Geneza Nauki Administracji:

Nauka adm. jest dyscypliną bez dłuższej tradycji. Nazwa dyscypliwy napotyka na różne rozbieżności, gdyż stosuje się różne terminy takie jak: „nauka o administracji, czy nauka o administrowaniu”. Pojawia się także niezależnie od tych określeń nazewnictwo mówiące o „teorii organizacji i kierownictwa w administracji państwowej”, czy zasadach organizacji prawy w adm.”, „organizacji zespołów ludzkich” itp. Określenia te oznaczają zazwyczaj dyscypliny wiedzy rozpatrujące problematykę naukowej organizacji i kierownictwa, bądź problematykę organizacji pracy w ogóle. Powstanie nauki adm. jako odrębnej dyscypliny wynika z kilku przyczyn. Wiedza naukowa rozwija się i zależna jest od wielu czynników. Przypuszcza się, że wiedza określana mianem nauki adm. powinna rozwijać się już wcześniej, gdyż wiadomości dot. administrowania państwem były potrzebne w różnych epokach. Dlatego powstanie i rozwój nauki adm. zawdzięczać możemy z jednej strony dociekaniom tzw. kameralistów lub policystów, z drugiej zaś strony inspiracjom płynącym z rozwijającej się teorii organizacji.

1. POCZĄTKI NAUKI ADMINISTRACJI A PRACE NIEMIECKICH I AUSTRALIJSKICH KAMERALISTÓW
Należy wspomnieć o grupie badaczy zwanych kameralistami lub policystami. Nazwa kierunków łączy się ze słowem kamera i policja. Pierwsze oznacza Najpierw skarbiec królewski, później nazwę urzędów skarbowych. Drugie oznacza określoną gałąź adm. Otóż kameraliści lub policysci opisywali ówczesna policje lub dawali wskazania panującemu jak zarządzać państwem, aby skarbiec był pełen. Rozważania kameralistów dotyczyły zarządzania państwem, przede wszystkim państwem absolutnym. Rozważania te łączyły w sobie różne dziedziny wiedzy takie jak ekonomia, polityka, filozofia, przy czym dużą role odegrały momenty finansowe. Nie jest to usystematyzowania wiedza, ale zlepek różnych. Wiadomości z dziedziny, która jest odpowiednikiem administracji publicznej. Przede wszystkim sa to wskazania jak należy urządzić administracje państwa oraz opis poszczególnych gałęzi, adm. W swych rozważaniach F. Longchamops stwierdza, że można wyróżnić w kameralistyce trzy główne okresy: okres wpływu merkantylizmu, okres szkoły prawa natury i w końcu próbę powiązania z doktryną konstytucyjną XIX wieku. W pierwszym okresie kameraliści zajmowali się głównie problematyka gospodarcza, formułowali poglądy na temat policji gospodarczej, dawali wskazówki jak zorganizować administracje gospodarcza, jaka politykę powinna administracja państwa. W okresie następnym kameraliści pozostawali pod wpływem doktryn prawa natury odpowiadali na ogól dążeniom oświeconego absolutyzmu w krajach niemieckich. Można tu znaleźć charakterystyczne rozszczepienie z jednej strony, ku wzmocnieniu jednowładztwa przez usuwanie pozostal9osci ustroju stanowego, z drugiej ku ograniczeniu tego jeno władztwa postulatami filozofii społecznej oświecenia, które odpowiadały indywidualistycznym dążeniom bogatego mieszczaństwa. W okresie trzecim szczególnie znanym kameralista był Mohl. Łączył on tematykę właściwą kameralistom z dogmatyczna nauka prawa ustrojowego, która pozostała pod wpływem francuskiej doktryny konstytucyjnej. Za twórcę nauki adm na gruncie austro-niemieckim uważa się prof. Uniwersytetu we Wiedniu Lorenza von Steina jest on autorem pracy Die Verwaltungslehre - o nauce adm., wydanej w 7 częściach w latach 1865-1868. Według Steina adm. Obejmuje prawie cala działalność państwa poza ustawodawstwem, zatem i sadownictwo. Nauk adm. Ma przedstawić to, co jest wspólne dla wszystkich działów adm. oraz poszczególne działy adm. rzeczywistej. Podobnie jak kameraliści łączył opis rzeczywistości adm. z rozważaniami natury politycznej czy ekonomicznej. Praca Steina nie wywarła większego znaczenia. Był to okres, w którym działała jeszcze koncepcja adm, nie wykształcił sie jeszcze obraz adm jako samodzielnej funkcji państwa, adm związanej z ustawa. Autor niemiecki H. Piters zastój nauki adm. tłumaczył dwiema przyczynami:
· ograniczenie strefy pastwa od strefy jednostki
· postępująca specjalizacja w sferze nauki prowadzi do autonomizacji i zacieśnienia się zainteresowań nauki adm. tylko do norm.
Max Weber stworzył model organizacji zwanej biurokratyczną organizacją, stanowił on podstawę badan socjologicznych i poszukiwań w zakresie adm. publicznej.

2. HENRYK FAYOL I JEGO ZASŁUGI W ZAKRESIE ROZWOJU NAUKI ADMINISTRACJI (OGÓLNE ZASADY ADMINISTRACJI, PODZIAL CZYNNOŚCI W PRZEDSIĘBIORSTWIE, FUNKCJE KIEROWNICZE).
Wśród krajów europejskich na pierwsze miejsce w zakresie badan naukowych w dziedzinie nauki adm. wysuwa się dziś Francja. Osobom, która zwróciła uwagę na sprawy techniczne był inż. Górnictwa Henryk Fayol. Usprawnił on techniki administrowania, studiował problemy zarządzania przedsiębiorstwem; stworzył on naukę, którą nazwał nauką adm. Była to nauka społeczna, która miała rządzić się sprawami podobnymi do praw przyrodniczych. Do swej nauki adm. wprowadził tez pewne elementy wiedzy o człowieku, a w szczególności z zakresu biologii i socjologii. Od rozważań nad adm. ogólna i przemysłową przeszedł Fayol do adm. publicznej . W tym zakresie opublikował wiele prac - Najważniejszy jego odczyt wygłoszony został na II Kongresie Nauk Administracyjnych w Brukseli w 1923r. o teorii adm. w zastosowaniu do państwa. Starał się on przenieść doświadczenia poczynione w przedsiębiorstwie na teren aparatu państwowego. Zasługą Fayola było to ze starał się sie on przerzucić pomost miedzy ogólna nauka adm a dotychczasowa nauką adm uprawnioną przez reprezentantów prawa, adm, którzy ujmowali sprawy tylko z punktu widzenia swoistych potrzeb adm publicznej. Nauka adm na gruncie francuskim łączona jest z problematyka socjologiczna i polityczna. Uważa sie tak, dlatego ze specjalista z zakresu nauki adm czerpie koncepcje i metody badawcze z socjologii ogólnej lub poszczególnych działów socjologii. We Francji widzi sie bliski związek nauki adm z naukami o polityce.

Początek kierunkowi administracyjnemu dały prace Fayola, który po raz pierwszy zwrócił uwagę na doniosłe znaczenie kierownictwa dla powodzenia każdej instytucji. Twierdził, że największe straty ponoszą przedsiębiorstwa nie w wyniku niskiej wydajności pracy robotników, lecz wskutek niewłaściwego kierownictwa. Swoje rozważania Fayol ujął w 1916r. w książce pt. „Administracja ogólna i przemysłowa”. Wg niego wszystkie czynności związane z przedsiębiorstwem można podzielić na 6 grup:

1. czynności techniczne (produkcja)

2. czynności handlowe (sprawy dot. kupna, sprzedaży, wymiany)

3. czynności finansowe (np. pozyskiwanie kapitałów, obrót, ustalanie cen)

4. czynności ubezpieczeniowe (ochrona osób, mienia)

5. czynności rachunkowe (księgowość, obliczanie obrotów)

6. czynności administracyjne (wg niego to: przewidywanie - sposób kierowania podwładnymi i wywieranie na nich wpływu tak, by wykonywali zadania, organizowanie - ludzkich i materialnych zasobów organizacji, koordynowanie - zapewnienie ciągłości działań zmierzających do realizacji celu, kontrolowanie - zapewnienie, by organizacja zmierzała do zdefiniowanego wcześniej celu, ewentualne korygowanie działań (są to funkcje kierownicze).

Kwalifikacje wymagane od pracowników:

- fizyczne(zdrowie, siła, zręczność),

- umysłowe (zdolność pojmowania i uczenia się, trafność sądów)

- moralne (energia, odwaga do ponoszenia odpowiedzialności, inicjatywa)

- doświadczenie

- wykształcenie ogólne

Wg Fayola, by jakakolwiek jednostka organizacyjna dobrze funkcjonowała musi spełniać zasady:

1. podział prac - pozwala na osiągnięcie produkcji większej i lepszej przy tym samym

wysiłku.

2. Autorytet i poczucie odpowiedzialności. Autorytet to prawo do rozkazywania i

egzekwowania posłuszeństwa wobec siebie. Fayol odróżnia autorytet formalny (związany z danym stanowiskiem) od osobistego (płynącego z doświadczenia, inteligencji). Fayol wiązał autorytet z poczuciem odpowiedzialności, co znaczy z potrzebą stosowania nagród i kar towarzyszących wykonywanej pracy.

3. dyscyplina- najskuteczniejszymi środkami służącymi do wdrożenia i utrzymania

dyscypliny są: dobrzy przełożeni wszystkich szczebli; jasne i sprawiedliwe umowy;

sprawiedliwe stosowanie nagrody i kary.

4. Jedność rozkazodawstwa- pracownik powinien otrzymywać polecenia od swojego

bezpośredniego, jednego przełożonego. W wypadku naruszenia tej zasady autorytet zostanie naruszony, dyscyplina nadwerężona.

5. jednolitość kierownictwa. O ile jedność rozkazodawstwa wiąże się z dobrym

funkcjonowaniem zespołów, o tyle ta zasada wiąże się z dobrą organizacją zespołów. Zasadę tą można ująć następująco: 1 przełożony i 1 plan dla szeregu prac zmierzających do osiągnięcia tego samego celu.

6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu- interes pracownika nie

Powinien przeważać nad interesami instytucji go zatrudniającej.

7. Wynagrodzenie personelu. Musi zachęcać do pracy, być sprawiedliwe.

8. Zasada centralizacji. Jeżeli umiejętności kierownika pozwalają na rozszerzenie

zakresu działalności, to może postawić sobie daleko idące centralizacje i ograniczać pracę swoich pracowników do spełnienia wykonywanych prostych czynności. Jeżeli kierownik zastrzega sobie przywilej dawania ogólnych poleceń, ale w innych sprawach woli się uciekać do doświadczenia, poglądów i rad swoich współpracowników, może wówczas wprowadzać daleko idącą centralizację, czyli wszystko, co zwiększa udział pracownika.

9. Hierarchia- czyli konieczność zachowania drogi służbowej.

10. Ład - Fayol wyróżnił 2 rodzaje ładu: materialny („miejsce dla każdej rzeczy, a każda

rzecz na swoim miejscu); społeczny („miejsce dla każdego człowieka, a każdy człowiek na swoim miejscu”)

11. Ludzkie traktowanie pracowników.

12. Stabilizacja personelu. Fayol wychodził z założenia, że personel powinien być stały.

13. Inicjatywa- umiejętność wysuwania pomysłów i umiejętność ich wykonywania.

14. Zgranie personelu.

3. MODEL INSTYTUCJI BIUROKRATYCZNEJ WEDŁUG MAXA WEBERA (WADY I ZALETY)
Max Weber stworzył model organizacji zwanej biurokratyczną organizacją; stanowił on podstawę badan socjologicznych i poszukiwań w zakresie adm publicznej. Chodzi tu o model adm państwowej w systemie panowania legalnego, który przeciwdziała adm państwa patrymonialnego; ów model rozpatruje w kontekście panowania i walki o władzę partii politycznej. Uważa on, ze nowoczesna kultura wymaga istnienia aparatu opartego na rzeczywistości i specjalizacji, działającego skutecznie. Aparat ten jest trwały i wprowadza pewien lad i porządek. W aparacie tym odgrywa szczególna role urzędnicy, dla których praca w nim jest stałym zawodem. Pożądane jest, aby aparat ten działał bezosobowo (automatycznie), dzięki czemu unika sie arbitralności i dowolności. W prawdzie nie zawsze wypadnie zgodzić sie z poglądami tego autora, niemniej jednak jego poglądy wywarły duży wpływ w zakresie tworzenia sie socjologii organizacji na odcinku adm publicznej. Max Weber- wychodząc z założenia, że władza organizacyjna jest najskuteczniej wykonywana przez wyspecjalizowany, oparty na szczegółowym podziale kompetencji sztab administracyjny stworzył model idealnej teoretycznej struktury administracyjnej opartej na biurze i na hierarchii stanowisk w biurze.

Wg Webera są 3 typy władzy organizacyjnej:

1. charyzmatyczny- w którym władza oparta jest na całkowitym podporządkowaniu się

przywódcy obdarzonego niezwykłymi cechami. W tym typie władzy członek organizacji nie ma żadnej określonej, stałej pozycji, z reguły brak jest również ustalonych wzorców działania dla uczestników organizacji.

2. Tradycyjny- tu władza oparta jest na niepowtarzalnych zwyczajach, tradycji, a

członkowie organizacji są lojalni wobec osób wykonujących władzę.

3. Racjonalny- (legalny) w którym władza oparta jest na hierarchii pozycji

organizacyjnych, dla których określono zakres uprawnień, obowiązków i odpowiedzialności.

Rozkazy wydawane przez osoby zajmujące kierownicze stanowiska przez członków organizacji uważane są za legalne, w związku z tym członkowie organizacji podporządkowują się tym rozkazom.

Podporządkowanie się władzy organizacyjnej jest rezultatem kalkulacji członków organizacji skierowanej na korzyści materialne, odnoszone z tytułu uczestnictwa w organizacji. Powyższe typy władzy organizacyjnej różnią się między sobą motywami podporządkowania: idealistyczne, tradycja (nawyk, zwyczaj), korzyści materialne.

Każdy z tych typów władzy wymaga zdaniem Webera istnienia administracji. Idealną formą administracji jest biurokracja, której model zakłada:

1. ciągłość organizacyjną funkcji - określone funkcje winny być przypisane do określonych pozycji organizacyjnych

2. podział kompetencji - określają pozycję i rolę każdego pracownika

3. hierarchię organizacyjną - układ pozycji, z których każda ma swoje określone miejsce

4. standardowy sposób zarządzania - rozkazodawstwo

5. oddzielenie działań w instytucji od prawa własności do niej

6. pisemną formę komunikowania się

4. CHARAKTERYSTYKA NAUKI ADMINISTRACJI W USA
W USA nauka adm ujmowana jest jako nauka o zarzadzaniu, sprowadza sie do problemów naukowej organizacji pracy w róznych jednostkach organizacyjnych wyrosla na gruncie zarzadzania prywatnym przedsiebiorstwem, nastepnie zostala zastosowana w dziedzinie adm publicznej. Poczatek tej nauce dala wiedza ekonomiczna i doswiadczenie praktyki w zakresie zarzadzania przedsiebiorstwem. Nie jest to zatem dyscyplina zajmujaca sie wylacznie adm publ lecz nauka o zarzadzaniu. Na gruncie amerykanskim brak bylo tradycji w zakresie prawniczego podejscia do ksztalcenia funkcjonariuszy adm. Problem adm zawodowej wyplynal tu dopiero na przelomie XIX i XX wieku (uprzednio byli wybierani funkcjonariusze bez specjalnego wyksztalcenia w ramach wplywów panujacej partii polit). Charakterystycznym rysem nauki adm USA bylo, iz powstala ona w izolacji od europejskich doswiadczen i teoretycznych rozwazan. Badania na potrzeby adm publ byly tu wynikiem przede wszystkim wysilkiem nad reformami adm publ. W powstaniu wiedzy na uzytek adm publ szczególna role odegrali liderzy adm. Kierownictwo przedsiebiorstw stawialo sie jako wzór do adm publ. Nauka adm osiagnela znaczny rozwój. Swiadcza oo tym nie tylko liczne publikacje lecz równiez rozwój szkolnictwa adm i towarzystw zajmujacych sie problematyka adm. Duze znaczenie miala zalozona w 1933r. Sluzba Administracji Publicznej, Amerykanskie Stowarzyszenie Nauk Politycznych, Amerykanskie Stowarzyszenie Publicznej Administracji.

5. FUNKCJONALNY SYSTEM ZARZADZANIA WINSLOWA TAYLORA.
System ten dazyl do zwiekszenia wydajnosci pracy i rentownosci przedsiebiorstwa przez doskonaleni srodków produkcji i wylaczanie wszelkich niepotrzebnych czynnosci (racjonalizacja) dzieki czemu przy zwiekszonej placy koszty produkcji zostaja produkcji zostana zmniejszone. Taylor przywiązywał dużą wagę do zwiększenia wydajności pracy poszczególnych robotników, poprzez obserwacje ich pracy i jej chronometraż. Jego badania wykazały, że robotnicy wykonują wiele czynności zbędnych, i ich dobór do prac jest przypadkowy. Na podstawie swoich analiz ustalił tzw. wzorcowe sposoby wykonywania różnego rodzaju prac. Taylor nie uznawał pracy zespołowej. Opowiadał się za wynagradzaniem każdego robotnika odpowiednio do jego indywidualnej wydajności pracy. Zwraca także uwagę na rolę majstra w zakładzie wytwórczym. Taylor stworzył funkcjonalny system zarządzania. Wg. niego funkcje zarządzania sprowadzały się także to takich funkcji jak:

- sprawowanie nadzoru

- szkolenie personelu

- dobór ludzi do właściwej pracy

- wynagrodzenie odpowiednie do wydajności pracy

System ten stał się popularny, gdy okazało się, że dzięki niemu można osiągnąć prawie 4-krotną wydajność pracy, zwiększyć zarobki pracowników 2-krotnie i zmniejszyć czas pracy na dobę. Taylor udowodnił, że w kierowaniu i organizacji pracy należy stosować badania oparte na naukowych podstawach i ustaleniu zależności między przyczynami i skutkami w zakresie kierowania pracą. Stworzył 4 zasady zwane „obowiązkami kierowników” (zasady naukowego kierownictwa)

6. ZASADY WYDAJNOŚCI PRACY H. EMERSONA.

Był popularyzatorem idei Taylora. Sformułował 12 zasad wydajności pracy:

1) jasno określony cel - możliwość produkcji w krótkim czasie i tanim kosztem

2) zdrowy rozsądek - zwalczać przyzwyczajenia, zacząć kierować się rozumem

3) Rada kompetentna - stwierdzenie, że nikt nie jest wszechwiedzący, kierownicy winni korzystać z pomocy doradców

4) dyscyplina pracy

5) sprawiedliwe i uczciwe postępowanie - „postępuj z ludźmi tak jak chciałbyś, żeby z tobą postępowali”

6) niezawodne, dokładne i nieustanne sprawozdanie

7) porządek przebiegu działań

8) wzorce i normy - wymagania na miarę danego pracownika, człowiek na miarę powierzonych mu zadań

9) warunki przystosowania - by w pełni wykorzystywać swoje możliwości, należy przystosować się do otaczających nas warunków

10) wzorcowe sposoby działania

11) instrukcja dla pracy normalnej - żadna praca nie jest możliwa bez pisemnej instrukcji

12) nagroda za wydajność - system premiowania pracy jako racjonalny i słuszny

7. CHARAKTERYSTYKA NAUKI ADMINISTRACJI W POLSCE - WIELOTOROWOŚĆ BADAN
Niemniej ani w okresie zaborów ani w okresie XX-lecia miedzywojennego nie bylo powazniejszych osrodków badawczych w interesujacym nas zakresie. Wzmianki w podrecznikach lub innych opracowaniach ogólnych na ten temat sprowadzily sie do powtarzania sformulowan nauki obcej. Najczestsze wypowiedzi dotyczyly zagadnien kadr adm, a zwlaszcza ksztalcenia kadr na potrzeby adm. Pewne znaczenie mialy tu prace podejmowane w ramach bliskiej nauce adm dyscyplinarny - organizacji pracy. W tym okresie nie obserwowalismy rozwoju mysli twórczej na odcinku nauki adm. Przyczyna tego lezala w koncepcjach, które stanowily punkt wyjscia dla ksztaltowania sie administracji w tzn. panstwie prawnym gdzie centralnym punktem zainteresowan jest norma prawna, wyznaczajaca dzialanie. Nie interesuje sie takie panstwo problematyka adm rzeczywistej, sila i elementami, które poza prawem ksztaltuja dzialanie adm. W panstwie prawnym zanikaja zywe uprzednio zainteresowania nauka adm, a rozwija sie nauka prawa adm. Okres II WS nie sprzyjal rozwojowi nauki adm. Pierwsza synteze problematyki nauki adm danej w literaturze S. Staroscianka, w 1964r. Elementach nauki adm, w 1966 w Zarysie nauki adm. Pojawily sie tez inne Loenskiego, Wolocha. Warto tez zwrócic uwage na czasopisma z zakresu nauki adm np. „Przeglad organizacji” czy tez „Organizacja-Metody-Technika”. Dopuszczono sie równiez dyskusji na lamach prasy. Jedna z nich wskazala na najbardziej istotne zagadnienia którymi powinna zajac sie nauka adm. Dominowaly problemy czy nauke adm potraktowac jako odrebna dyscypline czy tez przyjac kompetencje szerokiego frontu nauk badajacych adm panstwowa. Lata 80-te i 90-te nie sprzyjaly rozwojowi nauk adm. Na niektórych uniwersytetach likwidowano studia adm lub je ograniczano. W 1991r. Powolano w W-wie Krajowa Szkole Adm Publ. Zatem chodzi tu o pytanie jak zmienic obowiazujace prawo, by adm mogla realizowac skutecznie nalozone na nia zadania. W tych ujeciach polityka adm bedzie sie laczyc z nauka prawa adm. Badanie adm jako pewnego faktu spolecznego moze byc przedmiotem badan socjologicznych w ramach socjologii organizacji czy socjologii instytucji prawnych. Administrator stosujac jako narzedzie poznania wyniki badan socjologicznych latwiej i lepiej realizowac bedzie nalozone zadania w zakresie oddzialywania na rózne grupy spoleczne. Adm publ mozna badac takze za pomoca innych metod. Szczególnosci gdy badamy sprawnosc czy skutecznosc jej dzialania siegnac mozemy do aparatu pojeciowego i zasad postepowania wypracowanych przez teorie organizacji. Adm publ moze by przedmiotem zainteresowan róznych nauk.

8. TZW. SOCJOLOGICZNE UJĘCIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Metody badawcze socjologii:
Pamietniki osób zatrudnionych w adm lub korzystajacych z jej uslug, technika obserwacji: uczestniczaca (dokonywana przez uczestnika grupy) nie uczestniczaca (dokonywana przez kogos z zewnatrz)
W metodzie nie uczestniczacej mozna stosowac wywiad np. stosunek obywatela a urzad, mozemy tez posluzyc sie ankieta; trzeba pamietac by pytania i odpowiedzi byly jasne (tak, nie, nie wiem)
Technika analizy konkretnych przypadków: stosowana dla badania zjawisk wystepujacych masowo lub warte przebadania z innych przyczyn np. skargi obywateli. Tu korzysta sie z materialów urzedowych i analizuje sie czynnosci podjete przez Organ Adm w toku zalatwiania sprawy.
Metoda stosowana do analizy: technika dodatkowej kopii - badanie dokumentów urzedowych, pism zestawien, sprawozdan. Nalezy korzystac ze zgromadzonych w ten sposób danych (np. liczba wydanych decyzji, liczba zatrudnionych urzedników) nalezy pamietac ze materialy urzedowe nie sa jednak w stanie w sposób obiektywny przedstawic rzeczywistosc.

9. NAUKA ADMINISTRACJI JAKO SWOISTA TEORIA ORGANIZACJI
Nauke adm mozna by okreslic jako nauke spoleczna opierajaca sie na metodach empirycznych której przedmiotem bylaby wiedza istniejaca w danym ustroju adm publ. Bylaby to wiedza stojaca na pograniczu nauk praktycznych i teoretycznych.
Gdy chodzi o nauke prawa adm to jej przedmiotem sa obowiazujace przepisy prawne dotyczace zadan, struktury i form dzialania adm publ oraz tresc praw i obowiazków adresatów (glównie obywateli) nakladanych na nich w wyniku realizacji norm prawa adm. Metoda badawcza jest metoda analityczno-prawna która polega na analizie tekstu prawnego.

10. ZNACZENIE BADAŃ KAROLA ADAMIECKIEGO DLA NAUKI ADMINISTRACJI

Adamiecki zajmował się pracą zorganizowanych zespołów. Niezależnie od Taylora i niemal w tym samym czasie przeprowadził podobne badania i doszedł do tych samych wniosków. W przeciwieństwie do Taylora Adamiecki badał pracę zespołów, czyli pracę zorganizowaną, a nie pracę pojedynczych jednostek. W rezultacie swoich badań doszedł do wniosku, że głównym problemem organizacji pracy zespołów roboczych jest scharmonizowanie w poszczególnych części w jedną całość i na tej podstawie sformułował 2 zasady:

• zasada harmonidoboru

• zasada harmonidziałania

Harmonie te pojmował w dwóch układach: społecznym (ludzie między sobą) i technicznym (ludzie powiązani z rzeczowymi warunkami pracy). Narzędziem pomocniczym dla tych zasad są wykresy, tzw. harmonogramy. Pozwalały one na podwyższenie stopnia zorganizowania działań wielopodmiotowych wprowadzając do budowy tych działań pewne zasady zapewniające zgodność poczynań wszystkich zespołów realizujących jedno ogólne zadanie. Zdolność tą osiąga się wówczas, gdy pracujące zespoły wykonują określone czynności w jednakowym czasie.

Prawo harmonii Adamieckiego- można zdefiniować w następujący sposób:

Jeżeli praca jest wykonywana przez kilka jednostek lub zespołów, to otrzymuje się tym lepszy skutek ekonomiczny, im dokładniej dobrane są do siebie współpracujące jednostki lub zespoły i im dokładniej uzgodnione są czasy ich działań.

Zasługą Adamieckiego jest również formułowania innych praw:

-prawo podziału pracy- polegające na zróżnicowaniu funkcji, przyjmuje podział pracy na kierowniczą i wykonawczą.

-prawo koncentracji- polegające na zintegrowaniu funkcji jednakowych.

-prawo optymalnej produkcji- żadna działalność wytwórcza nie może przekroczyć pełnego optymalnego punktu. Przekroczenie go mimo zwiększenia nakładów nie przyniesie efektów ekonomicznych.

-prawo inercji przyzwyczajeń i prawo przekonań- w przypadku wprowadzenia ulepszeń organizowanych (zarówno w pracy fizycznej, jak i umysłowej), należy liczyć się z oporami ludzi, dlatego postuluje on wprowadzenie ulepszeń stopniowo, gdyż w innym wypadku powstaną straty z powodu przełamywania oporów.

11. ADMINISTRACJA PUBLICZNA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ INNYCH NAUK
Adm jest przedmiotem badan UPA. Przedmiotem sa tu obowiazujace przepisy dotyczace zadan, struktury i form dzialania adm publ oraz tresc prawa i obowiazków adresatów nie podporzadkowanych organizacyjnie organom adm, a wynikajacych z zakresu prawa adm. Adm jako przedmiot badan wystepuje tez w polityce adm: okreslona wiedza i umiejetnosc dotyczy ustalania dla adm programów dzialania, ich ocene oraz weryfikacje w toku realizacji przez adm. Program jest ustalony poza organizacja adm, zaklada realizacje okreslonych celów za pomoca prawnych i pozaprawnych srodków jakimi dysponuje adm. Badanie adm moze byc przedmiotem badan socjologii w ramach socjologii organizacji czy socjologii instytucji prawnych. Stosujac wyniki badan adm lepiej i latwiej realizowac bedzie zadania w zakresie oddzialywania na rózne grupy spoleczne. Nadto, uwaza sie ze inne dyscypliny jak nauki polityczne, ekonomia, teoria organizacji wnosza swój wklad w poznawanie adm. Do nauki adm oprócz prawa adm i polityki adm zalicza sie tez historie adm i informatyke adm.

12. PRZEDMIOT NAUKI ADMINISTRACJI JAKO WIEDZY KOMPLEKSOWEJ.
Przedmiotem zainteresowania sa problemy wplywu spol-ekonomicznego na ksztalt adm, sprawy srodowiska w którym dziala adm i wzajemnego uwarunkowania tych czynników (tj. adm i srodowiska jej dzialania). Sprawy struktur adm i wzajemnego powiazania aparatu adm. Z jednej strony chodzi tu o najkorzystniejsze rozwiazania z punktu widzenia racjonalnej organizacji pracy, z drugiej o takie ksztaltowanie aparatu adm, które by odpowiadalo zalozeniom ustroju polit panstwa, spelnialo wymagania stawiane przez prawo itd. Laczy sie tu problem kadr w adm sprawy doboru kadr, przygotowania i doksztalcenia, równiez problematyke funkcjonowania adm. Zwraca sie uwage na czynniki które w praktyce ksztaltuja pewne rozstrzygniecia, na kulture adm, planowanie dzialalnosci adm, porusza sie tu pozaprawne problemy kontroli, koordynacji i wspóldzialania, stosowania rozwiazan technicznych w adm, wyposazenia biur itp. Z powyzszych wyliczen wynika jednoczesnie ze nauka adm zajmuje sie calym splotem zagadnien. Korzysta ona z doswiadczen i metod badawczych takich dyscyplin jak socjologia, prawo adm, statystyke itp. Prowadzi to niektórych autorów do wyrazania pogladów, iz nauka adm jest nauka kompleksowa lub nawet zespolem wiadomosci z róznych dyscyplin.

13. OKRESLENIE NAUKI ADMINISTRACJI JAKO DYSCYPLINY NAUKOWEJ.
Przemawiaja za tym aktualne potrzeby spol. Tradycyjne dyscypliny nie sa w stanie dac wystarczajacego zasobu wiadomosci, potrzebnych osobom sprawujacym odpowiedzialne funkcje w adm publ. Prowadzenie fragmentarycznych badan nad adm w róznych innych dyscyplinach powoduje rozproszenie wysilków badawczych i nie pozwoli na uchwycenie calosci skomplikowanej wiedzy o wspólczesnej adm publ. Przyswajanie wiedzy o wspólczesnej adm w ramach jednej dziedziny wiedzy przynosi wieksze efekty dydaktyczne niz wykladanie w sposób fragmentaryczny pewnych wiadomosci o adm w ramach róznych dyscyplin.

14. NAUKA ADMINISTRACJI A NAUKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
Gdy chodzi o nauke prawa adm cechuje ja swoisty przedmiot i metoda badawcza. Jej przedmiotem sa obowiazujace prze3pisy prawne dotyczace zadan, struktury i formy dzialania adm publ oraz tresc prawa i obowiazków adresatów nakladanych na nich w wyniku realizacji norm prawa adm. Charakterystyczna zas metoda badawcza jest metoda analityczno - prawna która polega na analizie tekstu prawnego, udzielaniu odpowiedzi na pytanie co wynika z tresci przepisu prawnego. Zadaniem badacz jest tu ustalenie tresci norm prawnych i zbadanie ich zwiazków, ujmowanie ich w pewna calosc dla wydobycia pewnych idei przewodnich czy zasad które ulatwiaja stosowanie prawa. Nauke adm mozna okreslic jako nauke spoleczna opierajaca sie na metodach empirycznych której przedmiotem bylaby wiedza o istniejacym w danym ustroju adm publ. Przedmiotem zainteresowania sa wiec problemy wplywu ustroju prawa na ksztalt adm, srodowiska, w którym dziala adm i wzajemnego uwarunkowania tych czynników. Wezlowa grupe zadan obejmuja sprawy struktur adm i wzajemnego powiazania aparatu adm. Z jednej strony chodzi tu o najkorzystniejsze rozwiazania racjonalnej organizacji pracy z drugiej zas o takie uksztaltowanie aparatu adm które by odpowiadalo zalozeniom ustroju politycznego panstwa spelnialo wymagania stawiane przez panstwo. W rachubie wchodza tu takie zagadnienia jak sprawy doboru kadr, przygotowania i doksztalceni, rozmieszczenia kadr w aparacie adm panstwowej, ocene kadr itp. W ramach nauki adm pomija sie aspekty prawne, ale zwraca sie uwage na czynniki które w praktyce ksztaltuja pewne rozstrzygniecia na kulture adm planowanie dzialalnosci adm.

15. POLITYKA ADMINISTRACYJNA
Polityka adm to okreslony program dzialania który zaklada realizacje okreslonych celów za pomoca prawnych i pozaprawnych srodków jakimi dysponuje adm. Program ten jest ustalony z reguly poza organizacja adm, co nie wyklucza jednak udzialu adm w jego ustalaniu (jako konsultanta, wnioskodawcy) istotnym elementem polityki adm jest ocena (weryfikacja) zarówno ustalonego programu jak i sposobu realizacji. Polityka adm opierajac sie na dorobku nauki adm moze ocenic rózne zjawiska w obrebie adm i na tej podstawie wysunac postulaty, jak nalezy adm zmieniac, usprawniac. Polityke adm mozna pojmowac jako swego rodzaju polityke prawa dotyczacego adm. Chodzi tu o przenikanie za pomoca przepisów prawnych programów dla adm lub chodzi tez o to, iz zasady polityki adm moga byc podstawa do interpretacji norm obowiazujacych w adm. Równiez polityka adm moze kierowac wnioski do ustawodawcy - musza miec charakter wniosków de lege ferende jak zmieniac obowiazujace prawo, by adm mgla realizowac skutecznie nalozone na nia prawa.

17. METODY I TECHNIKI STOSOWANE W BADANIACH ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Nauka adm nie posiada jakis specyficznych jej tylko wlasciwych metod badawczych. Róznorodnosc zjawisk jakimi zajmuje sie nauka adm wystarcz do pewnego stopnia róznorodnosc technik i metod badawczych, jakimi nalezy sie posluzyc w badaniu adm publ. Stosowane metody zalicza sie do tego co jest przedmiotem badan, stad tez wypada siegnac do rozmaitych metod. Okreslone zjawisko mozna badac za pomoca jednoczesnie kilku metod np. ukladu stosunków petent - urzedników mozna badac za pomoca obserwacji, wywiadów lub ankiet. W nauce adm nie mozna mówic o jakiejs jednej metodzie lecz o ich wielosci. Nauka adm zajmuje sie adm rzeczywista, eksponuje to w jej badaniach techniki badawcze charakterystyczne dla socjologii. Mozemy tu miec doczynienia z róznego rodzaju technikami obserwacji np. obserwacja uczestniczaca (dokonywana przez uczestnika grupy) lub nie uczestniczaca (dokonywana przez kogos z zewnatrz). Warto zwrócic uwage ze metody socjologiczne sa niekiedy konkretyzowane dla potrzeb badan adm i tak konkretyzacja metody obserwacji jest tzw. Metoda obserwacji migawkowej stosowana przy badaniu czasu pracy i czynnosci wykonywanych przez pracowników adm. Swego rodzaju konkretyzacja badania okreslonej „próby” bedzie tzw. Technika analizy konkretnych przypadków, które stosujemy dla badania zjawisk wystepujacych masowo lub wartych przebadania z innych potrzeb. Gdy chodzi o badanie dokumentów urzedowych stosuje sie technike „dodatkowej kopii” która polega na sporzadzeniu dodatkowej kopii pism, zestawien, sprawozdan itp. W okreslonym czasie, aby dokonac analizy pracy okreslonej komórki organizacyjnej organu. Powyzsze techniki sluza zbieraniu informacji o adm. W tych technikach chodzi o to by nie wplywac na te informacje by nie znieksztalcac ich. Kiedy jednak stosujemy eksperyment swiadomie wplywamy lub staramy sie wplynac na dane zjawiska. W badaniu adm eksperyment moze miec zastosowanie, jezeli nie naruszy sie obowiazujacych przepisów. Niekiedy swego rodzaju eksperyment przeprowadzony przed dokonaniem duzych reform. Tu badamy czy nowe rozwiazania zdaja egzamin w jakims ograniczonym zakresie, nim zostana zastosowane na globalna skale. Zbieranie informacji o adm to dopiero etap poczatkowy badan. Kolejna faza jest ich opracowanie, analiza i wyciaganie wniosków. Siegamy tu do róznych metod np. do metod statystycznych, jezeli badamy zjawiska, które dadza sie ujac cyfrowo. Stosujemy niekiedy metode porównawcza gdy musimy porównac dane z innych obszarów lub w skali kraju lub w skali innych panstw. Niekiedy mozna porównac dane zjawisko w czasie (metoda historyczna) siegamy wówczas do danych z przeszlosci. Elementem badan nad adm publ jest ocena. Dla oceny danego zjawiska bardzo czesto wypadnie sie odwolac do norm prawnych a w szczególnosci norm prawa adm. Chcac ocenic czy badane zjawisko jest prawidlowe trzeba bedzie siegnac do elementów normatywnych, okreslajacych to, jak byc powinno. Dla oceny i odpowiedniej klasyfikacji zjawiska bedzie trzeba siegac tez do ustalen ustrojowych panstwa, pewnych zalozen ideologicznych gdyz zjawiska adm publ pozostaja w scislym zwiazku z danym ustrojem panstwa.

18. POSTEPOWANIE BADAWCZE - CHARAKTER TWIERDZEŃ FORMUŁOWANYCH NA GRUNCIE BADAŃ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Formulowanie twierdzen jest to efekt analizy zebranego materialu. Moga miec rózny charakter w zaleznosci od tego co bedzie przedmiotem i celem naszych badan i jak sformujemy temat i jego zakres. W naszych badaniach mozemy sie ograniczyc tylko do stwierdzenia pewnego stanu fizycznego wskazac na jego przyczyny i na przebieg danych zjawisk. Mozemy na podstawie przeprowadzonej analizy dojsc do pozytywnego badz negatywnego wniosku. W tym ostatnim wniosku mozemy sie pokusic o ustalenie przyczyn zlego funkcjonowania organu adm i wskazac, na czym polegaja niedostatki w pracy badanego organu. Wówczas nauka adm bedzie nauka opisowa. Mozemy nasze badania traktowac jako pewien etap potrzebny do formulowania wniosków majacych na celu usprawnienie pracy badanego organu. Trzeba by nie tylko ustalic przebieg nieprawidlowosci w dzialaniu organu i przyczyny zla ale równiez wskazac na droge i sposoby usuniecia zla. Takie podejscie do badanych zjawisk sprawi, ze nauka adm bedzie niejako wstepnym w zakresie polityki adm. Wskazywac to bedzie na praktyczny charakter interesujacej nas dyscypliny nauki adm.

19. CZYNNIKI KSZTALTUJACE ADMINISTRACJĘ POBLICZNĄ
Na ksztaltowanie sie adm w danym panstwie, jej strukture, zadania i formy dzialania ma wplyw szereg czynników a sa to czynniki dosc róznorodne dzialajace mniej lub bardziej intensywnie, zmieniajace sie w czasie. Przede wszystkim czynnikiem, którym w najsilniejszym stopniu ksztaltowal oblicze adm publ byl ustrój panstwa. Obok ustroju panstwa na adm publ oddzialuje wiele innych czynników. Adm jest uzalezniona od terenu jego dzialania, srodowiska ludzkiego w którym dziala, poziomu kultury spoleczenstwa, maja tu wplyw takie momenty jak uwarunkowane historyczne pewnych rozwiazan, panujace poglady na wymogi racjonalnej organizacji pracy i postepu technicznego, czynniki normatywne, itp. Niektóre z tych czynników sa powiazane w sposób wyrazny z danym ustrojem panstwa i nie pozostale w nim w odleglym zwiazku.

20. MODEL ADMINISTRACJI PANSTWA ABSOLUTNEGO.
Modela administracji panstwa absolutnego zwany tez panstwem policyjnym. Pod koniec formacji feudalnej na kontynencie europejskim tworzy sie zalazek nowoczesnej administracji i nowego aparatu administracyjnego. Powstanie tego aparatu jest z tworzeniem wladzy absolutnej tj. wzrostem wladzy panujacej i upadkiem znaczenia stanów. Prowadzi do tzw. panstwa policyjnego. Panstwo utworzylo sie jako wynik szeregu przyczyn gospodarczego rozwoju przemyslu, komunikacji i handlu, zmian techniki prowadzenia wojen a w ich konsekwencji rozpad organizacji stanowych.
Panstwo absolutne(policyjne)
Umocnienie wladzy panujacego, która opiera sie na wojsku, skarbie i zawodowym aparacie urzedniczym( aparat hierarchiczny zalezy tylko od panujacego, przez niego oplacany, szczeblowa organizacja na zasadzie bezwzglednego posluszenstwa). Nastepuje podzial wladz sadowych i administracyjnych wylacznie spod kontroli sadów(do dzis tak pozostalo). Prawo ustanowione przez panujacego - najwyzsze zródlo prawa. Wladza panujacego wkracza we wszystkie dziedziny zycia podwladnego( juspolicja). Dzialania aparatu administracyjnego sa jednostronnie wiazace- wiaza podwladnego. Administracja sama dla siebie stanowi prawo. Nie ma srodków odwolawczych, jedynie cos w rodzaju skargi, która panujacy mógl rozpatrzyc lub nie(zaczatek odwolania w postepowaniu administracyjnego).

21. ADMINISTRACJA W LIBERALNYM PAŃSTWIE PRAWNYM.
Pod wplywami doktryn liberalizmu ksztaltuje sie model liberalnego panstwa prawnego. Dla danego modelu charakterystyczna jest jego okreslenie jako panstwa pelniacego funkcje nocnego stróza. Jego rola miala sie koncentrowac na zapewnieniu obrony, bezpieczenstwa i porzadku publicznego czy na zabezpieczeniu dzialalnosci wolno konkurencyjnej gospodarki kapitalistycznej. Liberalizm domaga sie zagwarantowania naturalnych praw jednostki wobec panstwa, zagwarantowanych ustawa. Wplyw idei liberalizmu na dzialanie administracji idzie w dwóch kierunkach, z idei liberalizmu plynie wniosek o ograniczenie wplywu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym, najwazniejsza zasada staje sie ochrona porzadku prawnego i to przed naruszeniami jej ze strony administracji, a w celu ochrony wolnosci obywatelskich. Szczególne znaczenie ma doktryna trójpodzialu wladzy. Administracja zostaje podporzadkowana parlamentowi. Parlament staje sie najwazniejszym kontrolerem urzedu i ustala, a zarazem i ogranicza dzialalnosc administracji poprzez stanowione przez siebie prawo. Parlament jako reprezentant spoleczenstwa ustala granic dzialania administracji. Prawa kapitalistyczne w okresie kapitalizmu przybiera z reguly najpierw postac monarchii kapitalistycznej, a nastepnie postac republiki. Biurokratyczny aparat administracji pozostaje ten sam. Podporzadkowuje sie tylko innej wladzy. Poczatkowo podporzadkowany jest jeszcze panujacemu, ale juz za posrednictwem odpowiedzialnych przed parlamentem ministrów. Zdobycza spoleczna panstwa liberalnego jest samorzad terytorialny oraz róznego rodzaju samorzady specjalne. Tworzy to w konsekwencji dualizm wladz terenowych, administracje rzadowa i samorzadowa. Podstawowa kwestia w panstwie prawnym staje sie problem praworzadnego dzialania administracji. Administracje podporzadkowuje sie prawu powszechnie obowiazujacemu i stanowionemu przez inny organ. Administracja publiczna, jesli wkracza w sfere prawa i obowiazków obywatela musi miec wyrazne upowaznienie ustawy. Dla wspólczesnego panstwa kapitalistycznego charakterystyczne sa tendencje wskazujace na aktywna role administracji i odchodzenia od koncepcji panstwa liberalnego. Tendencje nadal te powstaja pod wplywem doktryn panstwa dobrobytu (welfare state) i jej odmiany wystepujace glównie w Niemczech pod nazwa socjalnego panstwa prawnego. Wedlug tych zalozen panstwo ma byc sila aktywna. Ma rozwijac dzialalnosc gospodarcza i ingerowac tam, gdzie kapital prywatny nie moze podolac zadaniom istotnym z punktu widzenia spoleczenstwa i calej gospodarki. Panstwo ma zapewnic opieke zdrowotna, wprowadzac renty, ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, ma zapewnic opieke nad mlodzieza. Obok oslon socjalnych nalezy poprzez progresywne podatki niwelowac dysproporcje w rozdziale dochodu narodowego. Zalozenia te moga byc realizowane w panstwach bogatych, gdzie nie dochodzi do glosu doktryna liberalizmu.

23. ADMINISTRACJA PUBLICZNA W 20-LECIU MIEDZYWOJENNYM.
W panstwach zaborczych istnialy aparaty administracyjne rózniace sie od siebie, stad po I Wojnie Swiatowej glównym celem bylo ujednolicenie aparatu administracji po przez zasade prowincjonalnosci. Konstytucja marcowa wprowadzila ustrój parlamentarny. W 1928r ujednolicono administracje terytorialna i samorzadowa. Administracje cechowala nadmierna wyspecjalizowana administracja terenowa-duza rola wojewody i starosty.

24. WPLYW DOKTRYN POLITYCZNO- USTROJOWYCH NA ADMINISTRACJE PUBLICZNA.
Doktryny polityczno-ustrojowe odgrywaja duza role jedynie wówczas gdy sa akceptowane przez spoleczenstwo, lub jesli sa doktrynami panujacymi. Pewne poglady odgrywaja pewna role, gdy chodzi o uksztaltowanie instytucji administracyjno-publicznej.
Racjonalizm XVIII w. koniecznosc silnej wladzy panujacego, prowadzil do powstania teorii absolutyzmu oswieceniowego, a nastepnie panstwa policyjnego(glówni rzecznicy tej teorii: Bodin, Hobbs)
Koncepcja liberalizmu ( twórcy Locke, Smith, Constant) prowadzila do ideii panstwa prawnego.
Doktryna Rousseau o umowie spolecznej: rzady republikanskie, idea wolnosci i równosci.
Doktryna Montesquieuego: trójpodzial wladz
Doktryna panstw dobrobytu: ingeruje w stosunki spoleczne i poprawia je.
Doktryna Marksistowska: w panstwach socjalistycznych.

25. CZYNNIKI ULATWIAJACE SKUTECZNOSC DZIALANIA ADMINISTRACJI ZA POMOCA NORM PRAWNYCH.
Dyrektywa jakosci: a takze niesprzecznosc wewnetrznych przepisów. Idealem byloby formulowanie takich norm, które sa zrozumiale dla wszystkich odbiorców. Jesli norma jest niezrozumiala dla obywatela wkraczac musi adwokat, radca, który tlumaczy jej tresc.
Faktyczne upowszechniane: temu celowi sluza oficjalne publikacje urzedowe: Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzienniki Resortowe, Urzedowe, szkolenie pracowników, czasopisma fachowe, poradnictwo organów administracji.

26.ROLA NORM MORALNYCH I OBYCZAJOWYCH W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Stosowanie przez administracje norm moralnych i obyczajowych laczy sie z problematyka, która okresla sie czesto mianem kultury administracyjnej czy etyki administracji. Laczy sie tez zazwyczaj te problematyke z pewnym stylem dzialania administracji, zwalczaniem biurokracji jako ujemnego polegajacym na bezdusznym podchodzeniu do spraw obywatela, przewleklosci zalatwiania spraw , zbytnim formalizowaniu spraw np.: problem spraw moralnych dla administracji panstwowej moze miec jeszcze inne znaczenie. Chodzi nie tylko czy urzednik kieruje sie tymi normami, ale równiez o zagadnienia przestrzegania norm moralnych przez obywateli na których rozciaga sie dzialalnosc administracji. Duze znaczenie ma tutaj zwiazek pokrywania sie obowiazujacego prawa administracyjnego z normami moralnymi danego srodowiska.

27. ROLA NORM TECHNICZNYCH W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Normy techniczne to normy, które reguluja stosunek czlowieka do przyrody. Procesu korzystania z maszyn i urzadzen itd. Chodzi tu o racjonalne wykorzystywanie na podstawie istniejacego poziomu wiedzy i techniki sil przyrody i narzedzi pracy. Administracja styka sie z problemem norm technicznych na roznych plaszczyznach. Istnieja organy administracji, które same ustalaja normy techniczne. W szczególnosci Polski Komitet Normalizacji ustala Polskie Normy. Normy te wprowadzaja okreslone wymagania, sposoby wykonywania pewnych czynnosci z uwagi na bezpieczenstwo pracy, ochrone zycia, zdrowia, srodowiska itp. Niektóre organy administracji sa powolane do przeprowadzania kontroli norm technicznych. Sama administracja musi przestrzegac norm technicznych. Normy te beda okreslaly korzystanie z materialów i urzadzen biurowych, ustalaly organizacje pracy w urzedzie, dotyczyc beda pomieszczen biurowych i wymogów jakim powinny one odpowiadac z punktu widzenia bezpieczenstwa i higieny pracy.

28. RACJONALIZACJA STRUKTUR I DZIALAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Strukture, zadania czy sposoby dzialania administracji publicznej w powazanym stopniu wyznaczaja wymogi racjonalnej organizacji pracy. Sprawnosc pracy administracji oznacza, ze ma ona dzialac sprezyscie i elastycznie, a zarazem odznaczac sie duza wydajnoscia pracy. Srodkami, metodami zmierzajacymi do zapewnienia sprawnosci zajmuje sie naukowa organizacja pracy. Sprawnosc dzialania zalezy od samej struktury organizacyjnej dzialajacego zespolu. W rachube wchodzi tu racjonalizacja samego procesu zarzadzania ( odpowiednia informacja interesanta, odpowiedni obieg dokumentów) oraz zmechanizowanie i zautomatyzowanie pewnych procesów. Inny problem to racjonalizacja budownictwa na potrzeby administracji, sprawa wyposazenia biur w odpowiedni sprzet, higiena pracy itp. Waznym problemem to racjonalny dobór kadr, a zwlaszcza ich rozmieszczenie. Gorsze efekty dzialania administracji publicznej od administracji prawnej tlumacza sie róznymi przyczynami. Administracja publiczna nie ma konkurenta i jednostka nie moze sobie wybierac organu, który bedzie zalatwial jej sprawy. Administracja publiczna powinna dzialac zgodnie z obowiazujacymi przepisami prawa. Nie moze stawiac znaku równosci miedzy wydajnoscia pracy w administracji publicznej i wydajnoscia np.: pracy w przedsiebiorstwie. Nie zawsze administracja publiczna dobrze pracuje ten, ten który wydal duza liczbe decyzji.

29. POSTEP TECHNICZNY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Cecha charakterystyczna naszych czasów jest daleko idacy postep techniczny. W wspólczesnej administracji w Polsce nie jest on tak rozwiniety jak w innych dzialan czy odcinkach aktywnosci spolecznej, nie mniej jednak nalezy sie spodziewac wiekszego jego wplywu na administracje. Wprowadzenie udogodnien technicznych w administracji jest mozliwe i pozyteczne. Udogodnienia techniczne wynikajace z postepu wiedzy i techniki wprowadzaja pewne ulatwienia w zakresie kontaktowania sie obywatela z organami administracji, pozwalaja na latwiejsze przekazywanie informacji plynacych od organów do obywatela. Rysuja sie szerokie mozliwosci stosowania w zakresie funkcji ewidencyjnych i obliczeniowych w administracji. Do dziedzin, które najbardziej sie nadaja do zastosowania mechanicznych nalezy rejestrowanie i przechowywanie informacji.

30. PROBLEMATYKA TECHNOKRACJI I DEMOKRACJI W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Problematyka technokracji i demokracji laczy sie z postepem technicznym. Wdrazanie postepu technicznego bedzie prowadzic do wykorzystania doswiadczenia nauki w praktyce administracji. W konsekwencji spowoduje to ograniczenie czynnika spolecznego, tam gdzie problematyka administrowania ograniczac sie bedzie do procesów technicznych. Wzrastac bedzie rola wykwalifikowanego pracownika, rola eksperta i specjalisty. Wzrost znaczenia organów administracji wyspecjalizowanej oraz jednostek organizacyjnych typu sztabowego. Powstawanie nowych organów panstwowych skladajacych sie z ekspertów np.: Polski Komitet Normalizacji. Wzrastajaca rola specjalistów i ekspertów w administracji powodowac moze faktyczne zmniejszenie roli organów obywatelskich i zatem naruszenie zasady demokratyzacji polegajacej na przewadze organów spolecznych nad zawodowym aparatem administracji. Postep techniczny nie jest w stanie wyeliminowac zupelnie roli czynnika ludzkiego. Nalezy zmierzac do tego by stworzyc system gwarancji, faktycznie zapewniajacych nadrzedna role organów reprezentujacych spoleczenstwo i majacych obywatelski charakter nad aparatem fachowym i zawodowym. Nalezy dazyc do podnoszenia poziomu ogólnego spolecznych reprezentacji oraz do tego by w skladzie tych reprezentacji znajdowali sie równiez eksperci. Nalezy tworzyc organy decydujace o sprawach zasadniczych i ogólnych skladajace sie nie z samych specjalistów, lecz takze dzialaczy politycznych oraz spolecznych. Nalezy tworzyc system sankcji rzeczywiscie dzialajacych w tych przypadkach, gdy organy i jednostki organizacyjne skladajace sie ze specjalistów nie respektuja dyrektyw plynacych od organów spolecznych.

31. BUDOWA MODELU INSTYTUCJI.
Pierwsza czynnoscia w tworzeniu modelu instytucji jest okreslenie celu, którego realizacja ma sluzyc. Inne cele przyswiecaja przy tworzeniu instytucji cywilnych, inne wojskowych. Inne cele spelnia jednostka organizacyjna typu organu panstwowego a inne szkola, przedsiebiorstwo itp. Zawsze jednak cel tworzenia jednostki organizacyjnej musi byc punktem wyjsciowym tworzenia tej konstrukcji. Tworzona instytucja ma do spelnienia rózne cele.
Kolejnym etapem jest ustalenie celu podstawowego. Takim celem podstawowym np.: przy tworzeniu instytutu panstwowego bedzie prowadzenie okreslonych badan naukowych, w przedsiebiorstwie handlowym rozprowadzenie masy towarowe. Obok celu podstawowego przy tworzeniu danej instytucji wysuwaja sie jeszcze cele dodatkowe. Nie zawsze da sie jednak ustalic, który cel jest podstawowy, a który tylko uboczny. Taka watpliwosc nasuwa sie przy tworzeniu instytutów w wyzszych uczelniach panstwowych: czy celem podstawowym przy ich tworzeniu sa cele badawcze, czy tez cele dydaktyczne.
Podzial celu calosciowego na cele czesciowe. Nastepuje tu proces konkretyzacji celu podstawowego na mniejsze czesci az do jednoosobowych stanowisk tzw. stanowiskami organizacyjnymi prowadzi do wyodrebnienia wielu podobnych lub takich samych stanowisk organizacyjnych np. maszynistek w urzedzie. Tworzenie kazdego stanowiska organizacyjnego ma byc oparte na wyodrebnionym uprzednio i wyraznie okreslonym dla tego stanowiska celu oraz rodzaju w zakresie dzialania. Nie przestrzeganie tej zasady pociaga za soba powazne konsekwencje tj. nieuzasadnione zwiekszenie ludzkiej i rzeczowej struktury organizacyjnej zespolowego dzialania, z wszelkimi ujemnymi efektami tego wzrostu. Wyodrebnienie stanowisk organizacyjnych konczy pierwsza faze procesu organizowania dzialania, która wypelniona byla procesami dzielenia.

33.SPOSOBY FORMALIZOWANIA INSTYTUCJI ADMINISTRACYJNEJ.
Modele instytucji, aby mialy bardziej trwaly byt ulegaja formalizacji. Nalezy bowiem zarejestrowac istnienie danego modelu, jesli ma byc bardziej trwaly, uchwytny. Model administracji publicznej zostaly sformalizowane poprzez przepisy prawa. Przepisy prawa dotyczace tych zagadnien maja charakter norm ustrojowych. Zazwyczaj sa to akty rangi ustawy. Sformalizowanie modelu organizacyjnego nastepuje w drodze aktów nizszego rzedu. Podstawowa role w tym zakresie spelnia statut danej jednostki organizacyjnej. Statut powinien rejestrowac cel podstawowy instytucji, wszystkie istotne komórki organizacyjne, zasady wiezi pomiedzy komórkami, zadania tych komórek. Wraz ze statutem opracowuje sie schemat organizacyjny graficznie ujmujacy istniejace komórki, ich zadania i zaleznosci miedzy nimi. Innym typem formalizowania danej jednostki sa regulaminy. Regulamin zawiera normy postepowania obowiazujace w danej jednostce organizacyjnej. Instruktaze sluzbowe (okólniki, wytyczne, rozkazy, polecenia sluzbowe), wyjasniaja obowiazujace przepisy i stanowia rodzaj instruktazu, zawieraja polecenia, lub ustalaja w sposób ogólny pewne zadania dla calego zespolu lub jego czesci. Taryfikator plac, zawiera wskazówki dotyczace wynagrodzenia za dana prace, zaszeregowanie do okreslonych stanowisk itp. Istnieja niekiedy wzorcowe statuty, regulaminy które maja ulatwic osobom tworzacym model danej instytucji poprawna jego budowe. Moga to byc wzorce ustalone przez przepis prawa lub stworzone przez instytucje naukowe, zawarte w publikacjach fachowych. Sformalizowanie okreslonego modelu nie powinno przekraczac pewnego stopnia i nalezy pozostawic pewne luzy. Sformalizowanie modelu utrudnialoby owe odchylenia lub nawet uniemozliwialo ich wprowadzenie.

34. FORMALIZOWANIE INDYWIDUALNYCH STANOWISK PRACY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Proces formalizowania dotyczy tez poszczególnych stanowisk. Poprzez formalizacje ustala sie zakres zadan zwiazanych z danym stanowiskiem. Na kompetencje te skladaja sie okreslone prawa i obowiazki. Formalizacja wprowadza pewien lad i porzadek. Wiadomo, kto ma do spelnienia jakie zadania. Wyklucza albo ogranicza funkcje koordynowania pracy poszczególnych stanowisk, umiejscawia odpowiedzialnosc za okreslone zadania. Wiadomo, kto ponosi odpowiedzialnosc za nieprawidlowe dzialania w administracji publicznej. Samo ustalenie zakresu zadan zwiazanych z danym stanowiskiem jest jeszcze zabiegiem niewystarczajacym. Nalezy przewidziec sankcje za naruszenie obowiazków zwiazanym z danym stanowiskiem, czy za niewykonanie zadan. Sa to sankcje organizacyjne, którym podlegaja osoby powiazane trwala wiezia z dana instytucja. Sankcje najczesciej przybieraja postac kar dyscyplinarnych lub kar regulaminowych. Sankcje te maja zapewnic prawidlowe funkcjonowanie instytucji poprzez zmuszenie do wykonania obowiazków zwiazanych z danym stanowiskiem.

35. STRUKTURY LINIOWE I SZTABOWE W ADM PUBL
Kazda wieksza jednostka organizacyjna ulega wewnetrznemu zróznicowaniu. Wewnetrzne struktury organizacyjne dzieli sie na jednostki liniowe i sztabowe. Komórki liniowe to podstawowe jednostki uczestniczace bezposrednio w realizacji celu glównego instytucji. Komórki sztabowe to komórki spelniajace funkcje uslugowa w stosunku do komórek liniowych. Pomagaja dowództwu liniowemu w realizacji zadan. Sztaby maja przygotowac dane do rozstrzygniecia tylko w sprawach zasadniczych, wypracowac koncepcje pewnych ogólnych zalozen w dzialalnosci administracji. Sztaby powinny miec zapewniony prawidlowy doplyw informacji. Powodzenie koncepcji wypracowanych przez sztab zalezy bowiem w duzym stopniu od tego czy te koncepcje beda odpowiednio zrozumiale w dolowych, wykonawczych ogniwach i czy ogniwa te maja faktycznie mozliwosc realizowania koncepcji. Stad potrzeba kontaktów miedzy sztabem a linia. Sztaby pracuja na potrzeby kierownictwa, sa jego doradcami. Opinii od sztabu kierownictwo zawsze zasiegalo. Sztab powinien samodzielnie wypracowac pewne powiazania bez wzgledu na to jak je oceni kierownictwo i czy w ogóle bedzie je realizowac. Komórki sztabowe nie ponosza odpowiedzialnosci za sposób realizacji ich koncepcji w praktyce. Inna koncepcja podzialu wewnetrznego jest koncepcja podzialu komórki ruchu i zarzadu. Komórki ruchu to komórki wykonujace w danej instytucji zadania i dzialania o charakterze administracyjno-biurowym. Inna koncepcja to koncepcja pionów organizacyjnych. Polega ona na tym, ze cala jednostke organizacyjna dzieli sie na pewne piony, siegajace od szczytu piramidy organizacyjnej do nizszych jednostek.

36. ROLA ORGANÓW ZAWODOWYCH I SKLADAJACYCH SIE Z CZYNNIKA OBYWATELSKIEGO /SPOLECZNYCH/ W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.

We wspólczesnej administracji publicznej wystepuje potrzeba tworzenia zarówno organów obywatelskich jak i skladajacych sie z czynnika zawodowego. Z dyrektywy demokratyzacji ustroju plynie wniosek o nasyceniu administracji organami reprezentujacymi czynnik obywatelski. Szczególnie uwidacznia sie to w administracji publicznej samorzadu terytorialnego lub zawodowego, gdzie czynnik spoleczny reprezentuje spolecznosc lokalna lub grupy zawodowe. Mozna przyjac, ze do organów skladajacych sie z czynnika obywatelskiego powinno nalezec przede wszystkim wskazywanie zadan dlugofalowych dla aparatu zawodowego, wskazywanie celów, srodków i form ich realizacji przez aparat zawodowy. Organy spoleczne winny wywierac wplyw na tworzenie sie aparatu zawodowego , kontrolowac go. Aparat spoleczny winien miec na oku interes obywatela i punkt widzenia spoleczny. Do organów skladajacych sie z czynnika zawodowego winno nalezec wcielanie w zycie celów ustalonych przez organy spoleczne administracji. Chodzi tu o wcielanie w zycie ogólnych dyrektyw za pomoca bardziej konkretnych rozstrzygniec, wykonawstwo w sensie czynnosci techniczno-manipulacyjnych(czynnosci kancelaryjne wykonawcze przez urzedników). Wykonujac te zadania aparat zawodowy bierze pod uwage glównie punkt widzenia fachowy, techniczny. Do organów spolecznych winny nalezec czynnosci typu rzadzenia, kierowania, do organów zawodowych czynnosci typu wykonawczego, technicznego. Organy skladajace sie z czynnika spolecznego winny miec pozycje nadrzedna nad aparatem zawodowym. Wymagac to bedzie nasycenia aparatu spolecznego fachowcami, by byc niezaleznym od aparatów zawodowych.

37.ORGANY KOLEGIALNE I MONOKRATYCZNE W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Kolegialnosc pojmuje sie jako ceche strukturalna organu. Chodzi o organ skladajacy sie z wielu osób. Kryterium skladu osobowego pozwala na wyodrebnienie organów jednoosobowych i kolegialnych.
Kolegialnosc jako metoda dzialania-koniecznosci wspólpracy wielu ludzi, moze byc wlasciwa dla jednoosobowego organu gdy zasiega opinii organu doradczego.
Kolegialnosc jako cecha strukturalna organu skladajacego sie z wielu osób powolanych do lacznego podejmowania decyzji czy innych czynnosci. Na laczne dzialanie calego zespolu(musi sie zebrac okreslone quorum). Posiada przewodniczacego powolanego na cala kadencje organu, do którego zadan nalezy zwolywanie posiedzen, przygotowywanie lub akceptowanie projektu obrad, przewodniczenie i kierowanie posiedzeniem, troska o wykonawstwo uchwal organów kolegialnych. Dzialaja w krótkich lub dlugich odstepu czasu. Zasady dzialania okresla regulamin obrad- organ jednoosobowy- jedna osoba upowazniona do podejmowania rozstrzygniec, które zastepuja osoby z aparatu tego organu na jego upowaznienie. Ich dzialanie liczy sie na zewnatrz jako dzialanie organu jednoosobowego. Jedna osoba moze wystepowac w podwójnej sytuacji np.: Prezes RM

38. PRZYCZYNY WZROSTU WYSPECJALIZOWANYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Wzrost organów administracji panstwowej o kompetencjach specjalnych tlumaczyc mozna róznymi przyczynami tj. zwiekszeniem zakresu zadan administracji publicznej(szczególnie widoczny w panstwie socjalnym w zakresie oswiaty, kultury i spraw socjalnych). Organy nie sa w stanie opanowac nowych rozleglych zadan w zakresie administracji, zachodzi potrzeba rozbudowy aparatu panstwowego. Innym czynnikiem sa wzgledy racjonalizacji: wymóg fachowców przyczynia sie do specjalizacji, a co za tym idzie do tworzenia odrebnych organów administracji wyspecjalizowanej. Oparcie administracji na zasadzie centralizacji i koncentracji dziala w kierunku wyodrebnienia duzej liczby resortów administracyjnych i powolania wiekszej ilosci organów centralizacyjnych: przejscie na technike decentralizacji i dekoncentracji dziala w kierunku odwrotnym. Rozrost róznych wyspecjalizowanych samorzadowych organów(samorzadu gospodarczego i zawodowego), tlumacza wzgledy demokratyzacji ustroju i przejscie na technike decentralizacji. Istnienie wyspecjalizowanych organów administracji publicznej przynosi pewne korzysci, ale jednoczesnie kryje pewne niebezpieczenstwa. Gdy chodzi o dodatnie strony istnienia wyspecjalizowanych organów administracji panstwowej, to wynikla ona z zasad racjonalnej organizacji pracy i sprawdzala sie glównie do podnoszenia kwalifikacji fachowych aparatów oraz wydajnosci pracy. Co sie tyczy ujemnych stron to przede wszystkim sprowadzaja sie one do duzego rozczlonkowania aparatu i wzrost ilosciowego. Daleko posunieta specjalizacja godzi w jednosc aparatu administracji, powoduje nie harmonizowanie dzialan miedzy poszczególnymi organami, rodzi potrzebe istnienia osobnych organów koordynacji. Specjalizacja na szczeblach centralnych wynikajaca z resortowego podzialu pracy, wymaga przelamywania barier resortowych na rzecz kompleksowego dzialania. Idealem bylyby organy skupiajace w swym reku najwiecej kompetencji a potrzebne specjalizacje osiagalyby przez wewnetrzny podzial wladzy.

39. ORGANY O KOMPETENCJACH GENERALNYCH I SPECJALNYCH W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Specjalizacja przynosi wyodrebnienie organów o kompetencjach szczególnych co prowadzi do rozczlonkowania aparatu i wzrostu ilosciowego: godzi w róznosc aparatu administracyjnego rodzi potrzebe osobnych organów koordynacji itp. Idealem bylyby organy majace potrzebna specjalizacje, co zapewni tworzenie odpowiednich komórek w urzedach tych organów np.: wojewoda- skupia kompetencje róznych resortów, specjalizacje zapewnia mu struktura urzedu wojewody. Organom o kompetencji generalnej nie przekazuje sie jednak wszystkich zadan administracji rezerwujac pewne zadania dla organów administracji specjalnej. Lacznie bowiem do kompetencji organu wszystkich zadan prowadziloby do tego, ze aparat rozrósl by sie do ogromnych rozmiarów. Bezposrednie dowodzenie i kierowanie tak rozbudowanym mechanizmem wewnetrznym byloby niemozliwe.

40.ZASADA RESORTOWOSCI I PROWINCJONALNOSCI W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Wedlug zasady prowincjonalnosci na jednym terenie sprawy z róznych dzialów administracji naleza do jednego organu. Nie ma tu podzialu na organy centralne czy terenowe, gdyz centralny organ dziala w terenie. Zasada ta zapewnia jednolitosc dzialania organu administracji na danym terenie. Ten system zarzadu stosowano dla szybszego scalania terenu wykazujacego sie znacznymi odrebnosciami z pozostala caloscia panstwa. Uwzgledniajac zasade resortowosci funkcje administracji panstwowej dzieli sie wedlug pokrewienstwa spraw. W jednym resorcie grupuje sie sprawy rzeczowe pokrewne, a na czele resortu stoi minister, który posiada zazwyczaj swoje ogniwa terenowe zalatwiajace sprawy nalezace do danego resortu. System ten opiera sie na specjalizacji zadan. System resortowy powstal we Francji w okresie panowania Ludwika XIV Kardynal Richekieu stojacy na czele Rady Regencyjnej wprowadzil zasade resortowosci, dzielac wykonywanie administracji na pony organizacyjne- resorty. Aktualnie zasada resortowosci jest stosowana powszechnie.

41.SZCZEBLOWA BUDOWA APARATU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - STRUKTURY SMUKLE I PLASKIE.
W zaleznosci od ilosci szczebli mówi sie o strukturach plaskich lub smuklych. Z punktu widzenia racjonalnej organizacji bardziej korzystne sa struktury plaskie oznaczajace sie mniejsza liczba szczebli o aparacie rozbudowanym w poziomie.
Pozwala to na lepsze manewrowanie ludzmi: organizowanie ustepstw, wykorzystanie specjalistów i zdobyczy techniki, lepszy podzial zadan. Zasada struktury smuklej tj. wydluzonej budowie szczeblowej jest utrudniony przeplyw informacji, który ulega znieksztalceniu, czas przeplywu i wydluzaja sie oto koszty.

42. PODZIAL ZADAN MIEDZY POSZCZEGÓLNE SZCZEBLE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Istnienie szczeblowej budowy aparatu zaklada podzial pomiedzy poszczególne szczeble poprzez przepisy prawne: sa to akty ustawowe lub akty naczelnych administracji, które okreslaja wlasciwosci funkcjonalne. Wyjatkowo same one moga miedzy soba dokonac przesuniecia zadan lub kompetencji. Podzial zadan uwzgledniac musi takie czynniki jak: a) technike zarzadzania, b) charakter zadan spelnionych przez dany pion, c) teren na którym dzialaja itp.
Organom centralnym zastrzega sie decyzje w sprawach, które maja byc zalatwione jednolicie w skali calego kraju(sytuacje wyjatkowe wymagajace realnego osrodka dyspozycji), decyzje wymagajace waskie specjalizacji(jesli potrzebni sa fachowcy, którymi dysponuje szczebel centralny, a których nie oplacaloby sie umieszczac w terenie ze wzgledu na nieliczna ilosc spraw).
Podzial zadan miedzy organy terenowe: zalezy od tego z ilu szczebli zbudowany jest aparat terenowy, jesli sklada sie z wielu szczebli, jeden z nich jest szczeblem glównym. W organach samorzadowych wiodacym szczeblem jest gmina a solectwo pelni funkcje pomocnicze. W organach terenowej administracji samorzadowej wojewoda podejmuje najwazniejsze decyzje.

43. SZCZEBLOWA BUDOWA ADMINISTRACJI A PODZIAL TERYTORIALNY PANSTWA.
Z problematyka budowy aparatu panstwowego wiaze sie problematyka podzialu terytorialnego. Podzial terytorialny podyktowany jest mysla wprowadzenia ladu i porzadku do dzialalnosci na okreslonej przestrzeni. Dokonuje sie go z mysla o ograniczeniu zakresu dzialania podmiotów panstwowych lub innych podmiotów wykonujacych funkcje administracji publicznej na okreslonym odcinku terytorium panstwa. Podzial terytorialny jest wprawdzie kategoria racjonalnego dzialania, wszakze jego wprowadzenie pociaga za soba wiele nastepstw wykraczajacych poza kategorie organizacyjne. Zazwyczaj w slad za powolaniem odpowiedniej sieci aparatu panstwowego lub samorzadowego w terenie wytwarza sie siec osrodków gospodarczych, kulturalnych, socjalnych itp. Zlokalizowanych w siedzibie lub na obszarze danej jednostki podzialu terytorialnego. Wytwarza sie tez odpowiednia siec komunikacyjna i informacyjna laczaca siedzibe jednostki z innymi osrodkami polozonymi w danej jednostce. Tak samo tworzac podzial terytorialny nie mozemy brac jako punktu wyjsciowego tylko kryterium organizacyjnego, lecz musi uwzgledniac caly aparat czynników natury historycznej, politycznej, ekonomicznej. Omówiona praktyka ma wiec wieloaspektowe znaczenie, zwlaszcza w zakresie podzialów zasadniczych panstwa.

44. PODZIAL TERYTORIALNY JAKO KATEGORIA RACJONALNEJ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ/WZGLEDY PRAKSEOLOGICZNE.
Podzial terytorialny dokonuje sie z mysla o organach panstwa lub podmiotów wykonujacych funkcje aparatu publicznego. Juz samo istnieje podzialu terytorialnego determinuje klasyfikacje istnienia centralnych organów panstwa i terenowych, lokalnych organów przy zalozeniu, ze w danym panstwie mamy do czynienia z resortowym systemem zarzadzania. Zatem zakres dzialania organu lokalnego rozciaga sie na dana jednostke podzialu terytorialnego. Ograniczenia zakresu dzialania lokalnego organu panstwowego do ram terytorialnych danej jednostki ma rózne aspekty. Chodzi o to, by dzialanie aparatu panstwowego nie bylo dokladnie co do ram terytorialnych, lecz ograniczone do jednostki przestrzennej, aby w danym zakresie dzialania nie bylo dwóch lub wiecej gospodarzy na danym terenie. Dalej chodzi tu o podzial zadan w aparacie panstwowym w ukladzie pionowym. Nalezyte opanowanie w skali calego kraju licznych zadan, jakie nakladaja we wspólczesnym panstwie na aparat panstwowy przepisy prawne, zaklada koniecznosc rozbudowy tego aparatu, nie tylko w ukladach resortowych ale takze w ukladach pionowych. Istnienie wielostopniowego podzialu terytorialnego wplywa na wiazanie zadan organu danego stopnia z jednostka.

45. WIELOSC PODZIALÓW TERYTORIALNYCH I ICH ZNACZENIE W ADMINISTRACJI.
Obok podzialów tworzonych dla terenowych organów rzadowej administracji ogólnej i samorzadu terytorialnego, zwanego podzialem zasadniczym tworzy sie podzialy specjalne. Te ostanie tworzy sie dla dzialów administracji publicznej, które nie mieszcza sie w podziale zasadniczym. Tworzy sie pomocnicze jednostki w ramach podzialu zasadniczego. Róznorodnosc podzialów nie sluzy dobrze administracji. Podzialy specjalne utrudniaja wspóldzialanie organów.

46. WADY I ZALETY STOSOWANIA WADMINISTRACJI TECHNIK CENTRALIZACJI I DECENTRALIZACJI.
· Spójnosc aparatu administracji panstwowej, co sprzyja jednolitosci dzialania w sprawach wymagajacych dzialania w skali calego panstwa(technika centralizacji zdaje egzamin w administracji wojskowej, moze byc stosowana w okresie wojen, odbudowy kraju ze zniszczen i innych sytuacjach szczególnych)
· Technika centralizacji preferuje interesy ogólnopanstwowe.
WADY
· Nie moze byc stosowana w calej dzialalnosci panstwa i jego aparatu
· Zanika dzialalnosci osrodków lokalnych, samodzielnosci poczynan, zwracanie sie do osrodków wyzszych o dyspozycje w sprawach malej rangi
· Umniejszanie odpowiedzialnosci malych organów
· Wyzsze ogniwa podejmujace decyzje dotyczace danego terenu nie znaja dokladnie potrzeb i warunków lokalnych.

47. ISTOTA KIEROWNICTWA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
W kazdej celowej strukturze organizacyjnej a tym bardziej w strukturze organizacyjnej aparatu administracji publicznej, istnieje zróznicowany uklad wewnetrzny. Prowadzi do powstania okreslonej hierarchii organizacyjnej i tworzenia sie wiezi zaleznosci pozwala nam wyodrebnic stanowiska kierownicze i nadrzedne oraz stanowiska od nich zalezne. Wedlug ustawy z dnia 18.IX.1982 kierownik dysponuje okreslonymi uprawnieniami np.: moze w okreslonych warunkach zawiesic w pelnieniu obowiazków sluzbowych podleglych urzedników itp. Wedlug H. Fayola jako funkcje kierownicze wymienia sie takie zadania jak: planowanie, organizowanie, pobudzanie do dzialania, kontrole czy koordynacje. Jednak istota kierownictwa sprawowanego np.: przez kierownika sekretariatu lub ministra bedzie rodzajowo rózna. Jednak na potrzeby struktury aparatu administracji publicznej nalezy wskazac na kryteria wynikajace z zaleznosci sluzbowej oraz na to czy osobie dysponujacej kompetencjami nadrzednosci podporzadkowany jest pewny zespól pracowników. Niekiedy dla wyróznienia stanowisk kierowniczych aparat administracji publicznej posluguje sie kryteriami formalnymi, uzywajac w nazwie okreslenia naczelnik, dyrektor itp. Jednak i to kryterium moze byc mylne pod uwage wezmiemy np.: kierownika komórki jednoosobowej.

48. TZW. ROZPIETOSC KIEROWNICTWA.
Pojecie rozpietosci kierownictwa „mówi” nam iloma podwladnymi moze bezposrednio kierowac zwierzchnik. Poglady sa rózne, zalezy to od czynników subiektywnych( np.: umiejetnosc kierowania ludzmi), jakie tez obiektywnych. W sytuacjach gdy kierowanie dotyczy ludzi nie wykonujacych czynnosci skomplikowanych, kierowac, kierowac mozna bezposrednio wiekszym zasobem osób. Kierowanie zespolem przygotowujacym decyzje administracyjne posiadajace charakter skomplikowany powodowac bedzie, ze zasieg tego kierownictwa bedzie mniejszy. Dalej zalezec to bedzie od tego, czy kierownik szczególowo ingeruje w prace podwladnych, nie pozostawiajac im wiekszej samodzielnosci, czy tez nie. W pierwszym przypadku absorbuje go bardziej praca podwladnych, a zatem z natury rzeczy moze kierowac mniejszym zespolem. W zespolach o duzej integracji a ustabilizowanej kadrze moze kierowac zespolem wiekszym niz w przypadku zespolu skróconego czy zmieniajacego swój sklad. Zazwyczaj jednak rozpietosc kierownictwa moze byc wieksza na najnizszych stanowiskach kierowniczych, zmniejsza sie ona na szczeblach posrednich, jest zas najmniejsza na szczeblu naczelnym danej instytucji, jesli instytucja ma budowe wieloszczeblowa.

49. STYLE KIEROWANIA I ICH DETERMINANTY.
Kierowanie jest bezposrednim oddzialywaniem na pracowników lub ich zespoly w celu wywolania ich zachowan zgodnych z wola kierujacego. Oddzialywanie to jest wspomagane przez motywowanie czyli pobudzanie pracowników do dzialan. Zarzadzanie to koordynowanie pracy zespolów ludzkich i srodków produkcji dla osiagniecia w sposób jak najbardziej efektywny przyjetych celów.
STYLE KIEROWANIA:
KIEROWANIE DEMOKRATYCZNE - wszyscy pracownicy wspóldzialaja w podejmowaniu decyzji. Pozwala to na wyzwolenie inicjatywy i energii pracowników, a jednoczesnie wspólnie podjete decyzje zapewniaja ich akceptacje przez wykonawców, co ma duze znaczenie w procesie realizacji.
KIEROWANIE ZACHOWAWCZE (bierne)- kierownik koncentruje swój wysilek na biezacym wykonywaniu zadan i nie jest zainteresowany wprowadzaniem jakichkolwiek zmian. Decyzje podejmowane przez takiego kierownika nie zawieraja zadnych nowych elementów, sa jedynie powtórzeniem decyzji podejmowanych wczesniej.
KIEROWANIE DYREKTYWNE (autokratyczne)- w przeciwienstwie do kierowania demokratycznego pracownicy nie biora udzialu w kierowaniu, a jedynie sluchaja szczególowo sprecyzowanych polecen. Kierownik- autokrata sprawuje rzady twardej reki, szczególowo okreslajac zadania do wykonania i sposób ich wykonania. Kierownik taki otacza sie na ogól poslusznymi, uleglymi pracownikami, od których nie wymaga inicjatywy, lecz dyspozycyjnosci i absolutnego zdyscyplinowania.
KIEROWANIE AKTYWNE(innowacyjne, rozwojowe) polega na ciaglym dazeniu kierownika do dynamicznego rozwoju i wyzszego poziomu funkcjonowania przedsiebiorstwa. Kierownik taki dazy do ciaglego podnoszenia kwalifikacji zawodowych, zarówno wlasnych jak i pracowników, którymi kieruje, systematycznie wprowadza nowe rozwiazania organizacyjne i techniczne.
KIEROWANIE POWTARZALNE- kierownik zespolu nie wywiera wplywu na prace wykonywane w zespole, którym kieruje, ani na ksztaltowanie sie stosunków miedzyludzkich.

50. ORGANIZACJA PRACY KIEROWNIKA.
Gdy mamy na mysli wlasciwa organizacje kierownika trzeba zwrócic uwage na problem tzw. rozpietosc kierownictwa i „spietrzanie” funkcji kierowniczych, uklad miedzy kierownikiem i podwladnymi, przestrzegania tzw. drogi sluzbowej oraz organizacji sekretariat.
Rozpietosc kierownictwa ( iloma podwladnymi moze bezposrednio kierowac zwierzchnik) „spietrzanie” funkcji kierowniczych ( jest to unikanie czynnosci zbednych i nie wymagajacych jej osobistego dzialania) stosunki miedzy kierownikiem i podwladnymi, sprawa sekretariatu jest to sprawa odciazenia kierownika od nadmiaru spraw, zwlaszcza tych czynnosci które moze z powodzeniem zastapic aparat pomocniczy.

51. CZYNNIKI UTRUDNIAJACE I ULATWIAJACE WYKONYWANIE FUNKACJI KIEROWNICZYCH.
Kazdy z kierowników jest przelozonym okreslonej liczby osób, daje im polecenia, kontroluje ich prace. Wazne jest jak uloza sie stosunki miedzy kierownikiem, a jego podwladnymi. Kierownik musi zapewnic podwladnym warunki do wlasciwego wykonywania obowiazków, musi dokonywac okresowej oceny podleglych pracowników. Wprowadza sie obowiazek polecen sluzbowych przelozonych, obowiazek pracy w rozkladzie czasu ustalonym przez kierownika urzedu. Istnieje obowiazek zachowania uprzejmosci i zyczliwosci w kontaktach z zwierzchnikami, podwladnymi i wspólpracownikami, pracownik samorzadowy ma obowiazek sumiennego i starannego wypelniania polecen przelozonego. Istnieje szereg dyrektyw, trzeba surowo karac za naruszanie obowiazków, stosowac system polecen w szczególach wyznaczajacych ich czynnosci czy tez wyjsc z zalozenia, ze podwladny podchodzi do pracy sumiennie, ze praca stanowi jego wewnetrzna potrzebe i pozostawic mu swobode w pewnym zakresie przy wykonywaniu czynnosci. Wazne jest przestrzeganie tzw. drogi sluzbowej. Polega ona na tym, ze polecenie dla podwladnych, jak tez zwracanie sie do wyzszych przelozonych, powinny nastepowac za posrednictwem bezposrednio przelozonego pracownika. Pomijanie drogi sluzbowej prowadzi do róznych szkodliwych nastepstw. Moze byc przyczyna wydania sprzecznych polecen przez szefa bezposredniego i szefa stojacego na wyzszym szczeblu organizacyjnym. Pomijanie przez podwladnego swego bezposredniego przelozonego jest przyczyna braku ladu i prowadzi do zatargów i nieporozumien. Wprowadzenie instytucji skarg, opartej na przepisach spowodowalo, ze w drodze ustawowej zniesiono w tych sytuacjach droge sluzbowa. Przelozony wprowadzal jawnosc ocen, stwarzal podwladnym odpowiednie warunki do wykonywania pracy, by korzystac z ich inicjatyw. Wprowadza zasade jawnosci ocen kwalifikacyjnych.

52. KIEROWNICTWO INSTYTUCJI A GRUPY NIEFORMALNE.
Problematyka kierownictwa laczy sie ze sprawa ukladów wewnetrznych opartych na wiezach formalnych. W kazdym zakladzie pracy wytwarzaja sie wiezi nieprzewidziane w obowiazujacych przepisach, sa to wlasnie grupy nieformalne, które sa róznorodne. Przyczyna ich tworzenia jest poczucie krzywdy i potrzeba obrony interesów danej grupy, niekiedy wchodza w rachube wspólne zainteresowania. Byt i dzialalnosc grupy nieformalnej nie sa uregulowane przepisami, w ich obrebie wytwarzaja sie niepisane reguly w których dzialaja czlonkowie grupy. Kazda grupa posiada przywódce. Jest to pracownik ceniony w srodowisku, czy to z uwagi na kwalifikacje zawodowe, doswiadczenie czy szerokie kontakty osobiste, odwage w wyrazaniu swego zdania. Istnieja rózne rodzaje grup nieformalnych. Niektóre z nich okresla sie mianem klik. Sa to grupy nieformalne, których dzialalnosc pozostaje w sprzecznosci z oficjalnymi celami instytucji. Czlonkowie klik zmierzaja do zdobycia dla siebie korzysci lub zabiegaja o nie w drodze czynów niedozwolonych, nieetycznych. Kliki zmierzaja do zdobycia wladzy, zastanawiaja sie jak zepchnac czesc swych obowiazków na innych pracowników. Rola kierownictwa w instytucji opanowanej przez kliki jest trudna. Kierownik powinien byc dostepny dla podwladnych, interesowac sie ich klopotami, wykazywac tolerancje wobec ich pogladów, nie moze jednak przekroczyc pewnej granicy.

53. STATUS URZEDNIKA PANSTWOWEGO I SAMORZADOWEGO
Biurokracja w panstwie absolutnym, a nastepnie w ustroju kapitalistycznym ksztaltuje sie jako osobny zawód urzedniczy. Wykonywanie funkcji administracji staje sie podstawa ekonomiczna utrzymania tej grupy osób, a osobne przepisy prawne wyodrebniaja te grupe zawodowa takze pod wzgledem prawnym. Naczelna regula w dzialaniu zawodowej biurokracji powinno byc przestrzeganie przepisów prawa. Z zasad ustrojowych naszego panstwa plyna tez pewne reguly dotyczace ukladu organ- obywatel. Urzednik ma miec na wzgledzie interes spoleczny i sluszny interes obywateli , powinien tak prowadzic postepowanie, aby poglebic zaufanie obywateli do organów panstwa i udzielic stronom wyjasnien i wskazówek co do obowiazujacego prawa, wyjasnic stronom zasadnosci przeslanek, którymi kieruje sie organ administracji przy zalatwianiu spraw obywateli. Wazna rzecza jest przestrzeganie przez urzednika zasad etyki. Etyke urzednicza ujmuje sie zazwyczaj jako etyke profesjonalna zawodów urzedniczych. Urzednik pelniac swoje funkcje zawodowe popada w konflikt nie tylko z obowiazkami wynikajacymi z prawa, ale takze norm moralnych. Wazne jest to jak spoleczenstwo ocenia pracownika oraz jaki jest jego prestiz spoleczny. Prestiz spoleczny w administracji pojawia sie na co dzien. Jednostka kontaktuje sie z aparatem administracji codziennie. Tu zalatwia swoje nieraz drobne, nieraz urastajace jednak do zasadniczego problemu zyciowego sprawy. Stad wazne jest by osoby, które zalatwiaja te codzienne sprawy obywatela, cieszyly sie dobra opinia spoleczna. Ulatwi to nawiazywanie wzajemnych kontaktów, wyeliminowania zadraznienia. Podniesie tego prestizu jest bardzo wazne. Ulatwia bowiem jego prace i podnosi autorytet. Odbudowa autorytetu aparatu administracji publicznej odbywac sie moze poprzez podnoszenie kwalifikacji zawodowych urzedników, zapewnienie wzglednej stabilizacji w zawodzie, dóbr kadr za pomoca obiektywnych kryteriów.

54. PROBLEMATYKA DOBORU KADR DO ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Sposób doboru kadr w aparacie administracji publicznej ma o tyle doniosle znaczenie, ze od jego przeprowadzenia zalezec bedzie w przyszlosci praca tego aparatu. W kazdym dziale administracji stawia sie przed kandydatami do sluzby publicznej pelne wymagania formalne. Te wymagania sa mniejsze lub wieksze, w zaleznosci od tego, o jaki dzial administracji chodzi i o jakie stanowisko. Zazwyczaj stawia sie ogólne wymagania, którym powinien odpowiadac kazdy zatrudniony w danym resorcie a nadto róznicuje sie je w zaleznosci od tego na jakie stanowisko ma byc on powolany. Do ogólnych wymagan zalezy miedzy innymi osiagniecie okreslonego wieku, posiadanie pelnej zdolnosci do czynnosci prawnych, korzystanie z praw publicznych, czy posiadanie obywatelstwa polskiego. Nadto postuluje sie by kandydat byl nieskazitelnego charakteru, by wykazywal sie odpowiednim stanem zdrowia, pozwalajacym na zatrudnienie w sluzbie publicznej, by wreszcie posiadal odpowiednie kwalifikacje. Projekt ustawy o panstwowej sluzbie cywilnej przewiduje powolanie Komisji Panstwowej Sluzby cywilnej, do której nalezalaby troska o podnoszenie kwalifikacji kadry urzedniczej przez ustalenie zasad postepowania kwalifikacyjnego i jego przeprowadzenie do poszczególnych kategorii urzedników, rozpatrywanie odwolan w okreslonych sprawach, ustalenie zasad doskonalenia zawodowego urzedników itp. Proponuje sie ustalenie jedenastu kategorii urzedniczych. Z reguly deklaruje sie apolitycznosc zawodowa kadry urzedniczej, ale czesto dobiera sie kandydatów, którzy maja akceptacje sil politycznych w danym okresie znajdujacych sie u wladzy. Od osoby proponowanej na stanowisko kierownicze, nalezy wymagac obok odpowiednich kwalifikacji zawodowych, takze szczególnych cech charakteru lub intelektu. Nie da sie ustalic jakiegos idealnego rozwiazania w tym zakresie dla kazdego stanowiska kierowniczego w administracji publicznej. Samo okreslenie wymagan formalnych, jakim powinien odpowiadac kandydat do sluzby w administracji publicznej nie wystarczy. Trzeba sprawdzic przydatnosc kandydata. Nie wszystkie wymagania da sie sprawdzic na podstawie dokumentów. Jednym ze sposobów poznania kandydata sa wstepne staze i praktyki lub aplikacje. Maja one nie tylko na celu przystosowanie kandydata do pracy na danym stanowisku, ale jednoczesnie ocene jego przydatnosci w danym dziale. Podstawowa forma naboru kadry do administracji powinny byc konkursy, mimo stawianym im zarzutów. Poprzez podanie do publicznej wiadomosci faktu, ze poszukuje sie odpowiednich kandydatów do obsadzenia okreslonych stanowisk, uzyskuje sie kontrole spoleczna tej polityki. Po wtórne organ ma zazwyczaj wiekszy wybór kandydatów i przez to korzystniejsze mozliwosci dokonania odpowiedniej selekcji. Niekiedy stanowiska administracji publicznej obsadza sie droga wyborów. Dotyczy to przede wszystkim organów samorzadowych. Zaleta powolywania w drodze wyborów jest to, ze w sprawie kandydata wypowiada sie szczerze grono osób, mozna sprawdzic czy kandydat jest znany w srodowisku, które go wybiera. Kandydat taki zna zazwyczaj potrzeby takiego srodowiska i moze reprezentowac jego interesy. Wada natomiast tego sposobu jest to, ze kandydat dla przypodobania sie wyborcom ubiega sie o wzgledy wyborców co moze prowadzic do protekcji, wyborcy nie sa w stanie ocenic przydatnosci kandydata do sluzby w administracji.

55. AWANSE KADR URZEDNICZYCH.
Duza role w administracji odgrywaja awanse. Mozliwosci ich istnienia stanowi czynnik za pomoca których mozemy oddzialywac na podnoszenie jakosci pracy, uzupelnienia wyksztalcenia itp. Sam awans moze byc rozmaicie rozumiany, jako podwyzszenie uposazenia, przeniesienie na wyzsze stanowisko w hierarchii danego organu. Graja tu role nie tylko czynniki materialne, a takze psychologiczne chec uzyskania aprobaty w oczach zwierzchników, w opinii kolegów. Odpowiednio stosowana polityka awansów, uposazen, rozmaitych rodzaju dodatków finansowych, moze spelniac rozmaite role np.: dodatek za wysluge lat dzialan w kierunku stabilizacji zalogi pracowniczej, za pomoca dodatków kwalifikacyjnych mozemy podnosic wyksztalcenie pracowników. Polityka awansów powinna byc tak ksztaltowana, by funkcjonariusz administracji mial przekonanie, ze jego awans zalezy w duzej mierze od niego samego tj. od wydajnosci jego pracy, jakosci pracy, nie zas od dyskrecjonalnej wladzy przelozonych. Jesli bowiem wyrobi sie w nim przekonanie, ze jego awanse sa zalezne od czynników subiektywnych wówczas bedzie szukal drogi do awansu przez zabiegi szkodliwe z punktu widzenia interesów spolecznych.

56. KSZTALCENIE I DOKSZTALCANIE KADR W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Gdy chodzi tu o pracowników administracji zwanych umownie „obsluga techniczna” np.:(osoby zajmujace sie maszynopisaniem) wystarczy z reguly przygotowanie na poziomie szkoly sredniej, najlepiej zawodowej. Dotyczy to sporej liczby pracowników. Jednak w miare wdrazania postepu technicznego w administracji publicznej powinna malec liczba pracowników tego typu. Natomiast problem wyksztalcenia wyzszego dla potrzeb administracji pojawila sie w latach 80, kiedy to wiekszosc wydzialów prawa i administracji rozpoczelo ewidencje stacjonarnych studiów administracji. Uwazano bowiem, ze potrzebom administracji panstwowej odpowiada w wiekszym stopniu typ klasyczny studiów prawniczych. W tym wypadku mylono sie jednak gdyz nalezy zwrócic uwage, ze w wielu dzialach administracji, zwlaszcza podejmujacych organizatorska dzialalnosc, tradycyjne wyksztalcenie prawnicze okazuje sie niewystarczajace. Dotyczy to np.: osób zajmujacych stanowiska kierownicze w administracji lub pracujacych w tych dzialach, w których na pierwszy plan wybija sie organizowanie pracy róznych zespolów, zaspakajanie potrzeb materialnych i innych obywatela. Obecnie luke powstala przez niektóre uczelnie panstwowe studiów administracji, wypelniaja wyzsze prywatne szkoly zawodowe w zakresie zarzadzania.

57. PRZYMUS I PRZEKONANIE W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Samo prawo i zwiazany z nim przymus panstwowy nie zawsze okazuje sie skutecznym srodkiem oddzialywania. Akceptowana w administracji publicznej teza jest top, ze w pierwszej kolejnosci powinna ona siegnac do srodków profilaktycznych, przekonywania np.; a dopiero kiedy one zawioda nalezy siegac po przymus. Jest to nie tylko postulat doktryn, ale niekiedy obowiazek prawny. Potrzeba dzialalnosci uswiadamiajacej, propagandowej itp. Wystapi w szczególnosci wówczas, gdy administracja w formie profilaktycznej zmierzac bedzie do zapobiegania pewnym niekorzystnym zjawiskom spolecznym. W tych sytuacjach administracja korzystac moze z srodków propagandowych niezaleznie od stanowiska sankcji przymusowych. Istnieja tez dziedziny, gdzie dzialanie administracji za pomoca form przymusowych nie jest celowe. Przykladowo wskazemy tu na dzialalnosc administracji polegajacej na organizowaniu akcji wyborczej, organizowaniu poradnictwa w sprawach rolnych itp.

58. TZW. METODY EKONOMICZNE W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Istota oddzialywania za pomoca bodzców ekonomicznych sprowadza sie przede wszystkim, z punktu widzenia prawnego, do pozostawienia podmiotom administracji swobody dzialania. One decyduja jak sie zachowac w danej sytuacji. Administracja chce sklonic podmioty administrowane do wyboru dzialania zgodnego z jej zamierzeniami, zapewnia korzysci materialne, jezeli podmioty te wybiora dzialanie zgodne z celami i zamierzeniami administracji lub tez pozbawia te podmioty korzysci jezeli dzialaja przeciwko zamierzeniom administracji. Nie stosuje sie sankcji karnych, srodków dyscyplinarnych czy srodków egzekucyjnych za dzialanie niezgodne z zamierzeniami administracji. Nie oznacza to, ze w tym przypadku podmioty administrowane maja zupelna swobode dzialania i, ze nie ma tu takich sankcji. Nie sklania sie tu okreslonych podmiotów do dzialania za pomoca zakazów i nakazów, lecz jednostka wybiera okreslone dzialanie pod wplywem presji ekonomicznej kieruje sie checia uzyskania korzysci materialnych. Glównie wystepuja w sferze gospodarczej.

59. PLANOWANIE DZIALALNOSCI W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Pojecie planowania(prognozowania) odgrywa szczególna role w administracji publicznej. Nalezy odróznic planowanie w sferze „zewnetrznej” i „wewnetrznej”. W sferze zewnetrznej gdy dotyczyc ona moze jednostki, planowanie winno byc przewidziane ustawa. W sferze wewnetrznej wystarczy ogólna norma kompetencyjna. Jest to po prostu dzialaniem racjonalnym kazdego kierownika. Samo planowanie jest procesem zlozonym. Pierwszym etapem procesu dzialania jest ustalenie celu, do którego zmierzamy. Z kolei nalezy ustalic przeslanki planistyczne. Sa one rózne: a)przeslanki, których nie da sie kontrolowac i które sa niezalezne od wplywu planujacego, b)przeslanki, które czesciowo dadza sie kontrolowac i wreszcie, c) przeslanki zupelnie zalezne od planujacego. Innym etapem procesu planowania jest przebadanie wszystkich mozliwych kierunków dzialania i ich ocen. Potem dopiero nastepuje wybór kierunków dzialania. Koncowym etapem w procesie planowania jest ustalenie planów pochodnych w stosunku do planów glównych tj. ustalenie planów zabezpieczajacych wykonanie poszczególnych elementów planu glównego.

60. WSPÓLDZIALANIE I KOORDYNACJA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Wspóldzialania: miedzy podmiotem administracji publicznej uzasadniaja rózne wzgledy. Potrzeba wspóldzialania wynika z zasad racjonalnej organizacji pracy. Brak jej godzi w spójnosc aparatu administracji. Pewne jednostki organizacyjne maja wspólne lub podobne cele i wieksze efekty w zakresie ich realizacji osiagna, gdy beda ze soba wspóldzialaly i udzielaly wzajemnej pomocy. Niejednokrotnie zdarza sie, ze okreslonych zadan nie moze wykonac jedna jednostka z uwagi na nature tych zadan( np.: wspóldzialanie aparatu administracji z organem politycznym w przygotowaniu akcji wyborczej do samorzadu), czesto przemawiaja wspólne cele ekonomiczne i inne( np.: budowa drogi laczacej siedziby sasiadujacych ze soba gmin)
Koordynacje: pojmuje sie jako harmonizowanie dzialan róznych jednostek, czy zespolów jednostek dla osiagniecia okreslonego celu: chodzi o usuniecie powstalych rozbieznosci i zapobieganie im na przyszlosc oraz usuwanie niepotrzebnego podwajania dzialan. Koordynacja powinna sie laczyc z istnieniem planu. Poza tym koordynacja zaklada istnienie pewnej nie równorzednosci podmiotów, nadrzednego stanowiska podmiotu koordynacyjnego i podleglosci podmiotów koordynowanych.
Mamy wiele postaci koordynacji:
(terytorium) koordynacja terenowa i w skali panstwa
(kryterium organizacyjne) koordynacja wewnetrzna i zewnetrzna
(struktura szczeblowa) koordynacja pozioma i pionowa

61. POJECIE I RODZAJE KONTROLI NAD ADMINISTRACJA PUBLICZNA.
Problem kontroli w administracji publicznej wystepuje w dwóch ukladach: z jednej chodzi o kontrole w administracji publicznej przez inne podmioty, a z drugiej o kontrole sprawowana przez sama administracje publiczna nad innymi podmiotami. Teoretycy naukowi organizacji pracy ujmuja kontrole jako niezbedny element funkcji kierowania, zarzadzania, administrowania czy sprawowania wladzy. Kontrola w tym ujeciu sluzy kierownictwu do sprawdzania, czy podlegly aparat administracyjny nalezycie wykonuje swoje zadania, pozwala na wykrywanie nieprawidlowosci, ich usuwanie i sluzy zapobieganiu niekorzystnym zjawiskom. Kontrola i zblizone do niej rodzajowo funkcje nosza rózne nazwy:
Nadzór oznaczenie kompetencji organu, polegajacym nie tylko na prawie badania dzialalnosci okreslonej jednostki organizacyjnej, ale równiez wykracza za pomoca srodków wladczych w celu usuniecia tych braków.
Inspekcja kontrolna przeprowadzona na miejscu, przez wglad bezposredni w dzialalnosci kontrolowanej jednostki. Zwanej tez inaczej wizytacja lub lustracja.
Rewizja kontrola rachunkowosci danej jednostki, kontroli kasy albo np.: przeszukaniu pomieszczen, bagazu, odziezy itp. w celu wykrycia nielegalnej dzialalnosci danej osoby.
We wspólczesnej administracji publicznej spotykamy sie z róznymi formami kontroli.
Kontrola obywatelska, spoleczna nad administracja jest to kontrola opinii spolecznej, kontrola prasy, kontrola grup nieformalnych w aparacie administracji panstwowej. Kontrola spoleczna bedzie kontrola organizacji spolecznych nad administracja i kontrola obywatela przez skladanie skargi i wnioski, jak tez przyslugujace obywatelowi w postepowaniu sformalizowanych srodków odwolawczych.
Kontrola zawodowa, zawodowe formy kontroli, w których na pierwszy plan wybijaja sie momenty fachowosci.
Kontrola wewnetrzna, organy wyzszego stopnia juz z racji podporzadkowania im organów nizszego stopnia dysponuja kompetencjami kontrolnymi wobec podleglego im organizacyjnie aparatu.
Kontrola zewnetrzna do wykonywania kontroli powolany jest podmiot stosujacy poza jednostka kontrolowana i od niej organizacyjnie niezalezny, np.: kontrola sadu nad administracja, kontrola prokuratorska lub kontrola NIK, kontrola administracji przez obywatela sprawowana w drodze skargi i wniosków.

62. PRZEDMIOT I KRYTERIA KONTROLI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Przedmiot kontroli i kryteria kontroli administracji moga byc rozmaite. Organ kontrolujacy moze badac cala dzialalnosc kontrolowanej jednostki( np.: kontrola NIK). Niekiedy funkcja organu kontroli ogranicza sie do badania pewnego wycinka dzialania aparatu administracyjnego. Organy Panstwowej Inspekcji Sanitarnej badaja wlasnie tylko zagadnienia sanitarne, PIH bada tylko zagadnienia zwiazane z handlem. Mozemy np.: tylko badac legalnosc tj. zgodnosci z prawem dzialania administracji( np.; prokurator). Zaistniec moga takie sytuacje, ze organ kontrolujacy przeprowadza jednoczesnie badanie z róznych stron widzenia. Organy NIK sa wlasnie upowaznione do badania dzialan organów administracji nie tylko z punktu widzenia legalnosci, ale równiez celowosci dzialania, fachowosci dzialania, gospodarnosci dzialania. Wobec postepujacych specjalizacji w administracji panstwowej i komplikowania sie procesów, którymi zarzadza administracja, wspólczesne czasy prowadza raczej do specjalizacji kontroli nad administracja, zwlaszcza wtedy, gdy chodzi o przeprowadzenie kontroli przez fachowców. Jezeli bierzemy pod uwaga moment, w którym kontrola jest wykonana, odrózniamy kontrole wstepna, faktyczna i nastepna. Kontrola wstepna polega na uzaleznieniu od organu kontrolujacego pewnych dzialan, które ma podjac organ kontrolujacych. Ta postac kontroli ma wprawdzie te zalete, ze zmierza do zapobiegania bledom jeszcze przed podjeciom dzialan, ma jednak swe wady. Podstawowa wada tej postaci kontroli jest uzaleznienie dzialanie podmiotu kontrolowanego od organu kontrolujacego, organ kontrolowany traci wtedy samodzielnosc dzialania, a nadto organ kontrolujacy bierze w takich przypadkach odpowiedzialnosc za dzialanie organu kontrolowanego. Postac kontroli wstepnej wystepuje znacznie rzadziej niz kontrola nastepna( dokonana po podjeciu dzialania przez podmiot kontrolowany). Biorac za podstawe odróznienia to z , czyjej inicjatywy kontrola jest wykonywana, odrózniamy kontrole na wniosek i z urzedu. Niekiedy jest tak , ze organ sprawujacy kontrole moze dzialac zarówno na wniosek jak i z urzedu. Niekiedy organ kontrolujacy administracje wylacznie na wniosek uprawnionych podmiotów(np.; NSA). Kontrola podejmowana z urzedu ma zazwyczaj na celu ochrone interesu spolecznego, przestrzeganie prawa przedmiotowego, bez wzgledu na to czy wchodzi to w interes jednostki. Kontrola uruchamiana na wniosek ma równie na celu zabezpieczenie interesów wlasnie osób skladajacych wniosek, skarge na dzialalnosc organu kontrolowanego. Organ sprawujacy kontrole na wniosek zainteresowanych podmiotów moze niekiedy dostrzec uchybienia, których by nie wykryl dzialajacy tylko z urzedu. Kontrola uruchamiana przez zainteresowane podmioty nie dotyczy calej dzialalnosci badanego organu, lecz tylko sfer dzialania, które interesuja jednostke uruchamiajaca kontrole.

63. EFEKTYWNOSC KONTROLI JAKO KATEGORIA ORGANIZACJI PRACY.
Szczególne znaczenie z punktu widzenia organizacji pracy ma efektywnosc kontroli. Zalezy ona od wielu czynników. Efektywnosc kontroli oznacza, ze jest ona niezbyt kosztowna( dotyczy to takich sytuacji, gdy stosowane techniki kontroli sa zbyt kosztowe, jesli na skutek kontroli nastepuje zaprzestanie na pewien czas dzialalnosci jednostki kontrolowanej). Wazne jest to, by kontrola nie sprawila zbytniego klopotu, by nie paralizowala badania jednostki kontrolowanej( chodzi o to by jeden organ administracji nie byl jednoczesnie kontrolowany przez rózne organy, a inny w ogóle pomijany przez kontrolerów). Nalezy skoordynowac rózne postacie kontroli(te funkcje ma spelnic NIK). Waznym czynnikiem jest wlasciwy doplyw informacji do organu sprawujacego kontrole(organ kontrolujacy otrzymuje informacje na skutek bezposredniej reakcji kontrolowanego podmiotu, moze plynac one róznymi kanalami, za pomoca prasy, radia, TV, niekiedy wiadomosc jest wynikiem skargi obywatela. Pracownika nizszego organu, niektóre organy panstwowe maja obowiazek informowania o dostrzezonych uchybieniach w ich pracy- zasada sygnalizacji.

64. REORGANIZACJE I UPRAWNIENIA W ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ.
Mówiac o reorganizacji aparatu administracji publicznej musimy pamietac, iz nie mozemy tu swobodnie eksperymentowac, tak jak w administracji niepanstwowej. Zarówno organizacja, jak i dzialania administracji panstwowej uregulowane sa normami prawnymi. Stad reorganizacja na tym polu, które jest wyznaczone normami prawnymi byloby naruszeniem praworzadnosci. W takich sytuacjach reorganizacja musi towarzyszyc zmianom norm prywatnych tj. przeprowadzajac usprawnienia w zakresie unormowanym przepisami prawa trzeba jednoczesnie zmieniac te normy. Jest tez w administracji sfera, w której usprawnienie i reorganizacja nie wymagaja zmiany norm prawnych. Chodzi tu po pierwsze o te strefy, które wprawdzie zostaly unormowane przepisami. Wszakze przepisy pozostawiaja pewne luzy w ramach, których bez zmian przepisów mozliwe sa reorganizacje np.; przepisy które normalizuja stosunek obywatela do organów administracyjnego, ale w ramach tej regulacji mozliwe sa dzialania, których celem jest usprawnienie pracy w administracji publicznej jest jeszcze sfera zle unormowana przepisami lub unormowana przepisami tylko typu restrykcyjnego, gdzie istnieje wieksza swoboda dzialania. Jest to sfera pracy typu kancelaryjno- biurowego. Reorganizacjom w aparacie instytucji publicznej jezeli obejmuje ona sfere unormowana prawnie towarzyszy reorganizacja obowiazujacych przepisów lub zastapienie dotychczasowych przepisów przepisami nowymi. Istotny element reorganizacji w aparacie lub dzialaniu administracji publicznej stanowia prace nad przygotowaniem nowych przepisów. Ich przygotowaniu powinny towarzyszyc konsultacje z odpowiednimi specjalistami. Wazna jest sama forma przepisów. Jesli reforma przeprowadzona w drodze aktów ogólnych typu ustawy, jednoczesnie powinny sie ukazac tzw. przepisy wykonawcze, ulatwiajace wprowadzenie w zycie reformy. Nowe przepisy powinny ukazywac sie stosunkowo wczesnie, aby umozliwic zaznajomienie sie z nimi odpowiednim osobom tj. osobom, które beda reforme wprowadzac w zycie. Odnosic sie to powinno do obywateli oraz innych podmiotów, jesli reforma dotyczy tych praw i obowiazków, sposobu dzialania itd. w przypadku reform zasadniczych nalezy zasiegac konsultacji ze spoleczenstwem w formie referendum. Nalezy przestrzegac przed zbyt czestymi reorganizacjami i zmianami aparatu administracyjnego. Kazda reorganizacja zaklóca bowiem na pewien czas normalny rytm pracy organu, zagraza poczuciu pewnosci pracownika, moze tez byc nieprzychylnie przyjmowana przez spoleczenstwo. Szkodliwa jest tez w pracy administracji publicznej taka dzialalnosc usprawniajaca, która nosi charakter akcyjnosci. Prowadzi to bowiem do nadrabiania braków na jednym odcinku pracy, ale jednoczesnie zaniedbuje sie inne odcinki pracy.

65. REFORMY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I ICH PRZYGOTOWANIE
W administracji publicznej podobnie jak w innych srodowiskach dzialaja tendencje i sily konserwatywne, a z drugiej strony sily i tendencje postepowe. Tendencje i sily konserwatywne prowadza w administracji do stalosci, ale takze do bezwladnosci administracji, formalizmu i biurokracji, do zwalczania nowych inicjatyw. W takich warunkach trudno jest przeprowadzic jakies zasadnicze reformy. Sily postepowe moga dzialac rozmaicie: stopniowo, zadajac zmian w drodze ewolucji, lub tez zmian radykalnych. Dzialanie sil rewolucyjnych kryje za soba pewne niebezpieczenstwa. Sily takie dzialaja zazwyczaj jednostronni, nie uwzgledniaja pewnych wartosci, realizujac okreslone cele niszcza pewne wartosci. Zaleta ich zas jest to, ze od razu tworza nowa droge postepowania. W niektórych panstwach obserwujemy dosc czesto zmiany polityczne, jak i niezmiennosc urzedników, którzy nadaja ton aparatowi administracji. Prowadzi to do wytworzenia sie tradycji zwlaszcza wtedy, gdy w ciagu dluzszego czasu istniejace urzadzenia sa wspierane panujacymi pogladami. Administracja nie ma konkurenta w dlatego w malym stopniu przyjmuje mozliwosc usprawnien z zewnatrz. Tym sie tlumaczy pewne zacofanie administracji publicznej w zakresie urzadzen technicznych w porównaniu a administracja prawna. Reformy niekiedy klasyfikuje sie w zaleznosci od tego, czego one dotycza. Rozróznia sie reformy terytorialne oraz np.; reformy funkcjonalne. Te ostatnie to ocen i podzial kompetencji po przeprowadzeniu reformy terytorialnej. Chodzi tu o podporzadkowanie kompetencji organów administracji publicznej danym szczeblom administracji wedlug racjonalnych kryteriów lub pewnych idei przewodnich. Problem reform, usprawnien nie jest problemem jednorazowym, lecz wystepuje stale. Wynika to z faktu stosowania w administracji coraz to nowych zadan, postulatów co do sposobu jej funkcjonowania itp. to wlasnie jest motorem ciaglych tendencji zmierzajacych do usprawnienia reform. Przygotowujac usprawnienia, czy reformy w administracji trzeba pamietac, iz nalezy je uprzednio przygotowac i stopniowo wprowadzac w zycie. Wszystkie nowe radykalne zmiany sa bowiem przyjmowane opornie przez tych ludzi, których praca ma byc reformowana. Wprowadzenie ulepszen powinno odbywac sie stopniowo, gdyz w przeciwnym wypadku powstaja zbyt duze straty poniesione przy pokonywaniu oporów. Waznym elementem jest przygotowanie reformy. W rachube wchodzi tu nie tylko odpowiednie przygotowanie aparatu administracji, zaplecza materialnego itp. ale równiez samego spoleczenstwa. To ostatnie jest szczególnie wazne w sytuacjach, kiedy reformujemy aparat administracji zalatwiajacy sprawy obywatela. Nalezy przeto w tym zakresie przeprowadzic odpowiednia akcje wyjasniajaca, aby reformy nie byly tez zaskoczeniem dla obywatela.

---