Regionalizacja rolnictwa
12 makroregionów i 33 regiony rolnicze świata
Makroregion Angloamerykański (USA, Kanada), rolnictwo uprzemysłowione, duża produkcja. Regiony: kanadyjski, płn-wsch USA, zach USA, płd USA.
Makroregion Łacińskoamerykański (Am. Środ. i Płd), rolnictwo chłopskie, ekstensywne, gosp. plantacyjne. Regiony: meksykański, środkowoamerykański, brazylijsko-argentyński, andyjski.
Makroregion Zachodnioeuropejski, uprzemysłowione i intensywne rolnictwo. Regiony: północnoeuropejski, zachodnioeuropejski, alpejski.
Makroregion Śródziemnomorski (kraje europejskie basenu m. Śródziem.), towarowa produkcja roślinna, cytrusy, winorośl, mały udział hodowli.
Makroregion Środkowoeuropejski, rolnictwo prywatne, dzierżawione, intensywne, towarowe. Regiony: nadbałtycki, bałkański.
Makroregion Północnoeurazjatycki (Rosja, kazachtan, Uzbekistan, itp.), gosp. prywatne, duża produkcja roślinna i zwierzęca. Regiony: ukraiński, zachodniorosyjski, kaukaski, kazachstański, północnowschodniorosyjski.
Makroregion Środkowoazjatycki (Mongolia, Chiny, Korea Płn), drobne rolnictwo chłopskie, mało uprzemysłowione, rolnictwo pasterskie, wielkoprzestrzenne. Regiony: mongolski, zachodniochiński, wschodniochiński.
Makroregion Wschodnioazjatycki (Korea Płd, Japonia), drobne rolnictwo chłopskie, wysoko intensywne, produktywne, nie towarowe.
Makroregion Południowoazjatycki (Indie, bangladesz, Płw. Indochiński, Indonezja, Filipiny), rolnictwo intensywne, nisko towarowe, rolnictwo prymitywne, odłogowe, plantacyjne też. Regiony: indyjski, indochiński, indonezyjski.
Makroregion Północnoafrykańsko-zachodnioazjatycki (Płn Afryka z Sahara, zach Azja po Afganistan i Pakistan), rolnictwo drobne, ekstensywne, ugorowe, mało towarowe. Regiony: północnoafrykański, zachodnioazjatycki.
Makroregion Środkowopołudniowo-afrykański (Afryka), rolnictwo pierwotne, odłogowe, częsciowo rynkowe i plantacyjne. Regiony: gwinejski, sahelijski, angolsko-zairski, południowoafrykański.
Makroregion Australijsko-Nowozelandzki, rolnictwo uprzemysłowione, wysokotowarowe. Region: australijsko-nowozelandzki.
Kierunki badawcze w g. rolnictwa:
towarowo-handlowy
regionalny
krajobrazu rolniczego
użytkowania ziemi
konserwacyjny (przyrodniczy)
typologiczno-regionalizacyjny
historyczny
monograficzny
4 okresy w Polsce:
Krzymowski
II RP, lata 30. „regiony geograficznorolnicze”, „życie gosp. kresów wsch.”
1945-1989, opracowania użytkowania ziem i typologia rolnictwa
od 1990 zmiany przestrzenne związane z rolnictwem, wielkość i własność gosp. rolnych.
Systemy uprawy roślin:
ODŁOGOWE - prymitywne wypalanie obszarów leśnych, uprawiało się az do wyjałowienia gruntu, przydomowy chów zwierzaków.
Odłogowo-orne - Bliski Wschód, obszar śródziemnomorski
Trawiasto-odłogowy - odłóg na pastwisko, a drugie pole do wyczerpania składników miner., potem zamieniano.
UGOROWE
System dwupolowy dla kl. Śródziemnomorskiego
Dwupolówka - dwie części pola orane, na jednej uprawa, na drugiej ugór (nic). 2 rodzaje ugoru: czarny - zaorany a nic nie było tam, zielony - siano rośliny motylkowe.
System trójpolowy - kl. Umiarkowany
Trójpolówka - trzy części: na dwóch uprawiano równocześnie rośliny jare i ozime, a trzeci to ugór, wypracowano nadwyżki żywności. Odmiany trójpolówek: zmianowanie trzyletnie nieregularne - mała gęstość zaludnienia a dużo ziemi (pole porozrzucane) później olbrzymi obszar na 3 część jednakowe podzielono; trójpolówka uregulowana - przymus rolny; trójpolówka indywidualna - trudne obszary bagienne, górskie, brak przymusu i podziału na niwy, pole szersze - łany, do dziś.
Cechy trójpolówki:
+ nadmiar żwyności, magazynowanie
lepsze wyżywienie ludności
- jednostronnie zbożowy kierunek użytkowania ziemi
ilość gruntu = ilość bydła, hamowanie rozwoju prod. zwierzęcej
sztywność, hamowanie eksperymentowania, wprowadzenia nowości
System mieszany (otwarto-zamknięty) - środowisko słabsze dla rolnictwa (Europa Płn-zach.), ciagła uprawa ziemi ornej uzupełniana odłogową w sąsiedztwie wsi, Norwegia, Szkocja, uprawa owsa i żyta.
Obszary pochodzenia roślin uprawnych (wg Vawiłowa)
Chiński - środ-zach. Chiny, Płw. Koreański, japonia, Amur, bogactwo gatunków endemicznych, czyli miejscowych.
Indyjski - Indie, Birma, stąd pochodzi ryż.
Indomalajski - Płw. Indochiński, Arch. Malajski, Filipiny.
Środkowoazjatycki (Przydamirski) - Afganistan, Pakistan, Tadżykistan, płn-zach Indie, dużo gatunków roślin.
Bliskowschodni (Lewatyjski, Przednioazjatycki) - Syria, Iran, Irak, cała Azja Mniejsza, Zakaukazie Wschodnie.
Śródziemnomorski - płd Europa, płn Afryka, dookoła m. Śródziemnego.
Abisyński - Wyzyna Etiopii, ojczyzna kawy, sezamu, jęczmienia.
Środkowoamerykański - Ameryka Środ., Meksyk, ojczyzna kukurydzy.
Południowoamerykański: a) część Andyjska (ekwadorsko-peruwiańsko-boliwijska), b) część Brazylijsko-Paragwajska.
Modyfikacja obszarów (Sińska)
Starośródziemnomorski (kraje wokół morza, kraje Bliskiego wschodu i Azja Środkowa), podzielony na 3 podobszary:
Przednioazjatycki - wiele gatunków roślin, rozpoznawalne na całym świecie: jęczmień, owies, soczewica, ciecierzyca, warzywa.
Śródziemnomorski - przystosowano rośliny z innych obszarów do uprawy, buraki, lawenda.
Środkowoazjatycki - Afganistan, płd-zach Indie, Tadżykistan, Uzbekistan, Chińska Azja Środkowa, rośliny przywiezione z innych obszarów, tylko konopie same rosną, lecz uprawa zakazana.
Wschodnioazjatycki (wsch. Chiny, Płw. Koreański, Japonia, Rosja), ojczyzna morwy, kapusty oleistej, odmiany jęczmienia, prosa, brzoskwinie, wiśnie, limeta.
Południowoazjatycki (Płw. Indyjski, Indochiński, Arch. Indonezji, płd. Chiny), najbogatszy obszar w rośliny endemiczne, fasolam soja, bakłazan, przyprawy: imbir, pieprz, juta, banany, konopie indyjskie, bawełna.
Afrykański (wyżyna Etiopii), kawa, sezam, konopie, palma oleista
obszar Nowego Świata:
Środkowoamerykańskomeksykański - ojczyzna kukurydzy, fasoli, dyni, pomidory, papryka, tytoń.
Południowoamerykański - Górski - pomidory, papryka, ziemniaki
Południowoamerykański Nizinny - maniok, orzeszki ziemne, kauczukowiec, ananasy.
Sposoby pobierania wody: (kraje suche, półsuche, z niedostatkiem opadów, monsunowe, śródziemnomorskie):
budowa tam
żurawie
koło perskie
podnoszenie wody za pomocą siły wiatru, wiatraki
wykorzystywanie wody gruntowej, studnie na krawędziach gór
zagłębienia, baseny
Rolnictwo uprzemysłowione- nowe odmiany roślin, więcej maszyn, zwiększenie ilości nawozów sztucznych, stosowanie chemii na dużą skalę, bo brakowało żywności po II wojnie.
negatywne cechy:
zmiany w uprawie roślin
nadmierne wykorzystywanie chemii
nadmierne zużycie pestycydów
niezdrowe systemy karmienia zwierząt (mączki kostne do pasz)
Rolnictwo superindustializowane - inżynieria genetyczna, genetycznie modyfikowane organizmy.
Rolnictwo integrowane - złagodzona odmiana rolnictwa uprzemysłowionego, każde z gospodarstw musi przedstawić biznesplan.
Rolnictwo ekologiczne - gospodarstwa bazujące na środkach pochodzenia mineralnego i nie przetworzonych technologicznie, nawóz ograniczony, Włochy.