Pedagogika społeczna

Wykład 14. 03. 2010 r.

Antropologia - kultura wychowuje człowieka, wychowanie człowieka poprzez kulturę.

Antropologia szczegółowa:

• społeczna - bada proces wychowania poprzez reakcje społeczne;

• ras - bada rozwój fizyczny dzieciństwa i młodości;

• kulturowa - zajmuje się człowiekiem jako twórcą kultury;

• komunikacji - nośnik informacji, wychowanie w społeczeństwie;

• psychologiczna - zakres i rodzaj odrębności psychologicznych;

• filozoficzna - miejsce człowieka w przyrodzie.

Pedagogika - nauka o wychowaniu, ściśle współpracuje z antropologią, jest nauką humanistyczną, jej zadaniem jest czynić dobro drugiemu człowiekowi.

Funkcje pedagogiki:

• wdrożenia - ma przystosować do życie społecznego;

• korekcyjna - koordynowanie postaw zgodnie z normami społecznymi;

• socjalizacyjna - doskonalenie postaw społecznych;

• stymulacyjna - wyrobić nawyk optymalnego zaangażowania do życia w społeczeństwie.

Podstawowe pojęcia w pedagogice:

1. wychowanie - wywoływanie zamierzonych zmian

• naturalne - pod wpływem środowiska;

• instytucjonalne - człowieka wychowuje instytucja;

2. osobowość - stan regulacji pozwalający atakować myśli i uczucia w danym czasie, sytuacji;

3. środowisko - ogół elementów, które są wytworem człowieka i nie tylko;

4. kultura - ogół wytworów materialnych i niematerialnych człowieka;

5. czas wolny - czas zostawiony człowiekowi do jego dyspozycji, czas ludzkiej aktywności;

6. świadomość - stan psychiczny człowieka, w którym zdaje sobie sprawę ze swoich procesów myślowych;

7. nauczanie - planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami w celu wywołania pożądanych zmian, aktywności;

8. uczenie się - proces zdobywania wiedzy, form zachowania i doświadczenia, poznania oraz ćwiczeń;

9. kształcenie - nauczanie i uczenie się, jest to system działań zmierzających do samokształcenia, zwiększania kwalifikacji, kształtowanie różnych postaci.

Metody badań w ped. społ.:

1. sondaż diagnostyczny.

2. Monografia pedagogiczna.

3. Metoda indywidualnych przypadków.

4. Eksperyment pedagogiczny.

Proces wychowania

(prof. Okoń) system czynności wychowawców jest pewnym ciągiem zmian, który prowadzi do nowego stanu fizycznego i psychicznego wychowania.

Proces wychowania ma wyraźnie określony kierunek, prowadzi do postępu, proces uwikłany w społeczne życie jednostki.

Elementy procesu wychowania:

• osobowe (wychowanek/wychowawca)

• rzeczowe (cel, treść, zasady, normy, forma, metody, kontrola, ocena)

Wykład 30. 05. 2010 r.

Wychowanie - jest zawsze działaniem;

• jest procesem;

• działanie to ma charakter społeczny;

• jest ono skierowane na dyspozycje psychiczne innych osób;

• zmierza zawsze do ukształtowania zmiany bądź utrzymanej danej dyspozycji;

• polega zawsze na próbie dokonania;

• polega na teorii wychowania;

• ma wymiar praktyczny i teoretyczny;

• jest elementem pedagogiki;

• jest formą zachowania człowieka;

• wychowankiem może być każdy w każdym wieku;

• wychowawca może być każdy człowiek który jest w stanie...

Sofiści nauczali jak prowadzić proces wychowania.

Uważali że miara wszystkich rzeczy jest człowiek.

Platon - twórca liceum;

Arystoteles - twórca podstaw dydaktyki;

Sokrates - indywidualizm moralny;

Modrzejewski - prekursor sprawiedliwości stosunków społecznych

Jan Komeński - wychowanie jako sztuka „Wielka Dydaktyka”

Wychowanie człowieka - wyróżniamy 2 klasyfikacje:

Pierwsza klasyfikacja

1. wychowanie przez kolektyw - wychowanie w formie grupowej - dziedzina wychowania;

2. wychowanie przez naukę - każdy wpisuje się w element nauki;

3. wychowanie przez pracę - praca może wychować człowieka;

4. wychowanie przez sport i wypoczynek;

5. wychowanie przez sztukę - estetyczne działanie w życiu społecznym, kulturalnym.

Druga klasyfikacja

1. wychowanie umysłowe - polega na przekazaniu wiedzy w sposób poznania;

2. wychowanie politechniczne - jak należy właściwie użytkować tego typu sprzęt;

3. wychowanie moralno-społeczne - zachowywanie się człowieka zgodnie z aktualnymi normami;

4. wychowanie fizyczne - odpowiedni rozwój zainteresowań, dyspozycji psychicznych i umysłowych;

5. wychowanie estetyczne - wrażliwość na piękno.

Pedagogika społeczna

Prof. H. Radlińska - prekursor ped. społ. W Polsce

Ped. społ. Jest nauką praktyczna

Ma związki z naukami

- nauki biologiczne i społeczne.

Ped. społ. Związana jest z etyką i kulturą. Kwestia gdzie jednostka oddziaływuje na społeczeństwo i społeczeństwo na jednostkę.

Aleksander Kamiński - katechizm harcerski

Człowiek bez zajęcia jest człowiekiem zdziczałym

Ped. społ. jest --> nauką [Author:u] praktyczną;

• jest częścią teorii wychowania;

• jest nauka teoretyczno-praktyczną;

• koncentruje się wokół środków wychowania;

• dokonuje ona analiz potrzeb człowieka na wszystkich etapach jego życia;

• przedmiotem zainteresowania jest człowiek i jego potrzeby (sytuacje wychowania wymagające pomocy społecznej);

• to dyscyplina naukowa która zajmuje się opisem faktów i doświadczeń;

• współdziała z naukami społecznymi, humanistycznymi,, biologicznymi;

• wykształciła się z socjologii.

Pierwszej nazwy w literaturze dokonał Adolf Diesterweg. Zajmował się nauczycielem, nauczyciel musi interesować się środowiskiem uczniów których uczy.

Paul Bergemann - stwierdza że wychowani jest procesem społecznym i człowiek musi być traktowany jako indywidualna jednostka ludzka. Zadanie musi kłaść nacisk na wychowanie poza szkołą.

Pestalozzi - wychowanie realizowanie jest nie tylko w toku planowej działalności nauczyciela ale jako działanie społeczne. Nauczyciel to osoba która powinna się angażować w prace społeczną.

Podstawowe terminy dotyczące ped. społ.:

Samokształcenie

Samowychowanie - samorzutna praca w celu wychowania określonego własnego poglądu, cech charakteru.

Uczenie się - proces poznawania, cel to zmiana form działania.

Nauczanie - jest planową, systematyczną pracą nauczyciela która prowadzi do celu zmian człowieka.

Kształcenie - nauczanie i uczenie się.

Kultura - całokształt wartości naukowych, społecznych, wychowawczych.

Czas wolny - czas do dyspozycji naszej osoby po wykonaniu obowiązkowych czynności, czas na odpoczynek, rozrywkę.

Środki masowego przekazu - celem jest przekazywanie określonych komunikatów.

Środowisko - całokształt procesów ekologicznych, społecznych, które występują w naszej przestrzeni, wzajemne relacje.

3 rodzaje środowiska:

• naturalne (rodzina, grupa rówieśnicza);

• wychowania instytucjonalnego;

• instytucyjne wychowania pośredniego.

Socjalizacja - to ogół działań społecznych i jego instytucji, z jednostki osoba społeczna.

Osobowość - zespół cech psychofizycznych człowieka które rozróżniają nas od siebie.

Rodzina - jest grupą społeczną (więź małżeńska, rodzicielska).

Funkcje ped. społ.:

1. kompensacja - wyrównywanie braków utrudniających.

2. profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk.

3. doskonalenie.

Cechy ped. społ.:

1. globalność - dotyczy różnych środowisk w ujęciu globalnym.

2. dynamika;

3. kompensacja;

4. wartościowanie.

Nurty pedagogiki społecznej:

1. praca socjalna;

2. praca kulturalna;

3. opieka i wychowanie.

Wykład 27. 06. 2010 r.

Koncepcje i rozwój pedagogiki społecznej n przestrzeni dziejów.

Pedagogika społeczna w Polsce.

Pedagogika społeczna ma związek z psychologią, socjologią, itp.

Kierunki pedagogiki:

• pedagogika naturalistyczna;

• socjologizm pedagogiczny.

Metody badań

Metody, formy, zasoby pedagogiki społecznej.

Przedstawiciele ped. społ. Na gruncie światowym:

• Pestalozzi;

• Diesterweg;

• Owen;

• Bergemann;

• Marry Richmond;

• Alice Salomon.

Prof. Helena Radlińska 1879-1954

Przedstawiciel w Polsce

5 okresów w rozwoju pedagogiki społecznej na świecie:

1. Okres praktycznej działalności wychowania- praktyka bez badań, dogłębne myśli pedagogiki, bez teorii.

2. Okres pozbawiony badań empirycznych, okres w którym pojawia się myśl pedagogiczna, rozwija się praktyka, bez badań empirycznych.

3. Okres kiedy pojawiają się początki badań empirycznych, elementy teorii, praktyka.

4. Okres gdzie następuje znaczny wzrost badań empirycznych, pojęcia w kierunku socjologii, realizowana teoria i praktyka.

5. Okres w którym następuje synteza znacznej działalności badań empirycznych, rozwój badań, budowanie metodologii pedagogiki społecznej.

4 okresy pedagogiki społecznej w Polsce:

Okres 1. 1908-1939

1939-1945

Zaczynają się tworzyć podstawy wiedzy teoretycznej dotyczącej pedagogiki społecznej, ustalanie pewnych celów pedagogiki społecznej.

H. Radlińska - szczególna rola, przenosi wszystko dotyczące ped. społ. Ze świata na grunt Polski.

Tworzy główny ośrodek naukowy `studium pracy społeczno-oświatowej wszechnicy Polskiej” 1925 r. w Warszawie.

Jej pierwsze prace:

Publikacja pierwsza „Praca oświatowa, jej zadania, sposoby i realizacja/organizacja” - pierwszy podręcznik pozaszkolnej edukacji pedagogiki społecznej.

Nacisk na aktywny rozwój człowieka, wizje i problematyka dotycząca patriotyzmu narodowego, hasła kultury narodowej i niepodległości.

Aktualne potrzeby społeczeństwa - zwracano uwagę na potrzeby społeczeństwa, kultury narodowej.

Prof. Groczyński

Nurty:

1. Elementy pedagogiki kultury (rozwój Polskiej kultury) B. Nawroczyński, Suchodolski;

2. Elementy pedagogiki socjologicznej - S. Kasprowicz, J. Hałasiński

Motyw narodowy, rozwój społeczny pod zaborami.

Radlińska - wzajemne oddziaływanie środowiska na jednostkę (współdziałanie)

Duży nacisk na eliminowanie czynników hamujących oddziaływanie jednostki.

Działa w Wolnej Wszechnicy Polskiej

Okres 2. 1945-1980

Rozwijał się różnymi etapami, sinusioda (raz lepiej raz gorzej), zaniedbanie

Ped. społ. Jest uzależniona od wydarzeń charakterystycznych w Polsce.

1. Kamiński - prof. ped. społ.

Wielkie zmiany w ped. społ., raz się rozwija a raz się zamyka kierunek

1957r. po upadku Stalina następuje zdynamizowany rozwój ped. społ., skrytykowano władzę w uczelniach.

Powstanie katedry pedagogiki społecznej

1962r. prześladowanie osób ped. społ., zamykanie kierunków p. s., dynamika badań naukowych p. s., powstają nowe publikacje : praca oświatowa, wprowadzenie do pedagogiki społecznej, placówka wychowawcza.

Okres 3. lata 80

p. s. i osoby zaczynają się dystansować do reżimu

nowe ośrodki m. in. W Olsztynie

S. Kawula

Okres 4. od lat 90 do lat aktualnych

Powstaje wiele różnych badań, ośrodki

Usamodzielnianie uczelni, specjalizacje na kierunku ped. społ.

Pedagog społeczny - znaczna osoba, duże możliwości

p. s. Rozwija się bardzo dobrze

H. Radlińska 3 zasadnicze obszary/teorie ped. społ.:

1. Teoria pracy społecznej - powinna zajmować się badaniem środowiska w jakim uczeń funkcjonuje, środowisko ucznia, nauka, sprawa rodziny, problem dziecka.

2. Teoria oświaty dorosłych - kształcenie i dokształcanie dorosłych, pedagogika biblioteczna.

3. Historia pracy społecznej i pracy oświatowej - bada i realizuje dokonania pedagogiki społecznej w historii.

Szkołocentryzm - Radlińska - pedagogika społeczna (nauczyciel) musi się interesować środowiskiem społecznym swych uczniów, potrzeba poznania.

Edmund Trempała (trempal)

3 grupy/zadania pedagogiki społecznej:

• analiza, ocena, opis środowiska wychowawczego jednostek

• proces projektowania zmian (poznać potem zaprojektować zmiany p. s.)

• podjęcie rzeczywistych działań w ped. społ.

Okresy życia H. Radlińskiej:

• twórca pedagogiki społecznej w Polsce;

• urodzona w Warszawie, ojciec twórca filharmonii;

• prowadząca Wolnej Wszechnicy Polskiej;

• duży nacisk na jej osobowość wywarł B. Prus;

• organizator/współtwórca oświaty ludowej w Polsce;

• zwolenniczka programu pracy u podstaw.

Kraków - studia- Uniwersytet Jagielloński

Udział w ruchu oświatowym, wykładowca na U.J.; pierwsze pojęcie ped. społ., bierze udział w II Kongresie we Lwowie.

Łódź (okres pokrakowski)

• zajmuje się badaniami nad sieroctwem, działalność domów matki i dziecka.

• Pochowana na Powązkach w Warszawie

Pojęcia H. Radlińskiej:

Wychowanie

Środowisko życia - dzieli środowiska na 4:

• śr. bezpośrednie (najbliższe)

• śr. szersze (dalsze)

• śr. obiektywne

• śr. subiektywne

Kompensacja społeczna - celowe wyrównywanie braków

Podział:

• k. bezpośrednia - zasiłek

• k. pośrednia - organizowanie sprzyjających warunków do odrabiania lekcji

• opiekuńcza

• wychowawcza - dostarczanie bodźców o charakterze wychowawczym

Wzorce społeczne - wzorce dotyczące pewnych zachowań kulturalnych w danym społeczeństwie

Wiek społeczny - fazy życia fizycznego i psychicznego

Metody badań:

1. Indywidualny przypadek - twórcą była Marry Richmond

2. Metoda społecznej pracy grupowej - pomoc w grupie

3. Metoda środowiska - ulepszanie środowiska lokalnego

Etapy badań wg. H. Radlińskiej:

1. Obserwacja

2. Gromadzenie i krytyka zebranych materiałów

3. Technika utrwalania materiałów i wyników badań

4. Opracowanie zebranego materiału

5. Korzystanie z literatury

Koncepcje pedagogiczne Korczaka i Kamińskiego

Korczak

I. Co stworzył twórca oryginalnej pedagogiki społecznej, każdy wychowanek/wychowawca musi przestrzegać praw człowieka:

• prawo do szacunki;

• prawo do tego by dziecko było tym kim jest;

• prawo do radosnego dzieciństwa;

• prawo do współdecydowania o własnym losie;

• prawo do niepowodzenia, łez;

• prawo do posiadania rzeczy.

Sąd koleżeński

Rada samorządowa

Sejm dziecięcy

Plebiscyt życzliwości i niechęci

Redagowanie gazetek

Zawierane zakłady

Pełnienie dyżurów

Kamiński

Skuteczność procesu dorastania jest uzależniona od osobowości nauczyciela

4 sposoby:

• zabawy dydaktyczne;

• zajęcia w grupach;

• lista umiejętności;

• swoista atmosfera wychowawcza

10. 07. 2010 r. - test 7 pytań ABC i 2 pytania do uzupełnienia

---