowano niektóre przepisy ustawowe do wymogów zawartych w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości -MSR, wzorem inny państw europejskich.

4. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

Właścicielem praw autorskich do MSR jest Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Wszelkie prawa są zastrzeżone. Zatwierdzonym tekstem jest tekst angielski.

MSR zostały przetłumaczone i wydane w języku polskim przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce za zgodą Komitetu Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASC).

Potrzeba znajomości MSR i dostosowania przepisów krajowych wynika z zapewnienia jednakowego dostępu do danych i porównywalności treści danych zawartych w sprawozdaniach finansowych bez względu na kraj, w którym jednostka ma siedzibę.

Chodzi o zastępowanie regulacji krajowych i dyrektyw UE w zakresie prowadzenia rachunkowości i sporządzania sprawozdań finansowych uregulowaniami zawartymi w MSR. Warunkiem tego zjawiska jest uzyskanie wpływu na treść standardów, co ma szczególne znaczenie dla spółek giełdowych i ubiegających się o kapitał zagraniczny.

Unia Europejska zobowiązała wszystkie kraje członkowskie do stosowania unormowań zawartych w MSR w zakresie sprawozdań finansowych jednostek będących w obrocie publicznym (giełda) skonsolidowanych sprawozdań finansowych - od 01.01.2005 r.

Budowa MSR:

1. cele,

2. zakres przedmiotowy,

3. definicje kluczowych pojęć,

4. istota problemu,

5. sposób wyceny,

6. ujawnienie danych w sprawozdaniu.

Przykładowo: MSR 38 - WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE - zatwierdzony przez Zarząd Komitetu Standardów w lipcu 1998 r., opracowywany przez 20 lat - reguluje zasady ujęcia w sprawozdaniach finansowych informacji dotyczących wartości niematerialnych i prawnych.

Dotychczasowe ograniczenia:

1. zagadnienia rolnictwa,

2. zagadnienia przemysłu wydobywczego,

3. rachunkowość ubezpieczycieli i w spółkach osobowych.

W naszej ustawie o rachunkowości przyjęto rozwiązania zawarte w m. in. w M.S.R. - 12 podatek dochodowy odroczony a także M.S.R. 17 - leasing.

Ponadto zapis w ustawie - art. 10 ust 3 ujęto postanowienie, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie jednostka może stosować (w swoich zasadach rachunkowości) krajowe standardy rachunkowości, a w razie ich braku - M.S.R.

GŁÓWNY KSIĘGOWY W PODMIOCIE GOSPODARCZYM

Ustawa o rachunkowości nie reguluje zagadnień związanych z funkcją głównego księgowego.

Art. 4 ustawy określa co obejmuje rachunkowość jednostki, a mianowicie.

1. przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

2. prowadzenie na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,

3. okresowe ustalenie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego,

5. sporządzanie sprawozdań finansowych,

6. gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,

7. poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

Stosownie do ustaleń ust. 5 art. 4 kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonanie obowiązków w zakresie rachunkowości, w tym także z tytułu nadzoru również w przypadku powierzenia obowiązków w zakresie rachunkowości, innej osobie (za jej zgodą).

W celu sprawnego wykonywania obowiązków wynikających z ustawy w zakresie rachunkowości - główny księgowy (niezależnie od stanowiska) musi mieć wpływ na prawidłowość dokumentowania operacji gospodarczych a także kierunki wydatkowania celowego środków finansowych.

W tym celu niezbędne jest opracowanie instrukcji dotyczącej obsługi i kontroli dokumentów oraz ustaleń w zakresie funkcjonowania kontroli wewnętrznej.

ORGANIZACJA KONTROLI WEWNĘTRZNEJ I OBIEGU DOKUMENTÓW

INSTRUKCJA OBIEGU DOKUMENTÓW

Dobrze zorganizowane przedsiębiorstwo, czy po prostu jednostka gospodarcza powinna funkcjonować w sposób uporządkowany.

To uporządkowanie winno znaleźć swoje odzwierciedlenie w opracowanej instrukcji sporządzania, obiegu i kontroli dokumentów księgowych.

Instrukcja ta powinna określić (co najmniej):

• kto, na jakiej podstawie i w ilu egzemplarzach sporządza dokument,

• kto i w jakim celu otrzymuje poszczególne egzemplarze dokumentu

• kto, dokonuje kontroli wstępnej dokumentu i zatwierdza wykonanie operacji,

• kto, na podstawie którego egzemplarza i w jakim terminie dokonuje rejestracji tego dokumentu

• kto i w jaki sposób dokonuje kontroli następnej tej operacji,

• w jakiej formie i jak długo oraz gdzie przechowywane są dokumenty odzwierciedlające dane operacje gospodarcze (rozdział 8 ustawy)

Jest to ważne zagadnienie, choć nie znalazło unormowania w ustawie.

Winno być unormowane w jednostce przez kierownika w drodze stosownego zarządzenia.

Projekt takiej instrukcji moim zdaniem powinien opracować główny księgowy przy współdziałaniu kierowników komórek branżowych, radcy prawnego oraz osoba sprawująca kontrolę wewnętrzną.

Forma - opisowa każdego dokumentu lub tabelaryczne - karty obiegu dokumentów.

DORADZTWO EKONOMICZNE I FINANSOWE

Główny Księgowy w firmie ma najlepsze rozeznanie w zakresie kierunków wpływów i wypływów środków pieniężnych, stąd doradztwo ekonomiczne i finansowe wykonywane przez to stanowisko jest najbardziej optymalne.

Oczywiście zależy to od odpowiednich predyspozycji danej osoby.

Może też być powierzone innej osobie niż prowadzącej księgi - wtedy niezbędna jest właściwa współpraca.

---