TARCIEM nazywamy zespół zjawisk, występujących przy wzajemnym przemieszczaniu się ciał stykających się ze sobą powierzchniami.

Wielkość tarcia zależy od:

1. stałych chropowatości powierzchni

2. siły nacisku

3. rodzaju materiałów, z jakich zbudowane są ciała trące się

Aby opisać wielkość tarcia, wprowadzono WSPÓŁCZYNNIK TARCIA- liczba bez jednostki.

ƒ, η- współczynnik tarcia

ƒ= T/ Fn

Współczynnik tarcia obliczamy jako stosunek siły tarcia do siły nacisku,

Rozróżniamy tarcia:

• statyczne

• kinetyczne

TARCIE STATYCZNE występuje w chwili poruszenia ciała z miejsca. Zawsze większe jest od kinetycznego.

TARCIE KINETYCZNE występuje, gdy ciało jest w ruchu.

Dla każdej pary materiałów podaje się dwa współczynniki tarcia- statycznego i kinetycznego.

Najczęściej stosowany w obliczeniach jest współczynnik tarcia kinetycznego:

ƒ= T/N T= ƒN skalarnie

Wektor ten ma zwrot przeciwny (T) do zwrotu wektora siły powodującej ruch.

Siła nacisku jest zawsze prostopadła do powierzchni, na którą działa nacisk.

Sposoby zmniejszania tarcia:

• mechaniczne polerowanie powierzchni

• stosowanie smarów, olejów

• zastępowanie sunięcia toczeniem

Ruch po równi pochyłej bez tarcia

RÓWNIA POCHYŁA- płaszczyzna ustawiona pod kątem do poziomu.

P= mg ciężar ciała

Fz siła zsuwająca

Fn siła nacisku

Sin ά= Fz/ p, cos ά= Fn/ p

1. P= mg

2. Fz= P Sin α

3. Fn= P cos α

4. A= g Sin α

Można zapisać wzór na przyspieszenie ciała zsuwającego się z równi bez tarcia.

Siła powodująca ruch: F= ma ( II zasada dynamiki)

Siła powodująca zsuwanie się ciała z równi: Fz= P Sin ά

F= Fz

Żeby odbył się ruch:

T ≤ F

f= ma/ mg

f= a/g

Ruch po równi pochyłej z tarciem

---